H φράση “τηλεκατευθυνόμενη εξόρυξη” (Remote Mining Technology) ήταν το Πασχαλινό δώρο της Eldorado στους κατοίκους των Μαδεμοχωρίων, αλλά όταν καταλάβουν περί τίνος πρόκειται μάλλον δεν θα χαρούν ιδιαίτερα. Η είδηση βγαίνει από την αναθεωρημένη “Τεχνική Μελέτη Σκουριών” που δημοσιοποίησε η Eldorado στις 29 Mαρτίου. Στο εξωτερικό πάντα, γιατί το νέο σχέδιο δεν έχει γνωστοποιηθεί ακόμα στο αρμόδιο Ελληνικό Υπουργείο, ούτε φυσικά στους εργαζόμενους που λογικά θα το μάθουν τελευταίοι.
Σελ. 16-20: “Αυτή η Μελέτη περιλαμβάνει την εφαρμογή τεχνολογίας τηλεκατευθυνόμενης εξόρυξης (Remote Mining Technology, RMT) που έχει επίπτωση στους κύκλους των μετώπων εξόρυξης και την παραγωγικότητα του εξοπλισμού. Η τεχνολογία στον πυρήνα της περιέχει τηλεκατευθυνόμενη από απόσταση λειτουργία του μηχανικού εξοπλισμού από ένα χειριστή εγκαταστημένο στην επιφάνεια ή σε απομακρυσμένη περιοχή του υπόγειου μεταλλείου. Το πρωταρχικό πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα λειτουργίας περισσότερες ώρες τη μέρα, επειδή ο εξοπλισμός δεν χρειάζεται να σταματάει κατά την αλλαγή βάρδιας και το χρόνο μεταφοράς των εργαζομένων στον υπόγειο χώρο εργασίας”.
Στο υπόγειο μεταλλείο των Σκουριών λοιπόν τα τρυπάνια και τα φορτηγά μεταφοράς μεταλλεύματος δεν θα έχουν χειριστές και οδηγούς. Τα “αυτόνομα” μηχανήματα κάνουν τα πάντα ταχύτερα και με μεγαλύτερη ακρίβεια από τα συμβατικά μηχανήματα που τα χειρίζονται άνθρωποι, δεν χρειάζονται διαλείμματα και αλλαγές βάρδιας, ούτε κινδυνεύουν να σκοτωθούν (με δικό τους φταίξιμο, εννοείται) και να καθυστερεί η παραγωγή. Η χρήση των “αυτόνομων” μηχανημάτων στις Σκουριές θα ξεκινήσει από τον πρώτο κιόλας χρόνο.
Από τα παντός είδους φιλικά προς την Εldorado κανάλια (π.χ. από τον κ. Μανιάτη) διαδίδεται οτι όταν δοθούν οι πολυπόθητες άδειες για τις Σκουριές, θα προσληφθούν άμεσα άλλα 1000 άτομα. Τα ίδια αναφέρουν και τα σωματεία των εργαζομένων έχοντας κατά νου την γνωστή τους “παραδοσιακή” εξόρυξη, όπως το μεταλλείο των Μαύρων Πετρών όπου δουλεύουν 500 άτομα για ετήσια παραγωγή 250.000 t/έτος. Αλλά η πραγματικότητα τους έχει ξεπεράσει.
Χάρη στη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, στα μεγάλα μεταλλεία του κόσμου, τα ρομπότ εκτοπίζουν ταχύτατα τους “παραδοσιακούς” εργαζόμενους. Η αντικατάσταση των εργατών με μηχανήματα ξεκίνησε από τα υπόγεια μεταλλεία, με μέχρι και 100% αυτοματοποίηση. Χωρίς κανένα εργαζόμενο στα υπόγεια. Η παραγωγή ανεβαίνει σε επίπεδα ρεκόρ με ταυτόχρονη μείωση του κόστους, αφού η εξόρυξη λειτουργεί χωρίς διακοπή 24 ώρες τη μέρα και ένας χειριστής από το κέντρο ελέγχου στην επιφάνεια μπορεί να λειτουργήσει ταυτόχρονα ένα μικρό στόλο από “αυτόνομα” φορτηγά. Η τεχνολογία σταδιακά επεκτείνεται και στα επιφανειακά μεταλλεία, με πρωτοπόρο τη Rio Tinto που ελέγχει την εξόρυξη στη δυτική Αυστραλία από το Πέρθ στην ανατολική Αυστραλία, 1.200 χιλιόμετρα μακρυά.
Αλλά ενώ τα οφέλη για τις εταιρείες είναι αδιαμφισβήτητα, οι επιπτώσεις στην εργασία είναι σημαντικά αρνητικές. Η χρήση ρομποτικής τεχνολογίας σημαίνει λιγότερες και διαφορετικές θέσεις εργασίας. Θα χρειάζονται ειδικότητες όπως αυτοματιστές και μηχανικοί ηλεκτρονικών συστημάτων αλλά οι οδηγοί φορτηγών, γεωτρυπανιστές, γομωτές κλπ, που σήμερα αντιπροσωπεύουν περίπου το 70% των εργαζομένων στα μεταλλεία, θα μειώνονται μέχρι να εξαφανιστούν. Ο πανάκριβος υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμός θα έρχεται με συμβόλαιο συντήρησής του στο εξωτερικό και όχι στα τοπικά συνεργεία. Το εργατικό δυναμικό θα είναι μικρότερο και όχι το ίδιο, καθώς οι ήδη εργαζόμενοι στα μεταλλεία δύσκολα θα καταφέρουν να επανεκπαιδευθούν στις δουλειές υψηλής εξειδίκευσης.
Σε άλλα μέρη του κόσμου έχουν καταλάβει τι έρχεται. Στο γιγάντιο μεταλλείο χαλκού Chuquicamata της Codelco στη Χιλή, τα σωματεία των μεταλλωρύχων ετοιμάζονται για απεργία γιατί το μέχρι σήμερα επιφανειακό μεταλλείο περνάει στην υπόγεια φάση του η οποία θα χρησιμοποιεί περισσότερους αυτοματισμούς και λιγότερους εργάτες.
Μια μελέτη του IISD (εδώ) του 2017 προσπαθεί να ποσοτικοποιήσει και τις άλλες αναπόφευκτες συνέπειες της αυτοματοποίησης: εκτός από τις λιγότερες θέσεις εργασίας για το τοπικό εργατικό δυναμικό, θα είναι λιγότερες οι προμήθειες από την εγχώρια αγορά και λιγότερα τα έσοδα για το κράτος – ατομική φορολογία των εργαζομένων, ασφαλιστικές εισφορές, ΦΠΑ, μεταλλευτικά δικαιώματα. (Ας μη ξεχνάμε και την αποδεδειγμένη και ομολογημένη φοροαποφυγή). Οι αναπτυγμένες χώρες με το υψηλό εργατικό κόστος και την υψηλή φορολογία, όπως η Ελλάδα, θα πληγούν περισσότερο.
“Ο μεταλλευτικός τομέας λειτουργεί με ένα σχεδόν αποικιοκρατικό μοντέλο“ ομολογούν οι συγγραφείς της μελέτης, με εξαιρετικά μικρό ποσοστό της αξίας που εξορύσσεται να αποδίδεται στην εθνική και τοπική οικονομία. Η αυξανόμενη αυτοματοποίηση τινάζει στον αέρα τις προσπάθειες για αύξηση αυτού του ποσοστού. Η απόσταση ανάμεσα στα κέρδη των εταιρειών και τα οφέλη των χωρών όπου γίνεται η εξόρυξη αυξάνεται αντί να μειώνεται. Καθώς το μέλλον θα είναι ακόμα πιο αυτοματοποιημένο, οι συγγραφείς κάνουν προτάσεις προς τις κυβερνήσεις για την αντιστάθμιση της απώλειας θέσεων εργασίας και εισοδήματος από τον μεταλλευτικό τομέα.
Η “επένδυση” της καταστροφής επιβλήθηκε με το ζόρι στη Χαλκιδική επειδή υποσχέθηκε δουλειές για χιλιάδες κόσμου και υψηλά έσοδα για το κράτος. Όλα αποδείχθηκαν ψευδή. Το “νέο” μεταλλείο Σκουριών είναι σχεδιασμένο για να εξορύσσει και να εξάγει τον ορυκτό “μας” πλούτο ταχύτερα, φτηνότερα και με τους ελάχιστους δυνατούς εργαζόμενους. Μια εντατική, χαμηλού κόστους εκμετάλλευση που θα αποδίδει τα μέγιστα στους μετόχους και ψίχουλα στο κράτος.
Η εταιρεία απαιτεί αδειοδότηση. Θα τα αγνοήσει όλα ο κ. Σταθάκης;
Automated mining will cost jobs and tax income: it’s time for governments to act – Τhe Guardian