Explainer: Η υπόθεση των χρυσωρυχείων της Χαλκιδικής


Των Nick Barnets, Νίκου Τσιραμπίδη, Νικόλα Λεοντόπουλου, από το thepressproject.gr. Mέρος της έρευνας «Το ριφιφί της Eldorado Gold: Από την Ελλάδα στα Μπαρμπέιντος μέσω Ολλανδίας»

31_21_20141123_kt_2411_copy14167604601417713654

«Από την αρχή της κρίσης της Ευρωζώνης οι χώρες που μπήκαν στα προγράμματα διάσωσης αναγκάστηκαν να ξεκινήσουν εκτενή προγράμματα αποκρατικοποίησης ως αντιστάθμισμα στα δάνεια που λαμβάνουν από την Τρόικα. Ιδιαίτερα στην Πορτογαλία και την Ελλάδα οι ολιγάρχες, οι μεγάλες εταιρείες και οι επενδυτές αγοράζουν φτηνά προσδοκώντας σε τεράστια κέρδη».

Από το πρότζεκτ ‘Europoly

της εφημερίδας του Βερολίνου Tagesspiegel

(στο οποία συνεργάστηκε το ThePressProject)

Στην περίπτωση της Ελλάδας η παραχώρηση του δημόσιου πλούτου στους «ολιγάρχες, τις μεγάλες εταιρείες και τους επενδυτές» είχε ήδη αρχίσει αρκετά πριν την έναρξη της κρίσης. Μια τέτοια ιστορία είναι και αυτή της καναδικής Eldorado Gold στη Χαλκιδική η οποία μέσω της “Ελληνικός Χρυσός” δραστηριοποιείται στην εξόρυξη χρυσού στις Σκουριές, το Στρατώνι και την Ολυμπιάδα.

Το 95% της Hellas Gold ανήκει πλέον στην Eldorado ενώ το 5% κατέχει η γνωστή ελληνική κατασκευαστική εταιρία ΑΚΤΩΡ, μέλος του ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ, από τους μεγαλύτερους ομίλους της χώρας με ηγετική θέση στις κατασκευές, τη διαχείριση αποβλήτων, τα οδικά έργα αλλά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (εφημερίδες Έθνος και Ημερησία, Mega Channel, κλπ).

Η Ελληνικός Χρυσός ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 2003 με μετοχικό κεφάλαιο μόλις 60.000 ευρώ. Τρεις ημέρες αργότερα το ελληνικό Δημόσιο συμμετέχει σε δύο διαδοχικές συναλλαγές, πρώτα ως αγοραστής και μετά ως πωλητής: Επαναγοράζει από τον προηγούμενο επενδυτή, την χρεοκοπημένη TVX Ελλάς, τα ορυχεία της Κασσάνδρας και σχεδόν ταυτόχρονα πουλάει στην Ελληνικός Χρυσός τα τρία ορυχεία (μαζί με τα σχετικά μεταλλευτικά δικαιώματα, εκτάσεις γης και υποδομές) στην τιμή των 11 εκατομμυρίων ευρώ χωρίς διαγωνισμό.

Σε εκείνη τη χρονική στιγμή, η Ελληνικός Χρυσός ελέγχεται σε ποσοστό 99% από τον Δημήτρη Κούτρα, γενικό διευθυντή της ΑΚΤΩΡ, κατασκευαστικής εταιρείας που ελέγχεται από την οικογένεια Μπόμπολα. Μετά από μια σειρά συναλλαγών, ο έλεγχος της εταιρείας πέρασε στην Eldorado Gold ενώ τα ελληνικά συμφέροντα (ΑΚΤΩΡ και Κούτρας) σημείωσαν υπεραξίες εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για μια επένδυση που αρχικά κόστισε 11 εκατομμύρια.

Σύμφωνα με επίσημη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η πώληση των ορυχείων έγινε «χωρίς να διοργανωθεί ανοιχτός, διαφανής και άνευ όρων διαγωνισμός και σε μία τιμή που φαίνεται πως είναι κάτω από την τιμή της αγοράς”. Τελικά το 2011, η Κομισιόν καταδίκασε την Ελληνικός Χρυσός σε πρόστιμο περίπου 15 εκατομμυρίων ευρώ λόγω παράνομης κρατικής βοήθειας αλλά η ελληνική κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα για να πληρωθεί το πρόστιμο με αποτέλεσμα να καταδικαστεί το 2013 από το Δικαστήριο της Χάγης

Το πρόβλημα για τον επενδυτή ήταν πως η αρχική πώληση δεν περιελάμβανε την περιβαλλοντική άδεια που θα επέτρεπε τις μεταλλευτικές δραστηριότητες. Το έργο, παρά τις αντιδράσεις από κατοίκους, περιβαλλοντολογικές οργανώσεις αλλά από τους υπουργούς οι οποίοι αρνήθηκαν να υπογράψουν για την εκχώρηση άδειας, τελικά πήρε την πολυπόθητη άδεια το 2011 από τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου, μέσα σε λίγες βδομάδες αφότου ο ίδιος ανέλαβε το υπουργείο Περιβάλλοντος.

Στις Σκουριές το ορυχείο χρυσού και χαλκού βρίσκεται στη μέση ενός παρθένου δάσους. Η τοπική κοινωνία, εκτός από όσους εργάζονται ή ελπίζουν ότι θα βρουν δουλειά στα ορυχεία, στην πλειοψηφία της αντιτίθεται στις εργασίες της εξόρυξης εξαιτίας των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων τόσο στο δάσος και τους υδάτινους πόρους όσο και στην υγεία των ανθρώπων που ζουν στην ευρύτερη περιοχή αλλά και στην τοπική οικονομία.

Η υπόθεση των Σκουριών αποτελεί πεδίο συγκρούσεων, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Οι επικριτές του σχεδίου λένε ότι η περίπτωση προσομοιάζει σε επενδύσεις που γίνονται παραδοσιακά στις οικονομικά υποβαθμισμένες χώρες.

Από την άλλη πλευρά οι υποστηρικτές της επένδυσης, και ιδιαίτερα οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, ισχυρίζονται ότι το έργο θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας σε μια περιοχή που έχει υψηλούς δείκτες ανεργίας και ότι η χώρα έχει ανάγκη τις ξένες επενδύσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε την προσφυγή των κατοίκων και αποφάσισε υπέρ της συνέχισης του έργου, με κύριο επιχείρημα τα οφέλη για την εθνική οικονομία.

Το κράτος προστατεύει την ιδιωτική επένδυση παρατάσσοντας δυνάμεις καταστολής εναντίων αυτών που αντιδρούν στη συνέχιση των έργων. Από πλευράς της αστυνομίας έχει επανειλλημμένα γίνει εκτεταμένη χρήση βίας με προσαγωγές, συλλήψεις, φυλακίσεις, έρευνες στα σπίτια όσων δραστηριοποιούνται εναντίον των μεταλλείων.

Δύο περιστατικά, η εμπρηστική επίθεση σε υποδομές της Ελληνικός Χρυσός τον Φεβρουάριο του 2013 και μια μαζική διαμαρτυρία στο δάσος που είχε ως αποτέλεσμα συγκρούσεις με την αστυνομία, οδήγησαν σε 49 συλλήψεις. Οι ακτιβιστές βρίσκονται υπό συνεχή επιτήρηση ενώ σε αρκετούς από τους κατηγορούμενους έχει γίνει νόμιμη υποκλοπή των τηλεφωνικών τους επικοινωνιών. (Ορισμένες από τις υποκλαπείσες συνομιλίες αφορούν τηλεφωνικές συνδιαλέξεις με δημοσιογράφους που καλύπτουν την υπόθεση.) Ορισμένοι από τους ακτιβιστές διώκονται με την κατηγορία της σύστασης ή / και συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση. Πρόκειται για την ίδια κατηγορία που χρησιμοποιείται και για τη δίωξη όλων των βουλευτών της Χρυσής Αυγής, οι οποίοι πρόκειται να δικαστούν για δολοφονίες και άλλα κακουργήματα.

storytimeline

H TVX Hellas ΑΕ εξαγοράζει από το ελληνικό Δημόσιο τα μεταλλεία Κασσάνδρας το 1995 μετά από δημόσιο διαγωνισμό έναντι 11 δισ. δραχμών (γύρω στα 39,8 εκατ. ευρώ).
2002
1 January 2002

Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακυρώνει τις μεταλλευτικές άδειες και τις άδειες επεξεργασίας χρυσού των Μεταλλείων Κασσάνδρας.
2003
1 January 2003

Λόγω της ακύρωσης των μεταλλευτικών αδειών και των αδειών επεξεργασίας χρυσού των Μεταλλείων Κασσάνδρας, η καναδική μεταλλευτική εταiρεία Kinross, ιδιοκτήτρια της TVX Hellas, οδηγεί την TVX Hellas στην κήρυξη πτωχευτικής διαδικασίας.
9 December 2003

Η Ελληνικός Χρυσός ιδρύεται με μετοχικό κεφάλαιο 60.000 ευρώ. 
Κύριος μέτοχός της σε ποσοστό 99% είναι ο Δημήτρης Κούτρας, γενικός διευθυντής της Άκτωρ (όμιλος Μπόμπολα).
12 December 2003

Τρεις μέρες μετά λαμβάνουν χώρα δύο διαδοχικές πωλήσεις. 
Το ελληνικό δημόσιο έρχεται σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με την TVX Ελλάς και πωλεί στο ελληνικό δημόσιο τα ορυχεία της Κασσάνδρας έναντι 11 εκατ. ευρώ. 
Το ελληνικό δημόσιο πουλάει τα μεταλλεία (μαζί με τα σχετικά μεταλλευτικά δικαιώματα, εκτάσεις γης και υποδομές) έναντι 11 εκατομμυρίων ευρώ στην Ελληνικός Χρυσός.
2004
28 January 2004

Ψηφίζεται ο Νόμος 3220, γνωστός και ως “νόμος Πάχτα”, με τον οποίο παραχωρείται ειδικό φορολογικό καθεστώς στην Ελληνικός Χρυσός: Εξαιρείται από το φόρο μεταβίβασης, επιβαρύνεται για νομικά και άλλα έξοδα μόνο με το 5% της κανονικής της οφειλής. 
Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, επρόκειτο για αναγκαίο κίνητρο προς τους υποψήφιους αγοραστές καθώς η αξία των μεταλλείων ήταν αρνητικά.
30 June 2004

H Behre Dolbear, διεθνής εταιρεία συμβουλών για τον μεταλλευτικό κλάδο, εκτιμά την αξία των Μεταλλείων Κασσάνδρας σε 408 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή πάνω από τριανταπέντε φορές από την τιμή αγοράς της
2008
10 December 2008

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην προκαταρκτική της έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ελληνική κυβέρνηση πώλησε τα Μεταλλεία Κασσάνδρας χωρίς ανοικτή και διαφανή διαδικασία υποβολής προσφορών, σε τιμή κατώτερη της αγοραίας και παραχωρώντας στον αγοραστή φορολογικό καθεστώς (φοροαπαλλαγές κλπ) που συνιστά κρατική βοήθεια.
2009
9 October 2009

Ο Γιώργος Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ κερδίζουν τις εκλογές
Η Τίνα Μπιρμπίλη (γνωστή στο εξής ως “Πράσινη Τίνα”) διορίζεται υπουργός Περιβάλλοντος. 
Το «Πρώτο Θέμα» (εφημερίδα που την περίοδο εκείνη ελέγχεται από την οικογένεια Μπόμπολα, η οποία ταυτόχρονα μέσω της ΑΚΤΩΡ ελέγχει την Ελληνικός Χρυσός) ξεκινά επιθέσεις εναντίον της Μπιρμπίλη. 
Ο όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ (μητρική της ΑΚΤΩΡ) δραστηριοποιείται στα δημόσια έργα, τη διαχείριση αποβλήτων, την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκδική και την ενέργεια. 
Και οι τέσσερις τομείς ελέγχονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
2011
23 February 2011

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφαίνεται ότι Ελληνικός Χρυσός πρέπει να επιστρέψει περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ ως “παράνομη επιδότηση” που έλαβε από το ελληνικό κράτος.
17 June 2011

Η Μπιρμπίλη παύεται από υπουργός
Τη θέση της παίρνει ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου. 
Μέχρι το τέλος της θητείας της, δεν είχε χορηγηθεί στην Ελληνικός Χρυσός η περιβαλλοντική άδεια που θα επέτρεπε την εξόρυξη στη Χαλκιδική.
8 July 2011

Λιγότερο από ένα μήνα αργότερα, ο Παπακωνσταντίνου εγκρίνει την περιβαλλοντική άδεια της Ελληνικός Χρυσός για τα τρία ορυχεία της Χαλκιδικής
20 December 2011

Η Eldorado Gold εξαγοράζει την European Goldfields (της οποίας η Άκτωρ ήταν ο μεγαλύτερος μέτοχος με 19%) για 1,8 δισ. ευρώ. 
Η Άκτωρ παίρνει ως αντάλλαγμα 5% της Eldorado, που αντιστοιχεί σε 550 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τη συνολική αξία κεφαλαιοποίησης της εταιρείας (11 δισ. ευρώ).
2012
25 March 2012

Οργανώνεται η πρώτη διαμαρτυρία στις Σκουριές κατά των εργασιών εξόρυξης. 
Οι κάτοικοι για πρώτη φορά έρχονται αντιμέτωποι με τα ΜΑΤ και τους υπαλλήλους των ιδιωτικών εταιριών σεκιούριτι.
19 June 2012

Η Ελληνικός Χρυσός δεν έχει ακόμα καταβάλει τα 15 εκατ. ευρώ που οφείλονται στο ελληνικό κράτος σύμφωνα με την Ε.Ε. και το ελληνικό κράτος δεν έχει κάνει τίποτα για να τα εισπράξει προκειμένου να εφαρμόσει την απόφαση της Κομισιόν. 
Η Ελλάδα για το λόγο αυτό παραπέμπεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της Χάγης.
2013
17 February 2013

Oμάδα 40-50 μασκοφόρων μπαίνει στις εγκαταστάσεις της Ελληνικός Χρυσός στις Σκουριές και καταστρέφει εταιρικά οχήματα και τα προκατασκευασμένα γραφεία της εταιρείας τα οποία, σύμφωνα με όσους αντιτίθενται στο έργο, είχαν τοποθετηθεί παράνομα εντός του δάσους.
7 March 2013

Μετά την εμπρηστική επίθεση μαζική αστυνομική επιχείρηση λαμβάνει χώρα στην Ιερισσό. 
Οι αστυνομικές αρχές διεξάγουν έρευνες ψάχνοντας για αποδεικτικά στοιχεία. 
Η αστυνομία κατηγορείται για υπερβολική βία και εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων. 
Η αστυνομία αντιμετωπίζει επίσης κατηγορίες για τη χρήση δακρυγόνων ακόμα και σε αυλές σχολείων. 
Γίνονται δεκάδες προσαγωγές υπόπτων και τελικά ασκούνται διώξεις σε 20 άτομα.
AMNESTY INTERNATIONAL / 22 March 2013

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να ερευνήσουν τις καταγγελίες για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κατοίκων της Ιερισσού από την αστυνομία.
7 April 2013

Τις πρώτες πρωινές ώρες γίνεται αστυνομική επιχείρηση που περιλαμβάνει επιδρομές σε σπίτια στην Ιερισσό. 
Η επιχείρηση οδηγεί στην προσαγωγή δύο κατοίκων που μεταφέρονται στο αστυνομικό αρχηγείο της Θεσσαλονίκης. 
Για πέντε ημέρες οι κάτοικοι στήνουν οδοφράγματα και το αστυνομικό τμήμα της Ιερισσού πυρπολείται.
17 April 2013

Το Συμβούλιο της Επικρατείας για τρίτη φορά απορρίπτει την προσφυγή κατοίκων της περιοχής, δίνοντας πράσινο φως στις εργασίες εξόρυξης με το σκεπτικό πως “οφέλη στην εθνική οικονομία θα προκύψουν” […] από την “αύξηση του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της χώρας μέσω της φορολογίας του φορέα εκμετάλλευσης και των επιχειρήσεων που σχετίζονται με την επένδυση”.
12 May 2013

Διαδήλωση στον ποταμό Καρατζά (κοντά στις Σκουριές), όπου η εταιρεία σχεδιάζει να κατασκευάσει φράγματα αποβλήτων,οδηγεί σε τραυματισμό διαδηλωτών και αστυνομικών
29 άτομα διώκονται με την κατηγορία της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης
17 October 2013

Η Ελλάδα καταδικάζεται από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Χάγη για την υπόθεση της Ελληνικός Χρυσός. Το δικαστήριο επισημαίνει πως παρότι η μη πληρωμή φόρων αό την Ελληνικός Χρυσός είχε θεωρηθεί από την Κομισιόν ως παράνομη επιδότηση, η Ελλάδα δεν ζήτησε ποτέ την επιστροφή τους από την εταιρεία.


2014
01 November 2014

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά ευρήματα της ολλανδικής ΜΚΟ SOMOη Eldorado Gold κάνει χρήση ενός δικτύου ολλανδικών υπεράκτιων εταιρειών για να φοροαποφεύγει σε βάρος του ελληνικού δημοσίου

2 απαντήσεις στο “Explainer: Η υπόθεση των χρυσωρυχείων της Χαλκιδικής”

  1. Γειά σας ,το ΣΤΕ για ποιο λόγο ακύρωσε τις άδειες το 2002 ?και τώρα γιατί είναι αμετάκλητο μετά τα ευρήματα της SOMO ,,αυτοί δεν ήξεραν? η Ολλανδική ΜΚΟ το αποκάλυψε? ή μήπως ακόμα και έτσι θεωρείται ικανοποιητικό, στην επιχειρηματολογία του ΣΤΕ ?, αν είναι έτσι, υπάρχει και εδώ νοητικό θέμα.
    πολλά μπράβο ,καλή συνέχεια σε ότι και αν κάνετε. Πραγματικά θα ήθελα να κλείσει αυτό το θέμα να πάει στα τσακίδια και να μην ξανάρθει άλλη.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.