Καναδικές μεταλλευτικές εταιρείες: Δόκτωρ Τζέκυλ και μίστερ Χάυντ!


Catherine Coumans/MiningWatch Canada

Mεταλλείο Marcopper, Φιλιππίνες,όπου το 1996 συνέβη μια από τις τραγικότερες περιβαλλοντικές καταστροφές στην ιστορία της χώρας. Ιδιοκτησία της Καναδικής  Placer Dome, μετέπειτα Barrick. Aγωγοί αδειάζουν τα τοξικά απόβλητα στον κόλπο Calancan (photo: Catherine Coumans, Mining Watch Canada).

Σχόλιο αναγνώστη που εκθειάζει την Καναδική μεταλλευτική βιομηχανία μας υποχρεώνει να ασχοληθούμε ξανά με αυτό το θέμα για να δώσουμε ορισμένες απαντήσεις.

Όσον αφορά το εσωτερικό του Καναδά:

Ουδείς αντιλέγει ότι στον Καναδά υπάρχουν νόμοι που τηρούνται και από αυτό δεν εξαιρείται η μεταλλευτική βιομηχανία. Υπάρχουν συγκρούσεις που προκαλούνται από το ότι ο Μεταλλευτικός Νόμος υπερισχύει του Συντάγματος (όπως άλλωστε και στην Ελλάδα) και έχει οδηγήσει ιθαγενείς ηγέτες στη φυλακή. Υπάρχουν συχνές αντιδικίες σχετικά με τη χρήση της γης, υπάρχουν σχέδια μεταλλείων που συναντούν σημαντική αντίσταση (π.χ. το Kemess North- http://thetyee.ca/News/2007/09/18/AmazayLake/) και  υπάρχουν πρακτικές της μεταλλευτικής βιομηχανίας που βρίσκουν αντίθετο τον κόσμο. Για παράδειγμα, η τροποποίηση το 2002 του Μεταλλευτικού Νόμου, με την οποία επετράπη η απόθεση μεταλλευτικών αποβλήτων σε φυσικές λίμνες έχει σηκώσει θύελλα αντιδράσεων και όχι μόνο από οικολόγους.] 12 πλούσιες σε ζωή λίμνες του Καναδά έχουν προσδιοριστεί ως «χώροι απόθεσης αποβλήτων» και κινδυνεύουν με καταστροφή. Οι πολίτες που διαφωνούν με αυτούς τους νόμους επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους στο να τους αλλάξουν, όμως οι νόμοι τηρούνται γιατί οι εταιρείες γνωρίζουν ότι η παραβασή τους κοστίζει ακριβά. Επίσης γνωρίζουν ότι η αποδοχή των πολιτών τους είναι απαραίτητη για να λειτουργήσουν και φροντίζουν να βελτιώνουν τη συμπεριφορά τους.

Δυστυχώς όλα αυτά ισχύουν ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ. Το ΕΞΩ είναι το πρόβλημα και σε αυτό αναφερόταν ο τίτλος «Ο άσχημος Καναδός» (που δεν είναι δικής μας έμπνευσης). Τι συμβαίνει με τις Καναδικές μεταλλευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε άλλες χώρες που δεν είναι η Γαλλία και η Γερμανία, αλλά οι Φιλιππίνες, το Περού, το Κονγκό, η Βιρμανία και η Γουατεμάλα; Αυτό που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «ο Τρίτος Κόσμος»;

Οι χώρες αυτές πάσχουν ακόμα από το μετα-αποικιοκρατικό σύνδρομο: μετά από εκατοντάδες χρόνια σκλαβιάς και άγριας εκμετάλλευσης, το πολίτευμα δεν είναι απόλυτα δημοκρατικό (άλλωστε δεν ήταν ούτε πριν την αποικιοκρατία) αλλά ένα κράμα παραδοσιακής μοναρχίας, αποικιοκρατικού αυταρχισμού και στρατιωτικής δικατατορίας – με μια επίφαση δημοκρατικότητας. Οι χώρες αυτές απέκτησαν μεν την ανεξαρτησία τους, όμως οι δυτικές «δημοκρατικές δυνάμεις» δεν απεμπόλησαν το δικαίωμα να παρεμβαίνουν στα εσωτερικά τους, συχνά υποκινώντας πραξικοπήματα και ανεβοκατεβάζοντας κυβερνήσεις. Γνωστά πράγματα όλα αυτά.

Τα ξένα συμφέροντα είναι παρόντα, όχι πλέον με τη μορφή της αποικιοκρατικής δύναμης, αλλά των πολυεθνικών εταιρειών. Οι ξένες εταιρείες υπόκεινται βέβαια στους νόμους της χώρας που τις φιλοξενεί, αλλά οι νόμοι τηρούνται ή καθόλου ή επιλεκτικά – με την επιλογή να γέρνει πάντα προς την πλευρά της  πολυεθνικής εταιρείας με το χοντρό πορτοφόλι. Το στιβαρό χέρι της τοπικής εξουσίας αναλαμβάνει να εξασφαλίσει στις εταιρείες την πρόσβαση στα κοιτάσματα και να αφαιρέσει από τη μέση τα εμπόδια – είτε με τη βοήθεια του στρατού είτε με ειδικούς νόμους. Με τη βοήθεια της μεταλλευτικής βιομηχανίας και φυσικά με το αζημίωτο για τους κρατούντες, από το 1985 μέχρι το 2001 πάνω από 100 χώρες είχαν τροποποιήσει τους μεταλλευτικούς τους νόμους (Humphreys, 2001), ώστε να περιοριστούν τα δικαιώματα των ντόπιων, να επιτραπεί η 100%% ξένη ιδιοκτησία σε μεταλλεία και οι ξένες εταιρείες να αποκτήσουν το δικαίωμα επαναπατρισμού των εσόδων και φορολογικές και άλλες απαλλαγές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο μεταλλευτικός νόμος των Φιλιππίνων του 1995 που έκανε τη χώρα παράδεισο για τις μεταλλευτικές εταιρείες και κόλαση για τους κατοίκους των μεταλλευτικών περιοχών.

MP guyana-omai mine

Μεταλλείο Omai, Γουιάνα, ιδιοκτησία της Καναδικής Cambior. Ρήξη του φράγματος αποβλήτων το 1995 προκάλεσε ανυπολόγιστη καταστροφή.


Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι ξένες εταιρείες – και μιλάμε ειδικά για τις μεταλλευτικές γιατί η κατανάλωση φυσικών πόρων σε τέτοια κλίμακα, γης, δασών νερού, αναπόφευκτα δημιουργεί συγκρούσεις – είναι κυριολεκτικά ασύδοτες.  Καναδικές, Αυστραλιανές και Αμερικανικές  εταιρείες πετάνε τα εκατομμύρια τόνους των αποβλήτων τους στα ποτάμια και τους ωκεανούς κάποιων από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, προκαλώντας ανεπανόρθωτη καταστροφή – και φυσικά επιδεινώνοντας τη φτώχια. Τι να πούμε αλήθεια για την Barrick και τη BHP Billiton στην Παπούα Νέα Γουινέα, την Placer Dome και την TVI στις Φιλιππίνες, τη Newmont και τη Freeport στην Ινδονησία;

Oι πρακτικές αυτές (STD: Submarine tailings disposal και RTD: Riverine tailings disposal) είναι απαγορευμένες στον Καναδά, την Αυστραλία και τις ΗΠΑ – που τυχαίνει επίσης να είναι οι τρεις μεγάλες χώρες που αρνήθηκαν να υπογράψουν τη «Διακήρυξη για τα δικαιώματα των αυτοχθονων πληθυσμών» του ΟΗΕ… Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε ότι η “υποθαλάσσια απόθεση των αποβλήτων” χρησιμοποιείται και από δυο βιομηχανίες στην Ελλάδα (ΛΑΡΚΟ, Αλουμίνιο της Ελλάδος).

Aerial View of Lihir Gold Mine in Papua New Guinea, Aerial view of Lihir mine, located on Lihir Island in a geothermally active volcanic caldera that forms a natural harbor on this remote islet. This picture was taken on a six-week trip by private sailboat through the seldom-visited islands north of New Guinea, in an area of the South Pacific known as the Solomon Sea.  Most of the islets here have no airport or regularly scheduled boat services, and their way of life is traditional by economic necessity. The region is also one of the most volcanically active in the world., © George Steinmetz/Corbis, RM, Aerial view, Environmental issues, Gold mine, Harbor, Industry, Island, Lihir Island , Melanesia, Mine, New Ireland Province, Nobody, Open mine, Open-pit mine, Pacific Islands, Pacific Ocean, Papua New Guinea, Province, Sea, Social issues, Solomon Sea, South Pacific Ocean, Tropics, View from above, Water, West Pacific Ocean

Χρυσωρυχείο Lihir, Παπούα Νέα Γουινέα, ιδιοκτησία της αγγλικής Rio Tinto  και της Καναδικης Vengold. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν τη σοβαρή επιβάρυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τα απόβλητα του μεταλλείου που διοχετεύονται στη θάλασσα.

Η «ανάπτυξη» προχωράει, αλλά τίνος ανάπτυξη είναι; Οι μεταλλευτικές εταιρείες καρπώνονται τα κέρδη, αφήνοντας πίσω τους χιλιάδες ανθρώπους χωρίς τα στοιχειώδη μέσα επιβίωσης – κοινότητες που εκτοπίστηκαν, αγρότες που χάσανε τη γη τους και το νερό τους, ψαράδες που δεν μπορούν πλέον να ψαρέψουν. Τι δυνατότητες έχουν οι πολίτες να πετύχουν την απονομή δικαιοσύνης ή να σταματήσουν μια καταστροφή, όταν απέναντί τους έχουν έναν πολυεθνικό γίγαντα και ένα εχθρικό κράτος; Θεωρητικά, η δικαιοσύνη είναι τυφλή. Πρακτικά, σε αυτές τις χώρες είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πολιτική.

Οι αδυναμίες του πολιτικου και νομικού συστήματος σε αυτές τις χώρες καθιστούν ζωτικής σημασίας την ύπαρξη ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ που να ρυθμίζουν τη συμπεριφορά των μεταλλευτικών εταιρειών. Παρά την πίεση εδώ και τουλάχιστον 10 χρόνια από οργανώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, κάτι τέτοιο δεν έχει επιτευχθεί. Δεύτερο πεδίο προς το οποίο πιέζουν οι οργανώσεις των πολιτών είναι η θέσπιση ΕΘΝΙΚΩΝ ΝΟΜΩΝ που να υποχρεώνουν τις εταιρείες να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της χώρας. Ούτε αυτό έχει καταστεί δυνατό. Αν υπήρχαν τέτοιοι νόμοι, θα μπορούσαν τα θύματα μιας καταστροφής για παράδειγμα, να ζητήσουν δικαιοσύνη από διεθνή δικαστήρια. Τέτοιες μηνύσεις έχουν γίνει κατά καιρούς, αλλά ελλείψει νομικού πλαισίου δεν καρποφόρησαν.

Ο Καναδάς είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος «παίκτης» στο διεθνές μεταλλευτικό στερέωμα, με πολλές χιλιάδες έργα σε όλες τις ηπείρους και τραγικά κακό παρελθόν και παρόν. Πολλά από αυτά τα έργα, μεταξύ των οποίων και κάποια από τα πιο καταστροφικά, χρηματοδοτούνται με δημόσιο χρήμα, των Καναδών φορολογουμένων. Επιπλέον, η Κυβέρνηση του Καναδά αντιδρά σθεναρά στη θέσπιση  ενός δεσμευτικού πλαισίου λειτουργίας των εταιρειών, αφού αυτό θα μείωνε την κερδοφορία τους, θα τις καθιστούσε υπόλογες ενώπιον του νόμου και υπεύθυνες να αποκαταστήσουν τις ζημίες που προκαλούν. Αυτά τα πράγματα δεν είναι καλά για το επιχειρηματικό κλίμα στον Καναδά! Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια Κυβέρνηση που καταβάλει προσπάθειες να διατηρήθει η παγκόσμια αγορά για ένα αποδεδειγμένα καρκινογόνο  υλικό, τον αμίαντο, για να έχουν δουλειά οι Καναδικές εταιρείες που τον εξάγουν και τον εμπορεύονται!!!

Έτσι, οι Καναδικές εταιρείες εμφανίζονται με δυο πρόσωπα, σαν τον Ιανό ή τον δόκτωρα Τζέκυλ και το μίστερ Χάυντ. Οι ιστορίες φρίκης από τον υπόλοιπο κόσμο σπανίως φτάνουν στο Καναδικό κοινό, αφού αποκλείονται από τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης (Canadian mining’s notorious reputation in the Philippines not recognised back home, 26-01-2009). Και φυσικά ουδέποτε παρουσιάζονται στις γυαλιστερές εκδόσεις της μεταλλευτικής βιομηχανίας σαν το http://www.mining.ca/www/index2.php , σύμφωνα με τις οποίες …η Barrick για παράδειγμα είναι μια καθ’όλα ευυπόληπτη εταιρεία, προσηλωμένη στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης!

Ο αναγνώστης μας προσπαθεί να απαξιώσει τις πηγές των πληροφοριών μας… Ύποπτο το “Dominion”, σκοτεινό το Halifax Initiative… Του προτείνουμε να επικεντρωθεί καλύτερα στις ίδιες τις πληροφορίες. Στο χάρτη του Halifax Initiative παρουσιάζονται 23 περιπτώσεις μεταλλείων με πολύ κακές επιδόσεις – και αρκετά ακόμα στις περιλήψεις άρθρων του Dominion που δημοσιεύσαμε. Tον προκαλούμε να τα διαψεύσει.

Για τους αναγνώστες που ενδιαφέρονται, εξαιρετική πηγή πληροφοριών για τις μεταλλευτικές πολυεθνικές είναι το www.minesandcommunities.org. Υπάρχει στο διαδίκτυο από το 2001, συλλέγει κείμενα από διάφορες πηγές (που δεν μπορεί να είναι ΟΛΕΣ αναξιόπιστες…) και είναι κυριολεκτικά τεράστιο. Επίσης το Mining Watch Canada.


4 απαντήσεις στο “Καναδικές μεταλλευτικές εταιρείες: Δόκτωρ Τζέκυλ και μίστερ Χάυντ!”

  1. Καταρχάς σημειώνουμε με ιδιαίτερη ικανοποίηση ότι κάνατε στροφή και παραδέχεσθε πως οι ισχύοντες νόμοι τηρούνται στον Καναδά. Οι Καναδικές μεταλλευτικές εταιρείες σέβονται τους νόμους της χώρας τους και προφανώς σέβονται και τη νομοθεσία των άλλων χωρών όπου δραστηριοποιούνται (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας δηλαδή). Το λέμε αυτό, γιατί αρχικά επιχειρήσατε να μας πείσετε ότι πρόκειται γιά αδηφάγα τέρατα που αδίστακτα κατατρώγουν πόρους, καταπατούν σωρηδόν δικαιώματα και παραβιάζουν ασύστολα τους νόμους γιά να συσσωρεύουν κέρδη…

    Το τί γίνεται στον Τρίτο Κόσμο είναι μιά μεγάλη ιστορία, γιά την οποία επιμένετε να παρουσιάζετε τη μιά όψη του προβλήματος από τις πολλές που δυστυχώς υπάρχουν και να σκιαγράφετε απλοικά τους “καλούς” και τους “κακούς”. Εμείς απλώς θίξαμε και μερικές άλλες πτυχές, γιατί τα πράγματα (όπως πάντοτε συμβαίνει) δεν είναι τόσο απλά.

    Σαφώς και μας ενδιαφέρει όχι μόνο η πληροφορία, αλλά και ΠΟΙΟΣ την παρέχει και θα σας συμβουλεύαμε να κάνετε το ίδιο. Αντικειμενική πληροφορία απλά ΔΕΝ υπάρχει σαν έννοια. Εμείς θέλουμε να διασταυρώνουμε στοιχεία και να βλέπουμε κριτικά όσα παρουσιάζονται μονομερώς. Κάτι που εσείς εξακολουθείτε να μην κάνετε και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να πέφτετε από το ένα ολίσθημα στο άλλο, παραπέμποντας γιά “τεκμηρίωση¨σε νέους οργανισμούς, ακόμη πιό ύποπτους και αναξιόπιστους από τους προηγούμενους.
    Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Mines And Communities: Γνωρίζετε αλήθεια, ποιοί είναι μεγάλοι ευεργέτες/χρημοτοδότες του; Είναι το Sigrid Rausing Trust, της γνωστής Σουηδικής οικογένειας που εφηύρε την TetraPack συσκευασία (ναι, αυτή που ευθύνεται γιά μέγα όγκο καταναλωτικών σκουπιδιών παγκοσμίως!) και έχει προυπολογισμό 20 εκ. στερλινών ετήσια (!) Είναι επίσης το Joseph Downtree Charitable Trust, μιά ένωση Κουάκερων (γνωστών γιά την “προοδευτικότητά” τους και γιά την “φιλική” προς τους αυτόχθονες Αμερικανούς δράση τους !). Από ένα τέτοιο οργανισμό με τέτοιους χρηματοδότες τί θέλετε δηλαδή να πιστέψουμε; Οτι ενδιαφέρεται να προωθήσει δραστικές…αλλαγές , όπως ισχυρίζεται;

    Γιά τους αναγνώστες που ενδιαφέρονται να μάθουν γιά την παγκόσμια μεταλλεία, ξέχωρα από καθοδηγούμενες “οικολογικές” προπαγάνδες, εμείς θα κάνουμε μιά παραπομπή και στο
    http://www.icmm.com.

    • “Οι Καναδικές μεταλλευτικές εταιρείες σέβονται τους νόμους της χώρας τους και προφανώς σέβονται και τη νομοθεσία των άλλων χωρών όπου δραστηριοποιούνται (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας δηλαδή)”

      Πρέπει να διαβάσετε καλύτερα γιατί δεν είπα αυτό. Οι Καναδικές εταιρείες σέβονται τους νόμους της χώρας τους και τους νόμους άλλων χωρών όπου υπάρχει ΙΣΧΥΡΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΕΙ ΤΟΥΣ ΔΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΝΟΜΟΥΣ. Προφανώς αυτή δεν είναι η περίπτωση πολλών χωρών του Τρίτου Κόσμου όπου οι μεγάλες ξένες εταιρείες κάνουν κυριολεκτικά ότι θέλουν, απλά λαδώνοντας τις κυβερνήσεις – και μη μου πείτε ότι πρώτη φορά το ακούτε αυτό!

      Είναι η Ελλάδα μια χώρα που τηρεί τους δικούς της νόμους; Χμμ… Μόνο περιστασιακά, υπό πίεση και φυσικά αφού συνυπολογίσει το πολιτικό κόστος της τήρησης ή μη του νόμου! Προφανώς αυτό αφορά όλες τις εταιρείες (και τους ιδιώτες) στην Ελλάδα και όχι μόνο τη συγκεκριμένη Καναδική εταιρεία – η οποία ΔΕΝ ΤΗΡΕΙ όλους τους νόμους, αλλά αυτά δεν θα τα πούμε βέβαια στα σχόλια.

      Το ICMM (International Council of Mining and Metals) που μας προτείνει σαν πηγή πληροφόρησης ο κ.Stinger είναι μια ένωση της βιομηχανίας που αποτελείται και χρηματοδοτείται από 17 από τις μεγαλύτερες μεταλλευτικές εταιρείες του κόσμου – Anglogold Ashanti, Barrick, BHP Billiton, Freeport McMoran, Goldfields, Newmont, Lihir, Nippon, Rio Tinto, Xstrata, Vale κλπ. Στόχος του είναι η στήριξη των μελών του και της μεταλλευτικής βιομηχανίας γενικότερα. Πρόκειται δηλαδή για τον ορισμό της προπαγάνδας!

      Εν τέλει, αν όλα καταλήγουν στο ποιά πηγή πληροφόρησης θα δεχθούμε ως αξιόπιστη, η κοινή λογική λέει ότι ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΒΓΑΖΕΙ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΙΘΑΝΟ ΝΑ ΜΗ ΛΕΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ!

  2. Είναι κρίμα που επιχειρείτε να ανασκευάσετε τα λεγόμενά σας.

    Τα site που παραπέμπουμε γιά πληροφόρηση είναι απολύτως ξεκάθαρα από ποιούς και πώς συντηρούνται και τί στόχους έχουν. Αντιθέτως δεν φταίμε εμείς αν όλοι οι “οργανισμοί” στους οποίους μας παραπέμπετε και των οποίων παρουσιάζετε κατά καιρούς…ανθολογίες, έχουν θολά κίνητρα και αδιαφανή χρηματοδότηση.
    Γιά τις πηγές πληροφόρησης, παραφράζουμε λίγο τα λεγόμενά σας, με τη άδειά σας:
    Η κοινή λογική λέει πως αυτός που δεν παρουσιάζει ξεκάθαρα ποιός είναι και από πού χρηματοδοτείται, είναι πολύ πιθανό να μην λέει την αλήθεια !!
    (Αφήνουμε κατά μέρος κίνητρα και στόχους)

    • Έχει μια “ιδιαιτερότητα” ο κ. Stinger… Θέλει να έχει πάντα την τελευταία λέξη και το τελευταίο σχόλιο. Ακόμα κι όταν δεν έχει κανένα σοβαρό επιχείρημα!
      Ας τον αφήσουμε…

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.