Θυμάστε το “στρίβειν δια του αρραβώνος”; Η ατάκα από την παλιά ελληνική ταινία μπήκε στην καθημερινή μας γλώσσα και καθιερώθηκε για να περιγράψει έναν “διπλωματικό ελιγμό με στόχο την ελαχιστοποίηση των αντιδράσεων λόγω καθυστέρησης μιας συμφωνημένης ενέργειας, μέσω υλοποίησης μιας δευτερευούσης σημασίας υπόσχεσης. Απώτερος στόχος είναι η αποφυγή της αρχικής συμφωνίας”. Την ερμηνεία της έκφρασης βρήκαμε στο slang.gr.
Φωτογραφία από την υπογραφή της νέας σύμβασης
Αυτό ακριβώς έκανε η Ελληνικός Χρυσός / Eldorado Gold. Με τη νέα σύμβαση που συνυπέγραψε με το Δημόσιο και κυρώθηκε με το νόμο 4785/2021 (ΦΕΚ 42/Α/23-3-2021), αφαιρέθηκε η υποχρέωση της εταιρείας για “κατασκευή και λειτουργία εργοστασίου μεταλλουργίας χρυσού” και αντικαταστάθηκε με την υποχρέωσή της να υποβάλει απλώς μια πρόταση για την “ανάπτυξη, τη χρηματοδότηση, την κατασκευή και τη λειτουργία εργοστασίου μεταλλουργίας”. Υποχρέωση για έγκριση και υλοποίηση της πρότασης δεν υφίσταται. Έτσι το Δημόσιο παραιτήθηκε από την απαίτησή του για καθετοποίηση της παραγωγής των Μεταλλείων της Χαλκιδικής, κάτι που ήταν “στρατηγικός στόχος” και “εθνική επιδίωξη” της Ελλάδας εδώ και τουλάχιστον 25 χρόνια. Και μάλιστα παραιτήθηκε όταν είχε πλέον επικυρωθεί, με απόφαση του ΣτΕ (την 223/2020), ότι η εταιρεία είχε παραβιάσει τη σύμβαση στον βασικότερο όρο της που αφορούσε ακριβώς την δημιουργία της μεταλλουργίας χρυσού. Η δε εταιρεία πήρε ακριβώς αυτά που πάντα ήθελε: την αποσύνδεση των έργων Ολυμπιάδας και Σκουριών από τη μεταλλουργία και την, άνευ της υποχρέωσης αυτής, στο εξής ανάπτυξη και λειτουργία τους. Που σημαίνει το ελεύθερο να συνεχίσει να εξάγει τα πολύτιμα μέταλλα κρυμμένα μέσα σε συμπυκνώματα, δηλαδή χαμηλής προστιθέμενης αξίας ενδιάμεσα προϊόντα που πηγαίνουν στο εξωτερικό για περαιτέρω επεξεργασία, αφήνοντας ελάχιστα ή και καθόλου φόρολογικά έσοδα στη χώρα μας που ξεκοιλιάζεται για να βγουν τα συμπυκνώματα αυτά, αφήνοντας δε εδώ επί πλέον και τα συσσωρευόμενα τοξικά απόβλητα της εντόπιας (ημι)επεξεργασίας τους.
Στελέχη της εταιρείας στην Ελλάδα προσπαθούν ακόμα να πείσουν (ποιον αλήθεια;) ότι τίποτα δεν άλλαξε, ότι “η Ελληνικός Χρυσός δεσμεύεται για τη μεταλλουργία”, ότι μπορεί μετά από δική τους απαίτηση να διαγράφηκε από τη σύμβαση η υποχρέωση κατασκευής μεταλλουργίας αλλά εκείνοι θα την κάνουν και ας μην είναι υποχρεωμένοι… Σε αντιδιαστολή με την εγχώρια συστηματική παραπληροφόρηση, είχαμε μια κρυστάλλινης καθαρότητας δήλωση από τον CEO της Eldorado Gold, Τζορτζ Μπερνς. Όχι φυσικά δημόσια, σε μέσο ενημέρωσης, διότι δεν είναι κομψό να διαλαλούμε πόσο αποικιοκράτες είμαστε, αλλά κατά την τηλεδιάσκεψη με χρηματιστηριακούς αναλυτές στις 29-7-2021. (Tα πρακτικά της τηλεδιάσκεψης βρίσκονται εδώ). Πάντα, σε αυτή τη χώρα, πρέπει να κοιτάξουμε προς το εξωτερικό για να μάθουμε την αλήθεια.
Ρωτήθηκε λοιπόν ο κ. Μπερνς αν είναι προϋπόθεση η μεταλλουργία για να προχωρήσει η ανάπτυξη των έργων. Και απάντησε:
“Κάθε χώρα επιθυμεί να μεγιστοποιήσει την αξία των φυσικών πόρων που παράγονται και να ωφεληθεί η χώρα όσο το δυνατόν περισσότερο. Η Ελλάδα είναι όπως κάθε άλλη χώρα, θα ήθελαν να δουν τη μεγαλύτερη δυνατή επεξεργασία να γίνεται εντός της χώρας.
Στη νέα επενδυτική μας συμφωνία, που υπογράφηκε και κυρώθηκε από το Κοινοβούλιο και τώρα είναι νόμος, έχουμε δεσμευτεί να κάνουμε απλώς τις μελέτες, δεν θα προχωρήσουμε σε άλλη τεχνολογία για περαιτέρω επεξεργασία του χρυσοφόρου πυρίτη της Ολυμπιάδας, εκτός αν βρούμε μια οικονομική λύση. Και αν υποθέσουμε ότι τόσο η κυβέρνηση όσο και εμείς νιώθουμε άνετα με αυτήν την επενδυτική ευκαιρία και με την αδειοδότηση που θα την συνοδεύει, θα υπάρχει προφανώς και η δημόσια διαβούλευση.
Δεν υπάρχει λοιπόν απαίτηση να υλοποιηθεί το σχέδιο. Υπάρχει μια δέσμευση και μια απαίτηση από εμάς να διερευνήσουμε και να αξιολογήσουμε εναλλακτικές λύσεις και στη συνέχεια να συνεργαστούμε με την κυβέρνηση για το αν ή όχι θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε με αυτές. Ελπίζω ότι είναι ξεκάθαρο”.
Ναι, ξεκάθαρο είναι. Η υποχρέωση της εταιρείας εξαντλείται στην υποβολή της πρότασης. Στη συνέχεια η πρόταση θα αξιολογηθεί από την ειδική επιτροπή που προβλέπει η σύμβαση και θα αποτελείται από ισάριθμα μέλη από τις δύο πλευρές, το Δημόσιο και την εταιρεία. Έχουμε μια μοναδική περίπτωση δημόσιας σύμβασης όπου η αδειοδοτούαα αρχή μοιράζεται, ισότιμα μάλιστα, την αρμοδιότητα της έγκρισης μιας επενδυτικής πρότασης με τον υποψήφιο επενδυτή. Και επειδή καμία από τις δύο πλευρές δεν θα θέλει να χρεωθεί το (στην πραγματικότητα, επιδιωκόμενο) ναυάγιο της υπόθεσης “μεταλλουργία”, η μπάλα θα πεταχτεί στην κερκίδα. Μπορεί κυβέρνηση και εταιρεία να έχουν αλλεργία στην έκφραση γνώμης των πολιτών για τα όσα σχεδιάζονται και να την αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι, αλλά για την αποδοχή ή μη της πρότασης μεταλλουργίας θα γίνει, λένε, δημόσια διαβούλευση…
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση, κατά την τηλεδιάσκεψη, για το ποια τεχνολογία θα μπορούσε να προταθεί για την κατεργασία του δυσκατέργαστου συμπυκνώματος χρυσού της Ολυμπιάδας, ο κ. Μπερνς απάντησε ότι θα μπορούσε να είναι η “οξείδωση και εκχύλιση”. Πρόκειται για την εκχύλιση με χρήση κυανιούχων αλάτων που είναι πράγματι η μοναδική βιομηχανικά εφαρμοζόμενη μέθοδος για δυσκατέργαστα μεταλλεύματα και σηκώνει θύελλες αντιδράσεων παντού στον κόσμο όπου προτείνεται.
Στην Ελλάδα είχε προταθεί παλαιότερα για την Ολυμπιάδα από την TVX και είχε απορριφθεί από το ΣτΕ για περιβαλλοντικούς λόγους (απόφαση 613/2002), μετά και από τις δυναμικές αντιδράσεις των κατοίκων. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση αυτή η ίδια μέθοδος που είχε κατηγορηματικά απορριφθεί τότε, να γίνει αποδεκτή τώρα, και αυτό είναι προφανώς γνωστό και στην εταιρεία και στην κυβέρνηση που ξαφνικά κόπτονται για δημόσια διαβούλευση…
Έτσι η όλη διαδικασία θα οδηγηθεί, μελετημένα και προσχεδιασμένα, στην αποτυχία, χωρίς να μπορεί να αποδοθεί ευθύνη γι’αυτή την εξέλιξη στην εταιρεία. Η οποία, στο μεταξύ, θα έχει στρίψει δια του αρραβώνος και θα απολαμβάνει τα οφέλη των εξωτικών φορολογικών παραδείσων.
Όσο και αν το προβλέπαμε και το περιμέναμε, δεν παύει να είναι απαράδεκτο, δουλοπρεπές και εξοργιστικό.