του Γιάννη Τέντε, από την telegramm.gr
Ύστερα από τα τελευταία δημοσιεύματα στον Τύπο περί της ενδεχόμενης επίσπευσης των διαδικασιών για την αδειοδότηση της εξόρυξης του χρυσού στο Πέραμα, ανακάμπτει για άλλη μια φορά το ζήτημα των χρυσωρυχείων.
Όλα αυτά τα χρόνια καταφέραμε να διαμορφώσουμε ένα αρραγές και ομόψυχο μέτωπο αντίθετοι στην εγκατάσταση του έργου, άρχοντες, φορείς και πολίτες, με επιφυλάξεις και επιχειρήματα και τεκμηρίωση έναντι της επιθετικής επικοινωνιακής στρατηγικής της Εταιρείας.
Ποτέ ξανά η τοπική κοινωνία μας δεν παρουσίασε τόσο σαφή θέση, επικυρωμένη με ομόφωνες αποφάσεις του Περιφερειακού και του Δημοτικού Συμβουλίου σχετικά με ένα μείζον περιβαλλοντικό ζήτημα.
Ο αληθινός αγώνας τώρα αρχίζει.
Θα ακουστούν διάφορα. Τα έχουμε ξανακούσει.
Θα προσπαθήσουν να μας πειθαναγκάσουν με προφάσεις εν αμαρτίαις να δεχθούμε ερήμην λύσεις απελπισίας και απαράδεκτες εκχωρήσεις δικαιωμάτων σε πολυεθνικές εταιρείες. Το παράδειγμα της έγκρισης εξορυκτικών δραστηριοτήτων στη Βόρεια Χαλκιδική τα λέει όλα. Όμως, σημειώστε : ακόμα κι’ εκεί, ακόμα κι’ έτσι, το ζήτημα δεν έχει τελειώσει.
Στην περιοχή μας, η Εταιρεία χρόνια τώρα επιχειρεί να διαμορφώσει την κοινή γνώμη αναζητώντας συμμάχους. Η επιχειρηματολογία των εκπροσώπων της βρίθει από απαράδεκτες απλουστεύσεις και προδικασμένα.
Υπενθυμίζουμε ότι το ζήτημα έχει τέσσερις τουλάχιστο όψεις θεώρησης. Την πολιτική, την περιβαλλοντική, την οικονομική, και την κοινωνική. Δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί ολοκληρωμένα αν κάποια από αυτές τις όψεις παραβλέπεται εις βάρος κάποιας άλλης. Και ο κοινός παρονομαστής όλων είναι η Χημεία. Η παραχώρηση τεράστιων ποσοτήτων νερού σε ιδιώτη εις βάρος των αναγκών των τοπικών πληθυσμών και η χρήση του κυανίου είναι βασικά επιχειρήματα για την άρνηση. Εδώ, οι υποστηρικτές του έργου δηλώνουν ότι η χρήση του κυανίου είναι νόμιμη διαδικασία που εφαρμόζεται στην Ε.Ε. Πρότειναν μάλιστα ότι θα απενεργοποιούν το κυάνιο με τη μέθοδο INCO. Αυτή η δήλωση έγινε την περασμένη άνοιξη στον τοπικό Τύπο. Ύστερα επανήλθε εκπρόσωπος της Εταιρείας σε γενόμενη συζήτηση σε τοπικό τηλεοπτικό κανάλι και δήλωσε ότι ναι μεν θα χρησιμοποιούνται μεγάλες ποσότητες νερού, αλλά θα γίνεται ανακύκλωση και φιλτράρισμα και τα στερεά υπολείμματα δεν θα περιέχουν κυάνιο πέραν του 1ppm.
Να μια επικίνδυνη απλούστευση, όπου παραλείπονται κάποια βασικά χημικά δεδομένα.
Η πολυσυζητημένη μέθοδος INCO που βασίζεται στην εξουδετέρωση των υπολειμμάτων κυανίου σε υδατικά διαλύματα με επαναλαμβανόμενη οξείδωση διασπά μεν το κυάνιο, αλλά παράγει αμμωνία (1) ως τελικό προϊόν (!!!). Εφαρμόζεται σε πολλές περιοχές του κόσμου, όχι δίχως προβλήματα. Γιατί η αμμωνία είναι εξίσου τοξική με το κυάνιο ιδιαίτερα για τους υδρόβιους οργανισμούς, ο δε συνδυασμός αμμωνίας και κυανικών ενώσεων (ένα υπαρκτό ενδεχόμενο σε περίπτωση αστοχίας των κατασταλτικών διαδικασιών) πολλαπλασιάζει την τοξικότητα (2). Επιπλέον, τα διαλύματα αμμωνίας όπως και του κυανίου είναι ιδιαίτερα πτητικά ακόμα και σε θερμοκρασίες αέρος μεταξύ 18-22 βαθμών. Άρα, σε περίπτωση εφαρμογής της μεθόδου στην περιοχή μας με δεδομένες κλιματολογικές συνθήκες υπάρχει ιδιαίτερος κίνδυνος απελευθέρωσης των συγκεκριμένων ρύπων (και) στο αέριο περιβάλλον μας.
Όσο για την μέθοδο φιλτραρίσματος, τα κατά τεκμήριον αδρανή, «στείρα» στερεά υπολείμματα του εδάφους μόνο ακίνδυνα δεν είναι. Ναι μεν δεν περιέχουν κυάνιο, περιέχουν όμως άλλα τοξικά στοιχεία του υπεδάφους, ενδεχομένως και αρσενικό (1), που δεν διασπώνται αλλά συσσωρεύονται επιβαρύνοντας το περιβάλλον. Τα υπολείμματα του εδάφους ονομάζονται «στείρα» γιατί δεν μπορούν να αξιοποιηθούν με κανέναν τρόπο (πχ σε καλλιέργειες). Μπορούν μόνο να αποθηκευτούν προσωρινά (εκατομμύρια τόνοι, ισοδύναμοι με τον όγκο ολόκληρων βουνών) δημιουργώντας άλλο ένα πρόβλημα Χημείας (όξινες απορροές από τα νερά της βροχής και μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα) που θα χρεωθούν οι τοπικές κοινωνίες ακόμα και μετά τη λήξη των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων.
Η Ιστορία έχει αποδείξει ότι ακόμα και αν εφαρμοστούν οι καλύτερες στρατηγικές διαχείρισης αποβλήτων μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, ο κίνδυνος της απελευθέρωσης τοξικών ουσιών στο περιβάλλον παραμένει ορατός και σχεδόν καθημερινός. Ο λόγος; Πέρα από το ανθρώπινο λάθος, οι κλιματικές αλλαγές είναι πλέον τόσο θεαματικές, ώστε κανένα μοντέλο πρόβλεψης και/ή καταστολής δεν ισχύει. Έτσι, σ’ ολόκληρο τον κόσμο έχουμε τουλάχιστο ένα ατύχημα και διαρροή τοξικών καταλοίπων ανά έτος (2). Ήδη βαριά στατιστική στην οποία καμιά τοπική κοινωνία εκούσια δεν δικαιούται να ρισκάρει τη συμμετοχή της, διότι το τίμημα είναι ανεπανόρθωτη καταστροφή του περιβάλλοντος με συνέπειες στη δημόσια υγεία.
Επιπλέον, τα χρυσωρυχεία Θράκης έχουν προχωρήσει και σε άλλες επικίνδυνες απλουστεύσεις. Το πολυσυζητημένο ταξίδι της περασμένης άνοιξης που οργάνωσε η Εταιρεία στο Κίτιλα της Φιλανδίας προσκαλώντας επιλεκτικά συμμετέχοντες (για ποιο λόγο άραγε συμμετείχε στο ταξίδι και η Γενική Γραμματέας σχετικού Υπουργείου;) δημιούργησε ανάμεικτες εντυπώσεις. Αν βέβαια η επίσκεψη είχε γίνει σήμερα, η συνολική εντύπωση θα ήταν τελείως διαφορετική, ιδιαίτερα μάλιστα σε μια εποχή όπου η τοπική κοινωνία στο Κίτιλα διαδηλώνει σχεδόν καθημερινά ενάντια στην μεθοδευόμενη εξόρυξη ουρανίου στη ίδια περιοχή. Όμως, η εκδρομή έγινε όταν η περιοχή ήταν καλυμμένη με χιόνι, οπότε τυχόν ατέλειες ή ασχήμιες ήταν επιμελώς καλυμμένες, η λίμνη τελμάτων ήταν παγωμένη, και φυσικά οι τουριστικές δράσεις στην περιοχή λειτουργούσαν «φουλ σαιζόν».
Θυμάστε τις συνεντεύξεις εκείνων που συμμετείχαν στην επίσκεψη; Εκ μέρους της Εταιρείας θα πρέπει να θεωρήθηκε ιδιαίτερα επιτυχής διότι κάποιοι προσκεκλημένοι έφτασαν ακόμη και στο σημείο να δηλώσουν ότι λαμβάνοντας υπόψη τα «νέα» δεδομένα, ενδεχομένως θα μπορούσαν να «ξανασκεφτούν» την παλαιότερη αρνητική τους θέση. Κάποιοι από αυτούς είχαν τουλάχιστο την διακριτικότητα να δηλώσουν (σωστά) ότι δεν ήταν ειδικοί να κρίνουν τις τεχνικές πλευρές του ζητήματος. Κατανοητό, εφόσον ήταν εκπρόσωποι κατά κύριο λόγο του εμπορικού και τουριστικού κοινού της Αλεξανδρούπολης.
Στη συγκεκριμένη φιέστα όμως συμμετείχαν και ειδικοί κατέχοντες την τεχνική γνώση αλλά πέρα από διάφορες εκθέσεις ιδεών που κοινοποίησαν, δεν τόνισαν δεόντως ότι δεν τίθεται ζήτημα σύγκρισης μεταξύ Κίτιλα και Πετρωτών. Κλιματολογικά και γεωμορφολογικά οι δύο περιοχές διαφέρουν όσο η μέρα με τη νύχτα. Άρα, το περιβαλλοντικό ρίσκο που έχει μια τέτοια μεταλλευτική δράση στη Φιλανδία είναι σαφώς μικρότερο από το παράδειγμα των Πετρωτών. Δηλαδή : εάν στο Κίττιλα όπου η ετήσια θερμοκρασία είναι κατά μέσο όρο κάτω των 10-15 βαθμών υπάρχει μια πιθανότητα για απελευθέρωση τοξικών αποβλήτων στον αέρα λόγω εξάτμισης, στην περιοχή μας με τις δεδομένες κλιματολογικές συνθήκες, τους θερινούς καύσωνες και τις καταρρακτώδεις βροχές, οι πιθανότητες αστοχίας είναι περισσότερες από χίλιες. Έτσι, οι λύσεις που προτείνονται στον Αρκτικό κύκλο για διαχείριση/πρόληψη/ καταστολή δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και σ’ εμάς. Επομένως, όποιος παρέβλεψε το σημαντικότερο ίσως από όλα τα δεδομένα, έχει την βαρύτατη ακαδημαϊκή ευθύνη ότι συναίνεσε στην αποδοχή άλλης μιας απαράδεκτης απλούστευσης.
Αυτά είναι τα δεδομένα λοιπόν, τα έχουμε ξαναπεί. Έχουμε ένα πόλεμο στα χέρια μας. Δεν θέλουμε χρυσωρυχεία. Αυτή είναι η απόφασή μας ύστερα από 11 χρόνια συζητήσεων, ενημερώσεων και ζυμώσεων. Έχουμε άλλες προτάσεις ανάπτυξης για την περιοχή μας. Απ’ αυτό το έργο, ούτε η χώρα, ούτε ο τόπος μας δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα. Θέσεις εργασίας; Αν μιλάμε για τις περιβόητες εκατό-διακόσιες θέσεις τόσες προσφέρει και μια βιοτεχνία, και μάλιστα με καλύτερους όρους. Ο μόνος που θα κερδίσει (το τονίζουμε γι΄ άλλη μια φορά) είναι η Εταιρεία. Ήδη η μετοχή της καλπάζει στα ύψη με την τιμή του χρυσού να έχει ξεπεράσει τα 1800 δολάρια ανά ουγκιά.
Δια ταύτα : ο πρωθυπουργός καλείται να θυμηθεί την προεκλογική του δέσμευση και να σεβαστεί την απόφαση της τοπικής μας κοινωνίας. Φτάσαμε ως εδώ, με την κυβέρνηση να στρουθοκαμηλίζει επικίνδυνα, εγκρίνοντας ευνοϊκές ρυθμίσεις fast track, απολογούμενη εμμέσως υπέρ της Εταιρείας και αφήνοντας σ’ εμάς το δύσκολο έργο της αντιπαράθεσης.
Σ’ αυτή την αντιπαράθεση όμως είμαστε ενωμένοι και σταθεροί στην επιλογή μας, κι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να διατηρηθεί με κάθε τρόπο γιατί η συγκεκριμένη μάχη φαίνεται ότι θα δοθεί με τα δεδομένα του Μεσαίωνα όπου πριν από την ανακάλυψη τους πυρίτιδας, έλεγε η παροιμία πως «…..κανένα κάστρο δεν πέφτει με πολιορκία, εκτός αν κάποιος ανοίξει από μέσα την πόρτα».
Εδώ που φτάσαμε, δεν αρκεί μόνο να αγωνιστούμε. Πρέπει και να νικήσουμε, για τον ίδιο λόγο που επικαλέστηκε ο στρατηγός Μιλτιάδης μιλώντας στους Αθηναίους και συμμάχους καλώντας τους να πολεμήσουν στην επερχόμενη μάχη του Μαραθώνα :
«Αν νικήσουν οι Πέρσες, αυτοί θα έχουν τουλάχιστο μια πατρίδα να επιστρέψουν.
Αν νικηθούμε εμείς, δεν θάχουμε πλέον ούτε αυτό».
Γιάννης Τέντες,
Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημείας
Τμ. Ιατρικής Δ.Π.Θ.
Βιβλιογραφία
1. International Counsil on metals and the environment. The management of cyanide in gold extraction (1999). Mark J. Logsdon, MSc,Karen Hagelstein, PhD, CIH, Terry I. Mudder, PhD
ΙSΒΝ 1-895720-27-3
2. MPC Issue Paper No. 1 Cyanide Uncertainties Observations on the Chemistry, Toxicity, and Analysis of Cyanide in Mining-Related Waters (1998). Robert Moran, Ph.D. Edited by Susan Brackett; Mineral Policy Center. Protecting Communities and the Environment
Σχετικοί σύνδεσμοι
www.mineralpolicy.org
www.icme.com