Εξορύξεις Υδρογονανθράκων στην Ήπειρο: Επιτέλους; Ή μήπως Αλίμονο; #skouries


Εισήγηση του κ. Σαράντη Δημητριάδη, Ομότιμου Καθηγητή Γεωλογίας ΑΠΘ, στην εκδήλωση ενημέρωσης της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος για τους Υδρογονάνθρακες στην Ήπειρο, στις 12 Μαρτίου 2018.

Εξορύξεις Υδρογονανθράκων στην Ήπειρο Επιτέλους; Ή μήπως Αλίμονο;

Συμβατές ή όχι με την ταυτότητα και τις υπάρχουσες, αλλά και άλλες δυνητικές παραγωγικές δραστηριότητες του τόπου;

Το όνομα κάθε τόπου συνδέεται και παραπέμπει στην εικόνα που έρχεται στο μυαλό μας στο άκουσμα του ονόματός του.

Η νοητή εικόνα ενός τόπου είναι η σύνθεση από τις πάρα πολλές εντυπώσεις και εμπειρίες (με συμμετοχή όλων των αισθήσεων και των συναισθημάτων) που αποκομίζει όποιος ζει και δραστηριοποιείται στον τόπο αυτόν ή όποιος τον επισκέπτεται για κάποιο χρόνο με την πρόθεση να τον βιώσει, να τον κατανοήσει και να τον απολαύσει (το τελευταίο βέβαια μόνο αν ο τόπος αυτός αξίζει και προσφέρεται για κάτι τέτοιο.

Η ΕΙΚΟΝΑ ενός τόπου, μαζί με την ΙΣΤΟΡΙΚΗ, την ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ και την ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ του εξέλιξη συνιστούν την ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ του τόπου αυτού.

ΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΝΟΣ ΤΟΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΚΑΙ ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΒΛΑΠΤΕΤΑΙ ΚΑΙ ΒΕΒΑΙΩΣ ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΚΑΤΑΡΓΕΙΤΑΙ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΑΥΤΟΥ

Η ταυτότητα ενός τόπου, αν είναι ελκυστική, θα πρέπει να λογίζεται ως σημαντικό παραγωγικό κεφάλαιο για τον τόπο αυτόν.

Με όρους εμπορικούς είναι το brand name του: των προϊόντων του και των υπηρεσιών του.

Αν η ταυτότητα ενός τόπου δεν είναι ελκυστική ή είναι κακή, τότε το brand name του καταντάει να είναι δυσφήμιση μάλλον παρά διαφήμιση. Γιατί συνιστά στην περίπτωση αυτή λόγο αποφυγής μάλλον παρά προτίμησης των προϊόντων και υπηρεσιών που παράγει και προσφέρει ο τόπος αυτός.

Η ΗΠΕΙΡΟΣ έχει μια ιδιάζουσα, ΖΗΛΕΥΤΗ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ. Από κάθε άποψη. Είναι ένας τόπος προικισμένος με:

  • ΑΠΑΡΑΜΙΛΛΟ ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΛΛΟΣ.
  • ΜΙΑ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΖΩΣΑ (αν και αγκομαχούσα) ΠΑΡΑΔΟΣΗ.
  • ΑΝΕΞΑΝΤΛΗΤΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΓΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ.
  • ΑΦΘΟΝΟ ΤΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΤΕΡΟ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ, ΤΟ ΕΠΑΡΚΕΣ ΚΑΘΑΡΟ ΝΕΡΟ.
  • ΠΟΛΥ ΑΙΣΙΟΔΟΞΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΠΕΡΑ
  • ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ καί, επιτέλους:
  • ΜΕ ΕΥΚΟΛΗ ΣΗΜΕΡΑ ΟΔΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ.

Τα παραπάνω είναι τα στοιχεία ταυτότητας της Ηπείρου. Είναι η ψυχή της. Χωρίς αυτά το «Ήπειρος» δεν μπορεί να σηματοδοτεί παρά μόνο ένα όνομα γεωγραφικού χώρου. Χώρου που θα στερείται ψυχής και ταυτότητας.

Χωρίς τη σημερινή αναγνωρίσιμη και πολύτιμη ταυτότητά της, η Ήπειρος θα είναι κάτι σαν ένα άδειο σακί που του έμεινε μόνο η επιγραφή του πρώην περιεχόμενού του. Το οποίο θα έχει χαθεί για πάντα.

Η ιδιάζουσα, πολύτιμη ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (όλης της Ηπείρου) που μέχρι σήμερα ποτέ δεν αξιοποιήθηκε όσο και όπως της άξιζε, δεν πρέπει με κανένα τρόπο να τεθεί σε διακινδύνευση από την προτεινόμενη πολύ σημαντική μεταστροφή της παραγωγικής της βάσης: από μια μελλοντική δηλαδή μετατροπή της Ηπείρου σε πετρελαιοπαραγωγό περιοχή.

Είναι όμως αυτό εφικτό; Μπορούν να είναι συμβατές οι εξορύξεις υδρογονανθράκων με τη μοναδικής αξίας ταυτότητα της Ηπείρου;

Για να υποστηρίξω ότι ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟ, δεν σκοπεύω να στηρίξω τα επιχειρήματά μου κυρίως στα ατυχήματα και τις μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντικές καταστροφές που σχετίζονται με τις εξορύξεις, την αποθήκευση και τη διακίνηση υδρογονανθράκων, παρόλο που αυτά δεν μπορούν κατά κανένα τρόπο να αποκλειστούν ως ενδεχόμενα.

Δεν θα μείνω επίσης στις υποβαθμισμένες κατά τις επίσημες και κατόπιν εορτής ‘’ενημερώσεις’’, αλλά καθόλου σπάνιες στην πραγματικότητα, μεγάλης κλίμακας ρυπάνσεις με τα τοξικότατα πετρελαιοειδή και τα εξίσου τοξικά απόβλητα των εξορυκτικών διαδικασιών, σε θάλασσα και σε στεριά:

Θα προσπεράσω επίσης το στάδιο των σεισμικών ερευνών. Των οποίων τις, καθόλου ασήμαντες πάντως, περιβαλλοντικές συνέπειες θα μπορούσε να αποδεχτεί κάποιος ως αντιστρεπτές.

Θα επικεντρωθώ μόνο στο στάδιο της παραγωγικής εξόρυξης. Γιατί από αυτό κινδυνεύει να χάσει την ψυχή της η Ήπειρος. Από αυτό κινδυνεύει να απολέσει την ταυτότητά της. Και γιατί την αδειοδότηση αυτού του σταδίου την έχει η εταιρεία στην τσέπη της. Περιβεβλημένη μάλιστα και με την ισχύ νόμου.

Η άδεια αυτή μπορεί να ακυρωθεί μόνον εφόσον προκύψουν αντικειμενικές δυσκολίες υλοποίησής της στην πράξη. Κάτι προς το οποίο μπορεί σημαντικά να συμβάλλει η καθολική αντίθεση μιας σωστά πληροφορημένης και αποφασισμένης τοπικής κοινωνίας.

Δεν θα συμπεριλάβω στην παρουσίαση αυτή, λόγω κυρίως έλλειψης χρόνου, τον μέγα κίνδυνο από την επελαύνουσα κλιματική απορύθμιση, της οποίας τις δραματικές συνέπειες ήδη αρχίσαμε να βλέπουμε. Και για την οποία κύρια αιτία είναι η συνεχιζόμενη χρήση των ορυκτών καυσίμων. Κάτι που συγκεντρώνει πια την παγκόσμια δυσφορία και αντίθεση.

Να σημειώσω μόνο την πεποίθησή μου πως η ούτως ή άλλως διαφαινόμενη σχεδόν ολοκληρωτική αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων από άλλες ενεργειακές πηγές φιλικότερες προς το περιβάλλον θα είναι κοντινότερη στο μέλλον από όσο ίσως φαντάζονται και πιθανολογούν πολλοί.

Και δεν θα συμπεριλάβω τους κινδύνους από τυχόν εφαρμογή της απόλυτα καταστροφικής μεθόδου της υδραυλικής ρωγμάτωσης (fracking), επειδή προσωπικά πιστεύω πως αυτός δεν είναι επί του παρόντος ο επιδιωκόμενος από την κοινοπραξία των δύο εταιρειών άμεσος τουλάχιστον στόχος.

Θα ήθελα όμως απλά να ρωτήσω, προς όποιον μπορεί να απαντήσει, τι προβλέπεται αν, έστω, οι διερευνητικές γεωτρήσεις συναντήσουν σχιστολιθικούς σχηματισμούς που θα εμπεριέχουν απολήψιμους υδρογονάνθρακες. Και αναμένω μιαν απάντηση επ’ αυτού.

Επικαλούμαι όμως κατά πρώτον ότι:

Η Διοίκηση, εμφανέστατα από σκοπιμότητα, παρέλειψε (απέφυγε σωστότερα) να ενημερώσει τους πολίτες της Ηπείρου για όλες τις πτυχές του εγχειρήματος και να διαβουλευθεί μαζί τους. Στο χρόνο και στο βαθμό που έπρεπε, σεβόμενη το πνεύμα της σχετικής με τη δημόσια διαβούλευση εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, αλλά και τις αυτονόητα επιβαλλόμενες πρακτικές καλής διοίκησης και σεβασμού της αξιοπρέπειας των απλών πολιτών. Και να έχει λάβει σοβαρά υπ’όψιν της τη γνώμη των πολιτών της Ηπείρου πριν προχωρήσει στην υπογραφή της οποιασδήποτε σύμβασης.

Επικαλουμαι ΕΠΙΣΗΣ τισ αναποτρεπτες περιβαλλοντικες επιβαρυνσεις απο:

  • Τους διάφορους τοξικούς αέριους ρύπους που σε μεγάλες ποσότητες και αδιάλειπτα θα εκλύονται στο περιβάλλον.
  • Την ηχορύπανση περί τα γεωτρητικά εργοτάξια.
  • Τη ρύπανση στους χώρους απόθεσης των παραγόμενων, τοξικών κυρίως, αποβλήτων.
  • Τον πολύ πιθανό κίνδυνο ρύπανσης των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων εξαιτίας των αναπότρεπτων και συνεχών μικροδιαφυγών πετρελαίου και άλλων τοξικών ουσιών (του πολφού γεωτρήσεων και αλατούχων ρευστών).
  • Τη δραματική υποβάθμιση του φυσικού τοπίου.

Για να μην χαρακτηριστώ λοιπόν ως καταστροφολόγος θα συνεχίσω αποδεχόμενος μια κανονικότητα και μια χωρίς προβλήματα λειτουργία όλων των σχετικών με τις εξορύξεις υδρογονανθράκων. Οι οποίες, θα αποδεχτώ επίσης για τον ίδιο λόγο, ότι θα πραγματοποιούνται «χωρίς να παραβιάζουν την εθνική» που είναι ίδια με την «αυστηρότερη όλων κοινοτική περιβαλλοντική νομοθεσία -και με ενσωματωμένη την Οδηγία 30 σε ό,τι αφορά τις θαλάσσιες γεωτρήσεις».

Θα αποδεχτώ δηλαδή ότι όλα τελικά μπορούν να γίνονται «με πλήρη (όπως συνηθίζεται να λέγεται) σεβασμό στο περιβάλλον». Και θα διερευνήσω μαζί σας μέσω εικόνων αν, έστω και με αυτές τις ιδανικές προϋποθέσεις, όλες οι εξορυκτικές και συναφείς δραστηριότητες μπορεί να είναι απόλυτα συμβατές με όλες τις άλλες στον ίδιο τόπο παραγωγικές δραστηριότητες».

Θα αφήσω τελειώνοντας, εσάς τους Ηπειρώτες/ισσες, να συνθέσετε τις εικόνες που έχετε στο μυαλό σας από την ιδιαίτερη πατρίδα σας με τις νέες εικόνες που είναι βέβαιο ότι θα βλέπετε όταν θα γίνονται (αν γίνουν τελικά) οι εξορύξεις υδρογονανθράκων.

Να φανταστείτε δηλαδή ποια θα είναι η νέα ταυτότητα της Ηπείρου.

Να φανταστείτε τη μέλλουσα να προκύψει “νέα, πετρελαιοπαραγωγό Ήπειρό σας”.

Και να κρίνετε εσείς πλέον και όχι εγώ αν αυτή η νέα ταυτότητα της Ηπείρου είναι αποδεκτή ή όχι.

Πόσες ερευνητικές γεωτρήσεις να περιμένετε στον τόπο σας;

Πολλές οπωσδήποτε. Ο αριθμός τους εξαρτάται από τον αριθμό και το μέγεθος των τελικά σημαντικών επί μέρους αυτόνομων κοιτασμάτων. Για κάθε επί μέρους κοίτασμα απαιτούνται πολλές διερευνητικές γεωτρήσεις στη φάση της περιχαράκωσής του. Αν υπάρχουν τέσσερα με πέντε ευμεγέθη επί μέρους κοιτάσματα, εντός ας πούμε μόνο του ‘’οικοπέδου Ιωάννινα’’, να υπολογίζετε εκεί περί τις εκατό γεωτρήσεις. Αν τα κοιτάσματα είναι περισσότερα από τέσσερα με πέντε, πολλαπλασιάστε αντίστοιχα.

Πόσα εργοτάξια άντλησης να περιμένετε στον τόπο σας;

Όσα θα είναι τα κοιτάσματα που θα εντοπισθούν. Αυτό θα το μάθετε μετά το πέρας του σταδίου των ερευνών. Μετά, χονδρικά, από επτά με δέκα χρόνια

Πού να περιμένετε τις γεωτρήσεις άντλησης;

  • Οπουδήποτε εντοπιστούν τα κοιτάσματα, που την θέση και οριοθέτησή τους θα την υποδείξουν οι σεισμικές έρευνες και στη συνέχεια διερευνητικές γεωτρήσεις.
  • Μπορεί αυτές να είναι έξω, δίπλα ή και μέσα σε προστατευόμενες περιοχές (ακόμα και περιοχές Natura). Να είναι μακριά ή κοντά σε ποτάμια και ακτές. Ας σημειωθεί επ’ αυτού ότι ο προβλεπόμενος αποκλεισμός μιας ζώνης 300 μέτρων από την κοίτη ποταμού ή μιας ακτής δεν παρέχει εντελώς καμία περιβαλλοντική προστασία στο ποτάμι ή στην ακτή.
  • Μπορεί να είναι μακριά, κοντά ή και πολύ κοντά σε οικισμούς και παραγωγικές εγκαταστάσεις.

Τι άλλο να περιμένετε;

  • Εγκαταστάσεις αποθήκευσης και πιθανά ραφιναρίσματος των υδρογονανθράκων.
  • Αγωγούς μεταφοράς των υδρογονανθράκων από τους τόπους παραγωγής στους τόπους φόρτωσης και εξαγωγής.
  • Μεταμόρφωση λιμανιών για να φιλοξενήσουν τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και φόρτωσης.
  • Πύκνωση της βαρειάς κυκλοφορίας σε οδικές αρτηρίες, όπως και διάνοιξη νέων για την εξυπηρέτηση της λειτουργίας των εργοταξίων.
  • Δεξαμενόπλοια στα λιμάνια και τις θάλασσές σας.

Και: 120 άμεσες νέες θέσεις εργασίας. Με άγνωστο βέβαια τον αριθμό των ανυπολόγιστων, (γιατί δεν έχουν υπολογιστεί) θέσεων εργασίας που είναι βέβαιο πως θα χαθούν εξαιτίας της μετατροπής της Ηπείρου σε κατ’ εξοχήν εξορυκτικό πεδίο. Όσο δε για τις έμμεσες, εξαρτώμενες θέσεις εργασίας, θα υπάρχουν οι επί πλέον που θα προστεθούν στις 120 νέες και οι επί πλέον χαμένες που θα προστεθούν στις ανυπολόγιστες που θα χαθούν σε πρώτη φάση.

Οι προηγούμενες εικόνες επιτρέπουν μια καλή προσέγγιση στο πώς και πόσο θα αλλάξει η ταυτότητα της Ηπείρου εάν υλοποιηθεί η εξόρυξη υδρογονανθράκων σ’ αυτήν. Πόσο θα αλλάξει το brand name της δηλαδή.

Με …. «πλήρη», ας το αποδεχτούμε χάριν της συζήτησης ως πραγματοποιήσιμο, «σεβασμό στο περιβάλλον και με τήρηση της αυστηρότερης όλων ευρωπαϊκής νομοθεσίας».

Χωρίς δε να ληφθούν καθόλου υπόψη οι πιθανότητες ατυχημάτων και καταστροφών, χωρίς την επίκληση χρήσης της ολέθριας μεθόδου fracking και χωρίς την πιθανολόγηση οποιασδήποτε αύξησης της σεισμικότητας.

Σε ό,τι δε αφορά τα πιθανολογούμενα οικονομικά οφέλη για την εθνική και την τοπική οικονομία, αυτά τα γνωρίζετε φαντάζομαι και δεν χρειάζεστε τη δική μου βοήθεια για να τα εκτιμήσετε και να τα σταθμίσετε με σωστό τρόπο.

Να σημειώσω μόνο ότι πλην του εφάπαξ ποσού που εισπράχθηκε με την υπογραφή της Σύμβασης, τα αναμενόμενα κρατικά έσοδα θα είναι:

από τα μισθώματα (από τα οποία όμως θα αφαιρούνται τα ποσά που αντιστοιχούν στην απόσβεση των εξόδων για την εγκατάσταση και συνεχή επέκταση της τεχνικής υποδομής) και:
οι φόροι, που όμως συμφωνήθηκε να υπολογίζονται και να εξαρτώνται από το δηλούμενο από την εταιρεία καθαρό της κέρδος. Να εξαρτώνται δηλαδή από ποιο τέτοιο θα αποφασίζει να δηλώνει η ίδια.

Αποκατάσταση;

Η δυνατότητα περιβαλλοντικής αποκατάστασης και επανόδου στην προτέρα κατάσταση μετά από μισό αιώνα περίπου εξορύξεων υδρογονανθράκων στην Ήπειρο, μόνο ως παραμύθι για εντελώς αφελείς μπορεί να το επικαλεστεί κάποιος.

Η αποχώρηση των εταιρειών εξόρυξης αφήνει πίσω της δυστοπίες. Και μέχρι σήμερα δεν έχει ακουσθεί επάνοδος πρώην εξορυκτικών πεδίων στην προτέρα τους κατάσταση.

Αν το ΥΠΕΝ, μεταξύ των άλλων, στοιχημάτισε και σε κάτι τέτοιο θα χάσει. Αλλά κανείς που θα έχει μείνει σ’ αυτόν τον τόπο δεν θα είναι ο κερδισμένος.

Αν λοιπόν θέλετε την προσωπική μου γνώμη, ο πλούτος της Ηπείρου (πολύ λίγο και όχι σωστά αξιοποιημένος μέχρι τώρα) βρίσκεται πάνω στη γη της και όχι χιλιόμετρα κάτω από αυτήν. Και είναι ανεξάντλητος, αειφορικός δηλαδή.

Με αυτόν τον πλούτο η Ήπειρος μπορεί να συμβάλλει σημαντικότατα στην εθνική οικονομία. Διατηρώντας μάλιστα ακέραιη και την πολύτιμη ταυτότητά της.

Επειδή, όμως ως μη Ηπειρώτη, το θέμα δεν με αφορά στον ίδιο βαθμό όσο εσάς, έθεσα υπόψη σας μόνο τα αναμφισβήτητα και τα προφανώς αναμενόμενα. Εξαιρώντας μάλιστα σενάρια ατυχημάτων, εφαρμογής του fracking και μιας αύξησης της σεισμικότητας.

Και αφήνω σε εσάς την τελική κρίση και την απάντηση στα τρία ερωτήματα που σας απασχολούν:

  • Είναι οι Συμβάσεις συνολικά επωφελείς για την Ήπειρο και την Ελλάδα;
  • Ποιες οι συνέπειες των εξορύξεων στο φυσικό, το πολιτισμικό και το οικονομικό περιβάλλον;
  • Ποια η τελική αποτίμηση των συνεπειών τους;

Η απάντηση επί αυτών των ερωτημάτων έπρεπε να είναι, πρέπει να είναι και είναι τελικά δική σας, των Ηπειρωτών/ισσών. Ενημερωμένοι είστε πλέον αρκετά. Και η ευθύνη είναι απόλυτα δική σας. Μην αναζητήσετε οχύρωση, άλοθι ή ευθύνες στις προσωπικές απόψεις των επιστημόνων, είτε αυτοί είναι υπέρ είτε κατά των εξορύξεων.

Γυρίστε και ακούστε μέσα σας: Τι σας υπαγορεύει η αγάπη για την ιδιαίτερη πατρίδα σας και η ευθύνη σας για τους νυν και τους μέλλοντες κατοίκους της Ηπείρου.

Ευχαριστώ τη Συνομοσπονδία Ηπειρωτικών Σωματείων για την πρόσκληση στη σημερινή εκδήλωση και όλους τους παριστάμενους για την προσοχή σας.


Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.