Εισαγωγή με ένα σκίτσο: ΛΟΥΚΥ ΛΟΥΚ ΝΟ 78: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ. Ο Λούκυ-Λούκ αναλαμβάνει να συνοδεύσει τον πολιτικό Μίστερ Χέηζ στη περιοδεία του στην Άγρια Δύση. Ο Μίστερ Χέηζ έχει πολλούς εχθρούς, λόγω του προοδευτικού του προγράμματος που είναι, μεταξύ άλλων, “κατά της οικειοποίησης της γης από τις εταιρείες εκμετάλλευσης ορυκτών”.
Φαίνεται παράδοξο, αλλά δεν έχουν αλλάξει πολλά από τότε. Διαβάστε.
Α. Ποιος είπε ότι οι δεινόσαυροι έχουν εκλείψει;
Η ανακάλυψη χρυσού στην Καλιφόρνια το 1849 και η μαζική επιδρομή χρυσοθήρων που ακολούθησε (των γνωστών και ως “”49ers”) έμεινε στην ιστορία ως ο μεγαλύτερος “πυρετός του χρυσού”στην ιστορία.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1872, και αφού είχε μεσολαβήσει ο Αμερικανικός Εμφύλιος (1861-1865) , ο Πρόεδρος Οδυσσέας Γκραντ υπογράφει τον πρώτο γενικό Μεταλλευτικό Νόμο της χώρας, με ένα και μόνο σκοπό: να ενθαρρύνει την εγκατάσταση εποίκων στην “άγρια” τότε Δύση. Ο Μεταλλευτικός Νόμος παρείχε τίτλους ιδιοκτησίας επί της μεταλλοφόρου γης σαν κίνητρο για εγκατάσταση και έβαζε κάποια τάξη στην τρομακτική αναρχία των προηγούμενων ετών, διευθετώντας το πρόβλημα της ιδιοκτησίας των μεταλλευμάτων.
Λίγο μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο τοποθετείται χρονικά και ο ΛΟΥΚΥ ΛΟΥΚ. Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι προοδευτικοί πολιτικοί της εποχής απέτυχαν παταγωδώς να σταματήσουν την αρπαγή της γης από τους επίδοξους εκμεταλλευτές. Απλά την νομιμοποίησαν. Ο Μεταλλευτικός Νόμος του 1872, ο επονομαζόμενος και “τελευταίος Αμερικανικός Δεινόσαυρος” ισχύει με ελάχιστες τροποποιήσεις ακόμα και σήμερα και νομιμοποιεί την ιδιοποίηση της γης από τις εξορυκτικές εταιρείες, χωρίς κανένα όφελος για το Κράτος, εν έτει 2012! Ο νόμος αυτός που γράφτηκε για τον αρχετυπικό μεταλλωρύχο του 1849 με την αξίνα και το μουλάρι, ισχύει και σήμερα για τα μέγα-μεταλλεία των 250.000 τόνων ημερήσιας εξόρυξης!
Τα κέρδη είναι ιδιωτικά, οι περιβαλλοντικές καταστροφές δημόσιες
Στην δημοκρατική (;) Αμερική, με την μεγάλη και μακρά μεταλλευτική παράδοση τα πράγματα δεν είναι καθόλου ρόδινα. Ο Μεταλλευτικός Nόμος επιτρέπει, σήμερα όπως και το 1872, την εξαγορά δημόσιας γης με το κολοσσιαίο ποσό των …$1,23 ανά στρέμμα. Επιτρέπει την εξόρυξη πολύτιμων και βασικών μετάλλων (hardrock minerals τα λένε στο US) όπως χρυσού, χαλκού, αργύρου και ουρανίου από δημόσιες εκτάσεις χωρίς την πληρωμή δικαιωμάτων (royalties) στο κράτος (όπως και στην Ελλάδα), σε αντίθεση με όλες τις άλλες εξορυκτικές βιομηχανίες (πετρελαίου, άνθρακα, φυσικού αερίου) οι οποίες πληρώνουν δικαιώματα.
Την Αμερική του 19ου αιώνα δεν την απασχολούσε η προστασία του περιβάλλοντος και ο νόμος του 1872 δεν περιέχει σχετικές διατάξεις. Γι’αυτό το απολίθωμα νομοθεσίας δεν υπάρχουν προστατευόμενες περιοχές που να εξαιρούνται από τη μεταλλεία, δεν υπάρχουν διατάξεις που να προστατεύουν το τοπίο και τις πηγές των νερών. Ένα αποτέλεσμα είναι οι μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές από τα εκατοντάδες χιλιάδες εγκαταλελειμμένα μεταλλεία (εκτιμώνται σε 500.000!), ειδικά στις δυτικές ΗΠΑ. Η Αμερικανική Υπρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (ΕΡΑ) εκτιμά ότι το 40% των ρεμάτων που τροφοδοτούν τους υδροφόρους ορίζοντες στις δυτικές πολιτείες είναι ρυπασμένες από μεταλλευτικά απόβλητα (Πηγή). Η αποκατάσταση τους εκτιμάται ότι θα κοστίσει στους Αμερικανούς φορολογoύμενους κάπου μεταξύ 32 και 72 δις δολάρια.
Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο των ΝΥ Τimes: “με το νομικό πλαίσιο του νόμου του 1872 είναι σχεδόν αδύνατον να απαγορευθεί ένα μεταλλευτικό έργο, ανεξάρτητα από το πόσο σοβαρές μπορεί να είναι οι επιπτώσεις” (A Mining Law Whose Time Has Passed – NYTimes.com).
Και γιατί δεν εκσυγχρονίζεται;
Επί χρόνια η μεταλλευτική βιομηχανία ισχυρίζεται ότι επειδή οι δραστηριότητες της καλύπτεται από άλλους περιβαλλοντικούς νόμους, δεν χρειάζονται ειδικές διατάξεις στον μεταλλευτικό νόμο. Λένε επίσης ότι η ρύπανση προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από τα παλιά μεταλλεία ενώ τα καινούρια είναι υπεύθυνα απέναντι στο περιβάλλον και δεν παρουσιάζουν προβλήματα. To επιχείρημα, γνωστό και εδώ στην Ελλάδα, καταρρίπτεται από την πραγματικότητα: Το 75% των ΝΕΩΝ μεταλλείων στις ΗΠΑ ρυπαίνουν τους υδροφορείς με τοξικούς ρύπους , ενώ είχαν τέλειες μελέτες που έλεγαν ότι δεν θα το κάνουν (δείτε εδώ).
Χρήσιμος στις μέρες του, σήμερα είναι μια καταστροφή
Οι επανειλημμένες προσπάθειες για αναμόρφωση του νόμου του 1872 προσέκρουσαν στο εντατικό lobbying της μεταλλευτικής βιομηχανίας και την απροθυμία της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης για αλλαγή. Τώρα το Υπ. Εσωτερικών απαιτεί από τις μεταλλευτικές εταιρείες να καταθέτουν προκαταβολικά ένα ομόλογο που θα καλύψει το κόστος της αποκατάστασης σε περίπτωση πτώχευσης. Τα χαμηλά ποσά που συνήθως απαιτούνται σε συνδυασμό με την ασάφεια του νόμου σχετικά με το τι είναι “αποκατάσταση” έχει αφήσει τους Αμερικανούς φορολογούμενους αντιμετωπους με ένα πιθανό κόστος 12 δις δολαρίων για την αποκατάσταση, όχι των παλιών και “ορφανών”, αλλά των σημερινών εν λειτουργία μεταλλείων. Δείτε και το Αποκατάσταση μεταλλείων και βολικές “πτωχεύσεις”: η Chevron, η Asarco, η TVX και η Ελληνικός Χρυσός.
Η άνοδος των τιμών των μετάλλων κατά την τελευταία δεκαετία έχει εκτινάξει στα ύψη τον αριθμό των αιτήσεων για κατοχύρωση μεταλλευτικών δικαιωμάτων, πολλές απο τις οποίες απειλούν πλέον πολλούς από τους “εθνικούς θησαυρούς” των ΗΠΑ. Η Διοίκηση του Ομπάμα εξαίρεσε από τη μεταλλευτική εκμετάλλευση 4 εκατ. στρέμματα γύρω από το Γκραν Κάνυον για μια εικοσαετία. Η περιοχή είναι πλούσια σε υψηλής περιεκτικότητας κοιτάσματα ουρανίου και είχαν κατατεθεί πάνω από 8.000 αιτήσεις για δικαιώματα εξόρυξης. Εξετάζεται η πιθανότητα/δυνατότητα να εξαιρεθούν και κάποιες άλλες περιοχές, αλλά – προς Θεού – να μην αλλάξει ο νόμος…
Morenci copper mine, Arizona
Μπορεί ένας τέτοιος νόμος να γίνει χειρότερος;
Ναι, μπορεί! To σχέδιο νόμου HR 4402 για την “εθνική παραγωγή στρατηγικών και κρίσιμων ορυκτών” που συζητιέται αυτόν τον καιρό στις ΗΠΑ βαφτίζει σχεδόν όλα τα εξορυκτικά έργα ως “εθνικής σημασίας” και έχει στόχο να επισπεύσει την αδειοδότησή τους. Παρακάμπτει ως περιττή και χρονοβόρα τη διαδικασία γνωμοδότησης από τους πολίτες, βάζει ασφυκτικά χρονικά περιθώρια έγκρισης, χαμηλώνει την περιβαλλοντική προστασία και απαγορεύει την προληπτική αναστολή εκτελέσεως του έργου μέχρι την τελική του εκδίκαση. Δωράκι προς τη μεταλλευτική βιομηχανία για τα 140 της χρόνια! Δείτε εδώ.
Β. Το Ελληνικό Φαρ-Ουέστ
Αν διαπιστώνετε κάποιες ομοιότητες μεταξύ όσων αναφέρθηκαν πιο πάνω και της Ελληνικής πραγματικότητας, δεν είναι τυχαίο… Υπάρχουν και στην Ελλάδα δεινόσαυροι. Ο δικός μας λέγεται νόμος 210/1973 (ΦΕΚ 277/Α/5-10-1974), ο δικός μας Μεταλλευτικός Κώδικας. Μαζί του θα ασχοληθούμε εκτενώς σε επόμενη δημοσίευση.