Γράμμα από την Αργεντινή: μύθος ότι η Αργεντινή σώθηκε χάρη στα μεταλλεία!

Εισαγωγή:

To γράμμα του Matias Carelli, Καθηγητή Κοινωνικών Επιστημών από το Esquel της Αργεντινής, είναι απάντηση στη θεωρία που ακούγεται στη χώρα μας, ότι η ανάκαμψη της Αργεντινής μετά τη μεγάλη κρίση του 2001, οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη της βιομηχανίας εξόρυξης μετάλλων.

Το επιχείρημα αυτό που έχει στόχο να πείσει ή να εξαναγκάσει “για χάρη της εθνικής σωτηρίας” τους διαφωνούντες με τα μεταλλεία στη Β. Ελλάδα, πρωτοεμφανίστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο oryktosploutos.net (Να πως βγήκε η Αργεντινή από την κρίση…), ενώ το παρουσίασε και προχθες το βράδυ στο Κιλκίς ο κ. Ανανίας Τσιραμπίδης. Βασίζεται σε έγγραφο της Ελληνικής Πρεσβείας στην Αργεντινή σχετικά με την ανάπτυξη του κλάδου μεταλλείων στη χώρα.  Κρίνοντας από τις αυθαιρεσίες του εγγράφου στη χρήση των αριθμών και την ερμηνεία τους σε ότι αφορά τη συνεισφορά του κλάδου στην εθνική οικονομία και την απασχόληση, δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς την πηγή των πληροφοριών της Πρεσβείας μας.

Ο συγγραφέας του άρθρου στο oryktosploutos.net, στέλεχος του ΥΠΕΚΑ,  είναι “αγανακτισμένος”: δεν θέλει ν’ακούσει άλλo για περιβαλλοντικό κόστος, για επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, δεν θέλει να δει – παρακαλεί! – άλλες εικόνες από σεληνιακά τοπία, από ρημαγμένους τόπους, νισάφι πια, βαρέθηκε, η ανάπτυξη δεν προκύπτει από παρθενογένεση, έχει κόστος, τι νομίσατε, πρέπει να σπάσεις αυγά να να κάνεις ομελέτα. Σωστά;

Το θέμα είναι αν στο τέλος έχεις πράγματι ομελέτα – δηλαδή αξιοσημείωτο οικονομικό αποτέλεσμα για τον τόπο – ή μόνο σπασμένα αυγά. Και εν τέλει αν προτιμάς να τα σπάσεις τα αυγά ή να τα αφήσεις να γίνουν κοτοπουλάκια για να σου κάνουν κι άλλα αυγά.

Εμείς επικοινωνήσαμε με την Αργεντινή, με τη δυναμική “Συνέλευση γειτόνων του Esquel για το ΟΧΙ ΣΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟ (NO A LA MINA)” και τους μεταφέραμε αυτά που λέγονται στη χώρα μας για τη δική τους χώρα.

Πρώτη αυθόρμητη αντίδραση: απορία, μετά γέλιο. Και μετά, από το εντυπωσιακά ωραίο τοπίο της φωτογραφίας, το Esquel, έφτασε το γράμμα του Matias που ακολουθεί μεταφρασμένο. Το πρωτότυπο βρίσκεται  εδώ. Οι φωτογραφίες, οι σημειώσεις με κόκκινο και το υστερόγραφο είναι δικά μας. Διαβάστε το προς αποκατάσταση της αλήθειας.

Η ανάκαμψη της Αργεντινής ελάχιστα οφείλει στη μεταλλεία

Γράφω από την Αργεντινή, όχι χωρίς κάποια έκπληξη, έχοντας πληροφορηθεί τα καταπληκτικά ψεύδη που χρησιμοποιεί η μεταλλευτική βιομηχανία για να προωθήσει τις δραστηριότητές της στην Ελλάδα. Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν ανθρώπινα όντα ικανά να παραποιήσουν την πραγματικότητα, ακόμη και με τίμημα τη δυστυχία των άλλων, μόνο και μόνο για να φουσκώσουν τα ταμεία τους.

Πριν από δέκα χρόνια εδώ στην Αργεντινή συνέβη το ίδιο, μόνο που οι πρωταγωνιστές ήταν ελαφρώς διαφορετικοί. Το οικονομικό λόμπι κινητοποιήθηκε χωρίς αναστολές κατά τη διάρκεια της μεγάλης κρίσης του 2001 για να προσπαθήσει να πείσει τον πληθυσμό, χρησιμοποιώντας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ότι η μόνη λύση ήταν η περαιτέρω “δολαριοποίηση” της οικονομίας, αποκηρύσσοντας το δικό μας νόμισμα και την ελάχιστη κυριαρχία που μας είχε απομείνει. Αυτά που συνέβησαν αργότερα απέδειξαν ότι αν είχαμε πάρει εκείνη την απόφαση η κρίση θα είχε  βαθύνει σοβαρά.

Στους Έλληνες αδελφούς μας που το διαβάζουν αυτό, θα ήθελα να πω κατ’αρχήν ότι κανείς στην Αργεντινή δεν αποδίδει την έξοδο από την κρίση στη μεταλλευτική δραστηριότητα. Αρκεί μόνο να διαβάσει κανείς τις εφημερίδες εδώ: Συζητιέται αν [η ανάκαμψη] πρέπει να αποδοθεί στην  κυβέρνηση, στην τιμή της σόγιας, στις υψηλές τιμές των εμπορευμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο ή στο άθροισμα αυτών των παραγόντων, αλλά κανείς δεν σκέφτεται να την αποδώσει στη μεταλλευτική δραστηριότητα.

Ποιος είναι ο λόγος που κανείς δεν απέδωσε την ανάκαμψη της Αργεντινής στην αύξηση αυτής της μεταλλευτικής δραστηριότητας; Βασικά επειδή θα ήταν παραχάραξη της πραγματικότητας.

Φωτογραφία: “Το νερό αξίζει περισσότερο από το χρυσό. ΟΧΙ ΣΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟ”.

Στην Αργεντινή, χάρη σε μια καταστροφική νομοθετική κληρονομιά της δεκαετίας του ’90, υπάρχουν διάφορα οφέλη για την μεταλλευτική δραστηριότητα που την καθιστούν μια εξαιρετικά κακή συμφωνία για τη χώρα μας. Μεταξύ αυτών είναι ο περιορισμός των μεταλλευτικών δικαιωμάτων στο 3% το ανώτατο επί της αξίας των παραγόμενων προϊόντων (σημ.: τέτοια δικαιώματα υπέρ του Δημοσίου – royalties – στην Ελλάδα δεν υπάρχουν καθόλου. Στην Αργεντινή το 3% θεωρείται, σωστά, πολύ λίγο ), η οικονομική σταθερότητα για 30 χρόνια και η ρευστοποίηση του 100% του ξένου συναλλάγματος στο εξωτερικό (1).

Αυτό το τελευταίο είναι σημείο-κλειδί, γιατί επιμένουν να αποκαλούν “εξαγωγική” μια δραστηριότητα η οποία, με βάση τους ισχύοντες κανονισμούς, μπορεί σκόπιμα να αποφεύγει να εισάγει συνάλλαγμα στην Αργεντινή. Σαν να μην έφτανε αυτό, αν η εξαγωγή των ορυκτών γίνεται από ένα λιμάνι στην περιοχή της Παταγωνίας, λαμβάνουν επίσης μια επιστροφή που μπορεί να φθάσει το 10% (2), το οποίο κυριολεκτικά σημαίνει “πληρώνουμε για να μας παίρνουν τα ορυκτά”.

Από την άλλη πλευρά, αν αναλύσουμε τη σύνθεση των εξαγωγών της Αργεντινής, βλέπουμε ότι:

Μια ανάλυση σε επίπεδο προϊόντων αποκαλύπτει ότι από τα πρώτα 10 προϊόντα που σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση σε απόλυτα μεγέθη, 5 ανήκουν στην αγροτική βιομηχανία (σόγια, καλαμπόκι, αλεύρι σόγιας, σογιέλαιο, δέρματα βοοειδών), στη δεύτερη θέση βρίσκεται η αυτοκινητοβιομηχανία (oχήματα και κιβωτία ταχυτήτων), στη συνέχεια εμφανίζεται ο μεταλλευτικός τομέας με την εξαγωγή χρυσού εκτός νομισματικών αποθεμάτων και στη συνέχεια το βιοντίζελ και τα πετρελαιοειδή. (3)

Γίνεται επομένως σαφές ότι η εξόρυξη δεν είναι η κύρια οικονομική δραστηριότητα στην Αργεντινή, και επίσης εξηγούνται τα χαρακτηριστικά των εξαγωγών μεταλλευτικού τύπου.

Σε ότι αφορά την απασχόληση, το 2003 ο μεταλλευτικός κλάδος γενικώς (και σημειώστε ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε διάκριση μεταξύ της εξόρυξης μεγάλης κλίμακας και τις λοιπές εξορυκτικές δραστηριότητες) (σημ: γνωστή “λαθροχειρία” της εξορυκτικής βιομηχανίας, και στην Ελλάδα, είναι να βάζουν μαζί όλες τις δραστηριότητες που περιλαμβάνουν εξόρυξη, ακόμα και τα λατομεία αδρανών) αντιπροσώπευε μόνο το 0,4% των θέσεων εργασίας, και το 2010 συνέχισε να διατηρεί το ίδιο ποσοστό. Αντίθετα, ένας τομέας που αύξησε τη συνεισφορά του στην απασχόληση στην Αργεντινή είναι ο τομέας των κατασκευών που αυξήθηκε από 6,6% κατά το 2003 σε 8,7% το 2010 (4). Στο παγκόσμιο περιβάλλον, η βιομηχανία εξόρυξης μεταλλικών ορυκτών απασχολεί μόνο το 0,09% του πληθυσμού. (5)

Για όλους τους παραπάνω λόγους, είναι παραπλανητικό να oνομάζουμε την μεταλλευτική δραστηριότητα “κινητήρια δύναμη” της ανάκαμψης στην Αργεντινή. Εξετάζοντας την Ελληνική κρίση, μπορούμε να θεμελιώσουμε κάποιες ομοιότητες και επίσης να επισημάνουμε ορισμένες αρχές που χρησίμευσαν ως λύση στην κρίση στην Αργεντινή:

1. Η Ελλάδα ταλανίζεται από τεράστια χρέη και ελλείμματα, καθώς και από ένα νόμισμα που δεν είναι εθνικό αλλά ανήκει σε μια κοινή αγορά και που είναι το ευρώ. Η Αργεντινή πιεζόταν από βαρύ χρέος και έλλειμμα, και είχε ένα μετατρέψιμο σύστημα που το έδενε άμεσα με το δολάριο. Η λύση στην Αργεντινή ήταν η εγκατάλειψη της σύνδεσης με το δολάριο, η υποτίμηση και η διατήρηση της αυτονομίας του νομίσματός της.
2. Η Ελλάδα υποφέρει από τα προβλήματα των προγραμμάτων προσαρμογής, ορισμένα από τα οποία προτάθηκαν  από το ΔΝΤ (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο). Η λύση για την Αργεντινή ήταν να απορρίψει τα προγράμματα προσαρμογής και τις υποδείξεις του ΔΝΤ.
3. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει προβλήματα προερχόμενα από την οικονομική κερδοσκοπία. Η Αργεντινή αντιμετώπιζε προβλήματα προερχόμενα από την οικονομική κερδοσκοπία.  Η λύση στην Αργεντινή ήταν η αλλαγή του μοντέλου αντιμετώπισης των ελειμμάτων με δανεισμό, για να αρχίσει η δημιουργία ενός μοντέλου ενδυνάμωσης της παραγωγής και της εγχώριας αγοράς.

Σήμερα, στη χώρα μου και στη Λατινική Αμερική, από διάφορους ακαδημαϊκούς χώρους και μέσω οξυδερκούς ανάλυσης από διανοούμενους κύρους, αμφισβητείται σοβαρά  η επιβίωση της εξόρυξης μεγάλης κλίμακας (mega minería) στις σημερινές συνθήκες (6). Επίσης, στη χώρα μας αυξάνεται η αντίσταση των ανθρώπων στη δραστηριότητα αυτή και στην απαγόρευση που ισχύει σε διάφορες επαρχίες (σημ.: των επιφανειακών εκμεταλλεύσεων και της χρήσης κυανίου – δείτε το υστερόγραφο), έχει προστεθεί ένα κίνημα σε όλη τη χώρα που προσπαθεί να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο (7).

Από την Αργεντινή, ευχόμαστε  η Ελλάδα να βγει μπροστά, σε ένα δρόμο ελεύθερο από τα όρνεα που ως συνήθως δεν σκέφτονται καθόλου τους λαούς αλλά μόνο ψάχνουν να ικανοποιήσουν τις ακόρεστες ορέξεις τους.

Matias Carelli
Καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών
Esquel – Chubut – Argentina

___________________________________

(1)

1. Διπλή έκπτωση των εξόδων για έρευνες (νόμος αριθ. 24.196).
   Το 100% του ποσού που επενδύεται για τη μελέτη σκοπιμότητας ενός σχεδίου μπορεί να εκπέσει από τον υπολογισμό του Φόρου Εισοδήματος (αναζήτηση κοιτασμάτων, ειδικές μελέτες, πιλοτικά εργοστάσια, έρευνα). Και επιπλέον εξαιρείται με νόμο από το Φόρο Εισοδήματος.
2. Επιστροφή του ΦΠΑ για τις έρευνες (Νόμος αριθ. 25.429).
   Eπιστροφή πιστώσεων του ΦΠΑ (σε 12 μήνες)
3. Οικονομική και συναλλαγματική σταθερότητα (Νόμος αριθ. 24.196).
   Οικονομική σταθερότητα για 30 χρόνια. Για τις μεταλλευτικές εταιρείες δεν μπορεί να υπάρξει περαιτέρω φορολογική ή δασμολογική επιβάρυνση, ούτε μείωση των φοροαπαλλαγών, ούτε αλλαγή του καθεστώτος συναλλαγματικής ισοτιμίας.
4. Επιτάχυνση της απόσβεσης (Νόμος αριθ. 24.196)
   Μηχανήματα, κτίρια, οχήματα και υποδομές αποσβένονται σε διάστημα 3 ετών. H κατανομή μιας ταχείας απόσβεσης μπορεί να μετακινηθεί στο επόμενο οικονομικό έτος όταν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά 100%. Η κατανομή μπορεί να μετακινείται επ ‘αόριστον μέχρι η εταιρία να παράξει κέρδη που θα επιτρέψουν τη χρήση της.
5. Aπαλλαγές από Δασμούς και Τέλη (Νόμος για εξορυκτικές επενδύσεις- Ψήφισμα 112/2000).
   Δεν πληρώνουν εισαγωγικούς δασμούς ή άλλες οικονομικές επιβαρύνσεις, δικαιώματα ή στατιστικούς φόρους για την εισαγωγή κεφαλαιακών αγαθών, εξοπλισμού ή προμηθειών.
6. Έκπτωση εξόδων για τη Διατήρηση του Περιβάλλοντος (Νόμος για εξορυκτικές επενδύσεις).
   Οι δαπάνες αυτές εκπίπτουν μέχρι ποσοστού 5% του συνολικού κόστους της εξόρυξης και επεξεργασίας.
7. Απαλλαγή των κερδών (Νόμος για εξορυκτικές επενδύσεις).
   Eξαιρούνται τα κέρδη  από τη συμμετοχή σε μεταλλεία ή μεταλλευτικά δικαιώματα της δικαιώματα μεταλλείων και ορυκτών από την κεφαλαιοποίηση των εταιρειών.
8. Δικαιώματα (Νόμος για εξορυκτικές επενδύσεις- Νόμος 25 161 άρθρο 22).
   Το ανώτατο όριο που καθορίζεται στη χώρα είναι 3%. Στο Chubut είναι 2% της αξίας της του εξορυσσόμενου ορυκτού.
9. Απαλλαγή από τον Ελάχιστο Τεκμαρτό Φόρο Εισοδήματος (Νόμος για εξορυκτικές επενδύσεις.)
10. Κεφαλαιοποίηση των εκτιμήσεων για τα αποθεματα των ορυκτών.
    Η αποτίμηση των αποθεμάτων ορυκτών μπορεί να κεφαλαιοποιηθεί μέχρι 50%. Αυτό δεν επηρεάζει τη φορολογία εισοδήματος, βελτιώνει μόνο την οικονομική κατάσταση για πρόσβαση σε πιστώσεις. (Νόμος για εξορυκτικές επενδύσεις).
11. Επιστροφή του ΦΠΑ και Χρηματοδότηση
    Επιστροφή ή  χρηματοδότηση της εισαγωγής ή αγοράς αγαθών και των επενδύσεων σε υποδομές. Επιστροφή του ΦΠΑ εντός 60 ημερών. Οι πιστωσεις του ΦΠΑ μπορούν να ανταλλαγούν με ένα τραπεζικό δάνειο του ίδιου ποσού. Το κράτος αναλαμβάνει τους τόκους μέχρι και 12% ετησίως. Και η πίστωση μπορεί να είναι για 2, 4 ή 6 χρόνια.
12. Απαλλαγή από το φόρο της Μεταλλευτικής Ιδιοκτησίας.
    Διαβάστε: Μεταλλευτική Ιδιοκτησία= προϊόντα, εγκαταστάσεις, μηχανηματα, οχήματα, κλπ.. Αυτό ισχύει και για όλους τους φόρους ή επιβαρύνσεις, σημερινούς ή μελλοντικούς, εθνικούς, επαρχιακούς ή δημοτικούς (Εξαιρούνται: εξορυκτικά δικαιώματα, τέλη υπηρεσιών και φόροι χαρτοσήμου για δικαστικές ενέργειες).
13. Επιβαρύνσεις επαρχιακές και δημοτικές: Στην Ομοσπονδιακή Συμφωνία για τα μεταλλεία (νόμος 24.228) το Κράτος και οι Επαρχίες συμφώνησαν να εξαλείψουν όλους τους φόρους, τα δημοτικά τέλη και το φόρο χαρτοσήμου.
14. Επιστροφές από τα λιμάνια της Παταγωνίας.
    Καθιέρωνεται επιστροφή 5% στις εξαγωγές που πραγματοποιούνται από Com. Ριβαντάβια (το ποσοστό αυξάνεται όσο νοτιότερη είναι η γεωγραφική θέση του λιμένα). (Νόμος 23.018 και ο τροποποιητικός του Νόμος 24.490)
15. Απαλλαγή από τους φόρους επί των εξαγωγών (άλλες δραστηριότητες πληρώνουν μεταξύ 10% και 20%)
16. Aπαλλαγή από το Φόρο τραπεζικών επιταγών (διάταγμα αριθ. 613/2001) Για όλες τις άλλες δραστηριότητες το ποσοστό είναι 6 τοις χιλίοις.
17. Έκπτωση του 100% του Φόρου των υγρών καυσίμων
18. Μεταφορά στο εξωτερικό των κεφαλαίων και των κερδών ανά πάσα στιγμή, χωρίς να πληρώνονται φόρους ή τέλη για τέτοιες μεταφορές
19. Δεν είναι υποχρεωμένοι να ρευστοποιήσουν το ξένο συνάλλαγμα. Έχουν εξουσιοδότηση να μην εισάγουν στη χώρα το 100% των εσόδων από τις εξαγωγές.

(2) http://www.revistaelemilio.com.ar/tag/reintegro-a-las-exportaciones-por-puertos-patagonicos/

(3) http://www.aduananews.com.ar/index.php?option=com_content&view=article&id=1538:un-analisis-comparativo-del-comportamiento-de-las-exportaciones-argentinas-durante-el-ano-2010&catid=40:ultdoctrinas&Itemid=54

(4) http://cedlas.econo.unlp.edu.ar/esp/pantalla.php?seccion=estudios_especiales&idP=88 Πηγή: SEDLAC (CEDLAS και Παγκόσμια Τράπεζα)

(5) http://www.diariocolatino.com/es/20110825/ecologico/95818/Latinoam%C3%A9rica-mitos-y-realidades-de-la-miner%C3%ADa-transnacional.htm

(6) http://www.ellibertario.com/2010/12/03/%E2%80%9Cla-megaminera-es-la-figura-extrema-de-un-modelo-de-vaciamiento%E2%80%9D/

(7) http://www.infobae.com/notas/610685-Presentaron-en-el-Senado-un-proyecto-para-prohibir-la-mineria-a-cielo-abierto.html

Υ.Γ. :  Περισσότερα για τη σχέση της Αργεντινής με τις μεταλλευτικές δραστηριότητες μεγάλης κλίμακας στο άρθρο μας  Το παράδειγμα της Αργεντινής: επτά επαρχίες απαγορεύουν τα επιφανειακά μεταλλεία και το κυάνιο! Από τον Απρίλιο του 2011 που γράφτηκε το άρθρο, άλλη μια επαρχία της Αργεντινής, η Γη του Πυρός (το “Τέλος του Κόσμου“) απαγόρευσε τα επιφανειακά μεταλλεία  και τη χρήση κυανίου (πηγή), ενώ στην επαρχία του Ρίο Νέγκρο έγινε άρση της απαγόρευσης του κυανίου.