Κοινός αγώνας Ελλήνων και Βουλγάρων για την αποτροπή της καταστροφής, από το 2004
Τις απόψεις του ενδιαφερόμενου κοινού για το έργο χρυσού του Κρούμοβγκραντ στη Βουλγαρία, σε εφαρμογή της Συνθήκης Espoo, ζητεί το ΥΠΕΚΑ, το οποίο είναι ανίκανο να διεξάγει ουσιαστική δημόσια διαβούλευση ακόμα και για τα Ελλάδι μεταλλευτικά έργα.
Το project του Κρούμοβγκραντ δεν είναι βέβαια καινούριο, όπως δεν είναι καινούριο και το Ελληνικό ενδιαφέρον για το τι θα συμβεί εκεί… Είναι πάρα πολύ κοντά μας και μας αφορά άμεσα. Διαβάστε παρακάτω το ιστορικό της υπόθεσης και σε επόμενη ανάρτηση θα μιλήσουμε για τις νέες εξελίξεις.
Απειλή για Άρδα και ‘Εβρο από χρυσωρυχείο στη Βουλγαρία
To Κρούμοβγκραντ είναι μια μικρή πόλη στη Βουλγαρική Ροδόπη που απέχει μόλις 40 χλμ. από την Κομοτηνή σε ευθεία γραμμή . Σε λίγο καιρό που θα λειτουργήσει ο συνοριακός σταθμός στο Makaza Pass, η διαδρομή Κομοτηνή-Κρούμοβγκραντ θα είναι μόλις μισή ώρα. Το ποτάμι Κρουμοβίτσα (φωτογραφία) που διασχίζει την πόλη χύνεται στον Άρδα, ο Άρδας ενώνεται με τον Έβρο και τελικά τα νερά του Κρουμοβίτσα καταλήγουν στη θάλασσα έξω από την Αλεξανδρούπολη.
Η Καναδική εταιρεία DUNDEE PRECIOUS METALS, μέσω της θυγατρικής της BALKAN MINERALS AND MINING (BMM) σχεδιάζει τη λειτουργία χρυσωρυχείου με επιφανειακή εξόρυξη, ακριβώς πάνω στις όχθες του Κρουμοβίτσα.
Σε περιόδους ισχυρών βροχοπτώσεων, ο Έβρος δέχεται τεράστιες ποσότητες νερού από τον Άρδα, μέσω του φράγματος του Ιβαΐλοβγκραντ. Μόνο μέσα στο 2005 (όταν γράφτηκε αυτό το κείμενο), τα νερά του Έβρου ξεπέρασαν τρεις φορές το επίπεδο επιφυλακής και οι αρχές σε Ελλάδα και Τουρκία αναγκάστηκαν να προβούν σε ελεγχόμενες κατακλύσεις μεγάλων εκτάσεων, για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Είναι προφανές ότι μια διαρροή τοξικών μεταλλευτικών αποβλήτων στον Κρουμοβίτσα θα έχει τραγικές επιπτώσεις για τους δύο σημαντικότερους ποταμούς της περιοχής, τον Άρδα και τον Έβρο, για το ευαίσθητο οικοσύστημα του Δέλτα του Έβρου και για το Αιγαίο.
Το έργο το έχει ξαναδεί η Ευρώπη με την τοξική διαρροή από το εργοστάσιο χρυσού της Baia Mare το Φεβρουάριο του 2000 που μέσω των ποταμών Szamos, Tisza και Δούναβη έφτασε στη Μαύρη Θάλασσα, προκαλώντας μια από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές που έχει δει ποτέ η ήπειρος.
Η Συνθήκη Espoo
Σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη του Espoo για τη Διασυνοριακή Ρύπανση (Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Context – Espoo, Φιλανδία 25/2/1994) η Ελλάδα – όπως και η Τουρκία – είναι “επηρρεαζόμενο μέλος” (“affected party”) από το έργο του χρυσωρυχείου στο Κρούμοβγκραντ και, ως εκ τούτου έχει βαρύνουσα άποψη στη διαδικασία έγκρισης του έργου.
H Συνθήκη oρίζει ότι για ορισμένες κατηγορίες έργων και δραστηριοτήτων – μεταξύ των οποίων είναι τα μεταλλεία και τα εργοστάσια επεξεργασίας μετάλλων – τα οποία ενδέχεται να έχουν σημαντικές διασυνοριακές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού και επί ίσοις όροις με τις επηρρεαζόμενες χώρες. Η χώρα όπου πρόκειται να γίνει το έργο οφείλει να παράσχει στο κοινό των περιοχών που πιθανόν να επηρρεαστούν πλήρη και έγκαιρη πληροφόρηση και να τους δώσει τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Η Ελληνική συμμετοχή στον αγώνα του Κρούμοβγκραντ
“ΟΧΙ ΣΤΑ ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ”, σε τρεις γλώσσες: ελληνικά, βουλγαρικά, τουρκικά
Ένα ευρύ φάσμα οικολογικών οργανώσεων από όλη τη Βουλγαρία έχει ενώσει τις δυνάμεις του με την τοπική οργάνωση “Ζωή για το Krumovgrad” με στόχο την αποτροπή του έργου και τη διατήρηση της μοναδικής βιοποικιλότητας της ανατολικής Ροδόπης. Από πολύ νωρίς ξεκίνησαν επαφές με τις Ελληνικές οργανώσεις που αγωνίζονται από χρόνια κατά παρόμοιων προγραμμάτων και στις 11 Δεκεμβρίου του 2004 έγινε η πρώτη επίσκεψη στο Κρούμοβγκραντ μελών της “Διανομαρχιακής Επιτροπής Ροδόπης-Έβρου κατά του χρυσού”.
Στις 4 Μαρτίου 2005 έγινε στο Δημαρχείο της πόλης μεγάλη ενημερωτική εκδήλωση με τη συμμετοχή Ελλήνων και Τούρκων και επιστημόνων και αγωνιστών κατά του χρυσωρυχείων. Οι αγρότες κάτοικοι της περιοχής, τουρκικής καταγωγής οι περισσότεροι, επεφύλαξαν θερμότατη υποδοχή στους καλεσμένους που τους δήλωσαν ότι ο αγώνας τους για ζωή και καθαρό περιβάλλον είναι κοινός και ότι θα τους βοηθήσουν με κάθε τρόπο.
Στo μεγάλο συλλαλητήριο κατά του χρυσωρυχείου που έγινε στο Κρούμοβγκραντ στις 20 Μαϊου 2005, τα Ελληνικά πανώ ανέμιζαν δίπλα στα Βουλγαρικά ενώ η πολυεθνική ορχήστρα του Ηλία Ιωαννάκη από την Κομοτηνή (σημ.: του σημερινού Δημάρχου Σαπών) έπαιζε τραγούδια από τις δύο χώρες.
Σε εφαρμογή της Συνθήκης Espoo, οι βουλγαρικές αρχές κοινοποίησαν τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου στα αρμόδια Ελληνικά Υπουργεία. Και ενώ οι πολίτες και τα Νομαρχιακά Συμβούλια των Νομών Έβρου και Ροδόπης είχαν ήδη εκφραστεί ποικιλοτρόπως κατά της πραγματοποίησης του χρυσωρυχείου (ομόφωνη απόφαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Έβρου, 14-9-2005), το Ελληνικό ΥΠΕΧΩΔΕ σε έγγραφο με ημερομηνία 20-9-2005 που φέρει την υπογραφή του Γενικού Γραμματέα κ. Βουρνά γνωμοδοτεί “κατ’αρχήν θετικά” για το έργο!
Στις 17 και 18 Αυγούστου 2005 έγινε η επίσημη παρουσίαση της ΜΠΕ του έργου στους πολίτες και στο Δημοτικό Συμβούλιο του Κρούμοβγκραντ. Η Ελληνική παρουσία ήταν ισχυρή, με μέλη του “Παρατηρητηρίου” και τον Αντιδήμαρχο Περιβάλλοντος του Δήμου Κομοτηνής, γεωλόγο Βασίλη Κυπριανίδη. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της εταιρείας να παρεμποδιστεί η ενημέρωση και η έκφραση της άποψης των πολιτών (οι ακατανόητες για τον κόσμο εισηγήσεις των τεχνικών κρατούσαν ώρες ενώ… δεν υπήρχε μετάφραση στα Τουρκικά για ένα κοινό κατά βάση τουρκόφωνο!), οι δύο συνεδριάσεις κατέληξαν σε μεγάλη ήττα για την εταιρεία.
18/8/2005: Η Ελληνική αντιπροσωπεία κατά τη συζήτηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το μεταλλείο
Πολίτες, Δήμαρχος, Δημοτικά Συμβούλια και ο τοπικός Βουλευτής δήλωσαν την αντίθεσή τους στο έργο, ενώ για πρώτη φορά υπήρξε επίσημη θέση από το Εθνικό (Τουρκικό) Κόμμα – που ελέγχει και το Υπουργείο Περιβάλλοντος στη νέα Κυβέρνηση – ότι δεν θα δοθεί άδεια στην εταιρεία. Η τοποθέτηση του Αντιδημάρχου Κομοτηνής, που εξέφρασε την απόλυτα αρνητική θέση των Ελλήνων Θρακιωτών για το έργο και την αλληλεγγύη τους με τους κατοίκους του Κρούμοβγκραντ, έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Οι επίσημες παρεμβάσεις στη διαδικασία από το Δήμαρχο Κομοτηνής, το Νομάρχη Ροδόπης (σημ.: σημερινό Περιφερειάρχη) και το “Παρατηρητήριο” κατατέθηκαν και γραπτώς για τα πρακτικά.
Στις 23 Οκτωβρίου 2005, οκτώ λεωφορεία με περισσότερους από 300 πολίτες από τους Νομούς Έβρου και Ροδόπης επισκέφθηκαν το Κρούμοβγκραντ για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στον αγώνα των κατοίκων της περιοχής κατά του μεταλλείου. Όλα τα έξοδα καλύφθηκαν από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Έβρου, η οποία πρωτοστατεί στον αγώνα από την Ελληνική πλευρά και έχει εγγράψει ειδικό κονδύλιο στον προϋπολογισμό της για την οικονομική του ενίσχυση.
“Σιωπηλή Άρνηση”
Στις 2 Δεκεμβρίου 2005 η DUNDEE υπέβαλε διαμαρτυρία στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Υδάτων για την καθυστέρηση στη λήψη απόφασης (πάνω από τρεις μήνες) για το έργο. Την Παρασκευή 13/1 , ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Υδάτων της Βουλγαρίας, Dzhevdet Chakarov, απαντώντας σε σχετική ερώτηση Πράσινων Ευρωβουλευτών, δήλωσε ενώπιον του Κοινοβουλίου ότι η εταιρεία θα πρέπει να δεχθεί τη μη λήψη απόφασης ως “σιωπηλή άρνηση” της Κυβέρνησης. Δικαιολόγησε δε την απόφαση αυτή με την έντονη αντίδραση του τοπικού πληθυσμού, όπως αποτυπώθηκε στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Κρούμοβγκραντ, και την αντίδραση των Ελλήνων πολιτών και των Ελληνικών Οργανώσεων.
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Βουλγαρίας στο οποίο προσέφυγε η εταιρεία, απεφάνθη ότι ναι μεν, το Υπουργείο υποχρεούται να λάβει απόφαση, αυτό όμως δεν μπορεί να επιβληθεί με δικαστική απόφαση – αφήνοντας έτσι την ευχέρεια στο Υπουργείο να καθυστερήσει επ’αόριστον την απόφαση. (Πηγή: http://news.dnevnik.bg/ ).
Ομολογημένες και ανομολόγητες απειλές…
Ο λόφος του Ada Tepe, με τα σημάδια που άφησαν οι έρευνες για το χρυσό
Κατά τη συνήθη πράκτική των μεταλλευτικών εταιρειών, το έργο του Κρούμοβγκραντ παρουσιάζεται μικρό κι αθώο. Ένα ανοιχτό πηγάδι (open-pit), έκτασης 200 στρεμμάτων (πόσο αθώο μπορεί να είναι αυτό;) πάνω στο λόφο Ada Tepe, μόλις 2 χλμ από την πόλη του Κρούμοβγκραντ. 5.100.000 τόνοι μεταλλεύματος με 830.000 ουγγιές χρυσού θα εξορυχθούν από το Ada Tepe μέσα σε 6 χρόνια. Η λίμνη τελμάτων για τα 8.500.000 τόνους τελμάτων θα δημιουργηθεί σε ένα παραπόταμο του Κρουμοβίτσα. Μικρά χωριά στην περιοχή θα πρέπει να “εκκενωθούν” για να εγκατασταθούν το μεταλλείο και η λίμνη τελμάτων.
ΟΜΩΣ – το Ada Tepe είναι μόνο η πρώτη φάση ενός πολύ μεγαλύτερου έργου. Η εταιρεία ερευνά εντατικά τη γύρω περιοχή και ήδη έχουν εντοπιστεί 4 χρυσοφόρες περιοχές στο ευρύτερο επιθερμικό μεταλλευτικό πεδίο που ονομάζεται Khan Krum. Όλες αυτές οι περιοχές βρίσκονται στα νότια του Ada Tepe, δηλαδή ακόμα πιο κοντα στα ελληνο-βουλγαρικά σύνορα και επίσης μέσα στη λεκάνη απορροής του Άρδα. Για αυτή τη 2η φάση του έργου υπάρχει μόνο μια μικρή αναφορά στη ΜΠΕ και στις σχετικές ερωτήσεις η εταιρεία απαντά πάντα με μισόλογα και με αριθμούς που συνέχεια αλλάζουν. Τα πρώτα στοιχεία από τις έρευνες μιλούν για 24.350.000 τόνους μεταλλεύματος με 3.100.000 ουγγιές – δηλαδή για ένα μεταλλείο πέντε φορές μεγαλύτερο από το Ada Tepe. Οι σωρευτικές επιπτώσεις ενός τέτοιου έργου είναι άγνωστες.
Ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί το μεταλλευτικό δυναμικό της ευρύτερης περιοχής, καθώς η ίδια μεταλλοφόρος ζώνη της Ροδόπης φιλοξενεί, στην Ελληνική πλευρά, τα κοιτάσματα των Σαπών, του Περάματος, της Κίρκης κ.λ.π. Πηγές της μεταλλευτικής βιομηχανίας μιλούν εδώ και χρόνια για μια “μεγάλη μεταλλευτική περιοχή νότιας Βουλγαρίας – βόρειας Ελλάδας” (www.minesite.com).