Σωρεία προσφυγών κατά του “Χωροταξικού της Βιομηχανίας”

Τουλάχιστον έπτα αιτήσεις ακυρώσεως του «Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Βιομηχανίας» (ΦΕΚ 151//ΑΑΠ/13.4.09) είχαν κατατεθεί στο Συμβούλιο Επικρατείας μέχρι τις 23 Ιουνίου 2006 που ήταν η ανατρεπτική προθεσμία. Οι αιτήσεις κατατέθηκαν από τους παρακάτω πολίτες και φορείς:

1. Δήμος Σταγείρων-Ακάνθου και Δήμος Παναγίας Χαλκιδικής
2. Νομαρχία Ροδόπης και Δήμος Σαπών Ροδόπης
3. Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων
4. Πολίτες του Δήμου Σταγείρων-Ακάνθου
5. Ορειβατικός Σύλλογος Άμφισσας
6. Κίνηση πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος στο βουνό της Οίτης
7. Κίνηση για την προστασία της Γκιώνας

Σημείο αιχμής σε όλες τις ανωτέρω προσφυγές είναι οι διατάξεις του νέου χωροταξικού που καθιστούν δυνατή τη χωροθέτηση βιομηχανιών μέσα σε δάση και προστατευόμενες περιοχές, καταργώντας όλη τη μέχρι σήμερα ισχύουσα νομοθεσία.

Στόχος αυτών των διατάξεων είναι η διευκόλυνση και ενίσχυση της βιομηχανίας εξόρυξης και μεταποίησης προϊόντων εξόρυξης, που είναι η μόνη βιομηχανία που έχει συμφέρον να εγκατασταθεί στα δάση και τις δασικές εκτάσεις όπου εντοπίζονται οι ορυκτοί πόροι.

Το «Χωροταξικό της Βιομηχανίας» δεν αντιμετωπίζει ως βιομηχανική δραστηριότητα την ίδια την εξόρυξη, διότι αυτή θεωρείται «χωροθετημένη από τη φύση» και επιτρέπεται κατ’αρχήν παντού. Όμως επιτρέπει, ή μάλλον ενθαρρύνει, την εγκατάσταση μεταποιητικών μονάδων στον ίδιο χώρο της εξορυξης, με στόχο την καθετοποίηση της παραγωγής.

Από αυτή τη γενική κατεύθυνση δεν εξαιρούνται ούτε τα δάση, ούτε οι περιοχές NATURA, ούτε οι Εθνικοί Δρυμοί, ούτε οι Ζώνες Ειδικής Προστασίας, παρά μόνον οι «οικότοποι κοινοτικής προτεραιότητας». Τα πάντα επιτρέπονται «για τεχνικο-οικονομικούς λόγους», με την προϋπόθεση ότι η ενδιαφερόμενη εταιρεία θα αναλάβει να «δασώσει» μια έκταση ίση με το δάσος που θα καταστρέψει.

Θεωρούμε ότι τα ανωτέρω είναι εξόχως αντισυνταγματικά, όπως έχει διαπιστώσει πριν από εμάς και ο «Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων Χωροτακτών» (δείτε εδώ το έγγραφο τους, σελ.6-8). Κατά τη γνώμη μας είναι επίσης εξαιρετικά επικίνδυνα. Το ΥΠΕΧΩΔΕ επιδιώκει την ανάπτυξη της Ελλάδας μέσω της «καθετοποίησης» της εξορυκτικής διαδικασίας με μεταλλουργίες για την παραγωγή καθαρών μετάλλων, δηλαδή με τις πλέον ρυπογόνες βιομηχανίες παγκοσμίως.

Όταν πριν από ένα χρόνο εγκρίθηκε το “Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού” είχαμε επισημάνει τα εξής:

«Με το Γενικό Χωροταξικό ικανοποιούνται ΟΛΑ τα πάγια αιτήματα της μεταλλευτικής βιομηχανίας: προστασία της εξορυκτικής/μεταλλευτικής δραστηριότητας από ανταγωνιστικές δραστηριότητες, προτεραιότητα στη χρήση γης, απρόσκοπτη πρόσβαση στους ορυκτους πόρους, ακόμα και σε παράκτιες ζώνες και προστατευόμενες περιοχές».

Με το «Ειδικό Χωροταξικό της Βιομηχανίας» που συμπληρώνει και εξειδικεύει το ανωτέρω «Γενικό Χωροταξικό», τα πράγματα είναι πλέον ξεκάθαρα. Στόχος των χωροταξικών σχεδίων είναι να παραμεριστεί το εμπόδιο του Συντάγματος και να αφαιρεθεί από το Συμβούλιο Επικρατείας η δυνατότητα να ακυρώνει τους σχεδιασμούς των επίδοξων εκ-μεταλλευτών της Ελλάδας.

Οι διατάξεις του χωροταξικού πλαισίου συμπληρώνονται με μια σειρά από «μέτρα και δράσεις θεσμικού χαρακτήρα» (άρθρο 11) που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την «εναρμόνιση των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Γ.Π.Σ.) προς τις κατευθύνσεις του παρόντος». Ανατρέπεται έτσι η προσπάθεια των ΟΤΑ όπου βρίσκονται οι μεταλλευτικές περιοχές να σχεδιάσουν την μελλοντική τους ανάπτυξη με τρόπο ήπιο και βιώσιμο και επιβάλλεται νομοθετικά η απόλυτη κυριαρχία των μεταλλευτικών/βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Με την προσαρμογή όλου του θεσμικού πλαισίου στις απαιτήσεις της μεταλλευτικής βιομηχανίας, καθίσταται πλέον εξαιρετικά δύσκολο για τους πολίτες να πολεμήσουν συγκεκριμένα έργα.

Το ΥΠΕΧΩΔΕ λοιπόν μας λέει ότι θα πρέπει να θυσιάσουμε τα δάση της Χαλκιδικής, της Γκιώνας, της Οίτης, της Εύβοιας, της Ροδόπης, για να εκμεταλλευτούμε τον υπόγειο ορυκτό πλούτο. Εμείς λέμε ότι ο πλούτος της χώρας μας είναι τα πράσινα δάση και τα καθαρά νερά που πρέπει να προστατευθούν από κάθε επέμβαση.

Το ΥΠΕΧΩΔΕ μας λέει ότι το συμφέρον της Ελλάδας είναι η βαριά βιομηχανία της εξόρυξης/μεταποίησης, που ταυτίζεται με το κέρδος λίγων συγκεκριμένων εταιρειών. Εμείς πιστεύουμε το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας που είναι ο φυσικός και πολιτιστικός της πλούτος πλήττεται βάναυσα από το ΥΠΕΧΩΔΕ.   Η προτεραιότητα της μεταλλευτικής/βιομηχανικής δραστηριότητας έναντι όλων των άλλων δραστηριοτήτων που ουσιαστικά θεσμοθετείται από το το “Ειδικό Χωροταξικό για τη Βιομηχανία” μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει για τη χώρα.

Ας κρίνει το Συμβούλιο της Επικρατείας ποιος έχει δίκιο.

Αντιγράφουμε παρακάτω μερικά από τα επίμαχα άρθρα του Ειδικού Χωροταξικού:

Άρθρο 5

2. Κατηγορίες δραστηριοτήτων με χωροθετική εξάρτηση από πρώτες ύλες προερχόμενες από εξόρυξη

α) Στις κατηγορίες αυτές εντάσσονται, σύμφωνα με σχετική γνωμοδότηση των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Ανάπτυξης:

• Εγκαταστάσεις πρωτογενούς επεξεργασίας ορυκτών πρώτων υλών (των λατομικών ορυκτών συμπεριλαμβανομένων) στις περιοχές εξόρυξής τους.
• Μονάδες μεταποίησης χωροθετημένες σε περιοχές εκμετάλλευσης ορυκτών πρώτων υλών, τις οποίες οι μονάδες αυτές καθετοποιούν.
• Μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με εξάρτηση από ορυκτές πρώτες ύλες στις περιοχές εξόρυξής τους.

β) Για την ίδρυση ή το μετασχηματισμό υφιστάμενων μονάδων που ανήκουν στις δραστηριότητες αυτές, δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις:

• Σε χωροθετημένα μεταλλεία ή λατομεία, επιτρέπονται μονάδες του παρόντος άρθρου, εφόσον παρουσιάζουν εξάρτηση από πρώτες ύλες που παράγονται στο αντίστοιχο χώρο.
• Σε περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000, εκτός των οικοτόπων κοινοτικής προτεραιότητας όπου απαγορεύεται η εγκατάσταση των ανωτέρω βιομηχανικών μονάδων, είναι δυνατή η χωροθέτηση τους σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται από τα νομικά καθεστώτα προστασίας τους.
• Ομοίως, είναι κατ’ αρχήν αποδεκτή η εγκατάσταση των βιομηχανικών μονάδων της παρούσας παραγράφου σε δάση ή δασικές εκτάσεις, στο πλαίσιο των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας, όταν δεν είναι τεχνικοοικονομικά πρόσφορη ή εφικτή η εγκατάσταση εκτός των περιοχών αυτών. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να εξετάζεται η ύπαρξη κατάλληλων θέσεων σε δασική έκταση, και μόνον όταν αυτή δεν είναι δυνατή εξετάζεται η χωροθέτηση σε δάσος. Σε περιπτώσεις που παρά την κατεύθυνση αυτή δεν θα γίνεται, σε πρώτο στάδιο, δεκτή μια τέτοια χωροθέτηση, θα πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα έγκρισης της χωροθέτησης υπό τον όρο της δάσωσης με δαπάνες του φορέα της μονάδας έκτασης μη δασικού χαρακτήρα χωροθετημένης σε μια ευρύτερη περιοχή νομαρχιακής κλίμακας, εμβαδού τουλάχιστον ίσου με τη δασική περιοχή στην οποία γίνεται η επέμβαση.

6. Βιομηχανικές επενδύσεις μείζονος σημασίας για την εθνική οικονομία

Στην παρούσα κατηγορία εντάσσονται οι βιομηχανικές μονάδες, που σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 9 του ν. 3299 / 2004 όπως ισχύει, προσδιορίζονται ως έχουσες σημαντική επίπτωση στη διεθνή ανταγωνιστικότητα της χώρας και στην απασχόληση.

Η έγκριση της χωροθέτησης των επενδύσεων αυτών γίνεται με απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της Αειφόρου Ανάπτυξης, του άρθρου 3 του ν. 2742/99.

(Για τις βιομηχανικές επενδύσεις μείζονος σημασίας για την εθνική οικονομία προβλεπεται η δημιουργία και θεσμοθέτηση ειδικής διαδικασίας χωροθέτησης).

Άρθρο 8

2. Κατευθύνσεις που συνδέονται με ειδικά θεσμικά καθεστώτα και κατηγορίες χώρου

α) Νησίδες δασικών εκτάσεων μπορούν να περικλείονται μέσα σε οργανωμένους υποδοχείς βιομηχανίας, διατηρώντας το καθεστώς προστασίας τους. Κατ’ εξαίρεση είναι δυνατή, για τεχνικοοικονομικούς λόγους, η διέλευση δικτύων υποδομής. Στην περίπτωση αυτή και εφόσον από την επέμβαση προκαλείται ζημία δασικής βλάστησης πρέπει να εξασφαλίζεται με ευθύνη και δαπάνες του φορέα η δάσωση γεωργικής έκτασης αντίστοιχου εμβαδού με τη δασική περιοχή που εκχερσώνεται μέσα στα όρια του υποδοχέα.

γ) Σε περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000 περιλαμβανομένων των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (Ζ.Ε.Π.) της ορνιθοπανίδας της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ η εγκατάστασή τους είναι δυνατή, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται από τα νομικά καθεστώτα προστασίας τους. Δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση βιομηχανικών μονάδων στους οικοτόπους προτεραιότητας, στις περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης που καθορίζονται κατά τις διατάξεις των άρθρων 19 παρ. 1 και 2 και 21 του ν. 1650/1986 καθώς επίσης και στους πυρήνες εθνικών δρυμών, στα διατηρητέα μνημεία της φύσης, στα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου το σύνολο της εδαφικής περιφέρειας ενός Ο.Τ.Α. ή ενός νησιού χαρακτηρίζεται τοιουτοτρόπως και στα αισθητικά δάση που δεν περιλαμβάνονται στην προηγούμενη περίπτωση.

δ) Στην κρίσιμη παραθαλάσσια ζώνη πρέπει να αποθαρρύνεται η χωροθέτηση βιομηχανικών μονάδων, με εξαίρεση των προβλεπόμενων στο άρθρο 5 παρ.3.

Αρθρο 9

5. Κατευθύνσεις για το φυσικό σχεδιασμό του εξωαστικού χώρου, μέσω Γ.Π.Σ. / Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. ή άλλων σχεδιαστικών εργαλείων

στ) Σε περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000 περιλαμβανομένων των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (Ζ.Ε.Π.) της ορνιθοπανίδας της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ η εγκατάσταση βιομηχανικών μονάδων, εκτός των οικοτόπων κοινοτικής προτεραιότητας, είναι δυνατή με τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται από τα νομικά καθεστώτα προστασίας τους.