Σχολιασμός και βασικά σημεία της απόφασης Σκουρλέτη για τη μεταλλουργία flash smelting της Eldorado

Της Μαρίας Καδόγλου. Δημοσιεύθηκε στο The Press Project

Δημοσιεύθηκε στις 5 Ιουλίου η απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος, Πάνου Σκουρλέτη, σχετικά με την επιστροφή στην «Ελληνικός Χρυσός» της «τεχνικής μελέτης της Μεταλλουργικής Μονάδας Χαλκού και Θεϊκού Οξέος Μαντέμ Λάκκου». Απόφαση που αποδεικνύει ότι το «πράσινο φως» που υποτίθεται ότι είχε λάβει θριαμβευτικά η εταιρεία τον Μάιο «για να συνεχίσει την ανάπτυξη του Επενδυτικού της Σχεδίου» ήταν πολύ μακριά από την πραγματικότητα.

Λίγες μέρες αργότερα (εδώ) Υπουργός Πάνος Σκουρλέτης δήλωσε:

“Το μεγαλύτερο ζήτημα που έχουμε μπροστά μας είναι αυτό της μεταλλουργίας, το λεγόμενο flash smelting. Η εταιρεία οφείλει να αποδείξει πολλά πράγματα ακόμα, βάσει της σύμβασης, για το αν αυτή η επένδυση έχει κάποια συνέπεια με αυτά που ευαγγελιζόταν, δηλαδή την παραγωγή χρυσού εδώ και όχι απλά να εξάγει μεταλλεύματα. Αν δεν μπορεί να το αποδείξει αυτό, ανατρέπεται όλο το οικοδόμημα της σύμβασης“.

Οι θριαμβολογίες λοιπόν δεν ήταν παρά ένα επικοινωνιακό παιχνίδι της διοίκησης της εταιρείας, με το βλέμμα στραμμένο στα χρηματιστήρια και στους μετόχους, αφού στην πραγματικότητα κανένα πράσινο φώς δεν είχε δοθεί. Η μεταλλουργία είναι ο στόχος της σύμβασης και πυρήνας της “επένδυσης” και μόνο η έγκριση αυτής της συγκεκριμένης μελέτης της τεχνικής μελέτης της μεταλλουργίας θα μπορούσε να θεωρηθεί “πράσινο φως”. Αντίθετα, η απόρριψη της οδηγεί σε κατάρρευση όλο το Επενδυτικό Σχέδιο μαζί το σύνολο των μέχρι τώρα αδειοδοτήσεων και ίσως, όπως είπε ο Υπουργός, “όλο το οικοδόμημα της σύμβασης”.

Επισημαίνεται οτι είναι η δεύτερη φορά που η ίδια Τεχνική Μελέτη (Προσάρτημα) της μεταλλουργικής μονάδας απορρίπτεται ως ανεπαρκής και λανθασμένη. Τον Απρίλιο 2015 επεστράφη στην εταιρεία με το αιτιολογικό οτι το πρόγραμμα μεταλλουργικών δοκιμών σε ημιβιομηχανική κλίμακα που θα αποδείκνυε την εφαρμοσιμότητα της μεθόδου της ακαριαίας τήξης (flash smelting) στα συγκεκριμένα συμπυκνώματα Σκουριών και Ολυμπιάδας δεν είχε εκτελεστεί “επι τόπου του έργου”, δηλαδή στο Στρατώνι όπως απαιτούσε η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου, αλλά στις εγκαταστάσεις της κατόχου της τεχνολογίας Outotec, στο Πόρι της Φινλανδίας. Η εταιρεία προσέφυγε στο ΣτΕ και το ΣτΕ την δικαίωσε, ακυρώνοντας την απόφαση επιστροφής της μελέτης. Πανηγύρισε τότε η εταιρεία και το σύνολο σχεδόν των ΜΜΕ οτι “το ΣτΕ επικύρωσε την εφαρμοσιμότητα της μεθόδου”. Στην πραγματικότητα το ΣτΕ έδωσε εντολή στο Υπουργείο να αξιολογήσει ξανά τη μελέτη και να εκδώσει “νέα νόμιμη κρίση”, χωρίς να απορρίπτει προκαταβολικά τα αποτελέσματα των δοκιμών στη Φινλανδία. Κατά το σκεπτικό της απόφασης 3191/2015:

“Η αιτιολογία ότι δεν έχει εκτελεστεί πρόγραμμα δοκιμών σε κατάλληλη ημιβιομηχανική κλίμακα επί τόπου του έργου είναι αφενός μεν αόριστη, καθ ́ όσον δεν εξειδικεύει ποια συγκεκριμένη πλημμέλεια αποδίδει στο πρόγραμμα δοκιμών που έχει εκτελέσει η αιτούσα, αφετέρου δε και πλημμελής διότι δεν αιτιολογεί τον λόγο για τον οποίο απορρίπτει ως μη αξιόπιστα τα παραχθέντα πορίσματα των δοκιμών, από τα οποία προκύπτει η εφαρμοσιμότητα της μεταλλουργικής μεθόδου και στο συγκεκριμένο μίγμα τροφοδοσίας (χαλκοπυρίτη – αρσενοπυρίτη – σιδηροπυρίτη) και η καλή προσαρμογή του σε βιομηχανικό επίπεδο.
Η προσβαλλόμενη πράξη θα πρέπει να ακυρωθεί στο σύνολό της, να αναπεμφθεί η υπόθεση στη Διοίκηση προς νέα νόμιμη κρίση, κατά την εκφορά της οποίας θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να ληφθούν υπ’ όψιν αφενός οι απαντήσεις της αιτούσας επί των επικουρικών παρατηρήσεων –όπου αναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους δεν είναι δυνατή, κατά την άποψή της, η αλλαγή των μεθόδων τροφοδοσίας της μεταλλουργικής μονάδας και αξιοποίησης του δυναμικού των Σκουριών και επισημαίνεται η συμμόρφωσή της προς τις λοιπές υποδείξεις της υπηρεσίας – και αφετέρου οτι επιστροφή φακέλου τεχνικής μελέτης προβλέπεται κατά το άρθρο 102 ΚΜΛΕ μόνο για λόγους ανεπάρκειας ή ανακρίβειας των υποβληθέντων στοιχείων”.

Η νέα απόφαση του Υπουργού:

• Eίναι σε απόλυτη συμμόρφωση με την ανωτέρω απόφαση, για την οποία τονίζει οτι “είναι δεσμευτική για τη Διοίκηση”. Αφού λοιπόν λαμβάνονται υπ’οψη και αξιολογούνται τα αποτελέσματα των δοκιμών που πραγματοποιήθηκαν στη Φινλανδία, το συμπέρασμα είναι οτι “δεν αποδεικνύεται η εφαρμοσιμότητα της μεθόδου”.
• Επισημαίνει και τεκμηριώνει αναλυτικά ουσιώδεις ανεπάρκειες / ανακρίβειες, οι οποίες δεν καλύφθηκαν ούτε θεραπεύθηκαν από τις απαντήσεις της εταιρείας.
• Ακόμα πιο σημαντικό, επισημαίνει ανεπίτρεπτη μονομερή τροποποίηση της σύμβασης εκ μέρους της εταιρείας καθ’ όσον οι μεταλλουργικές δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν δεν οδηγούν στην παραγωγή καθαρών μετάλλων, που είναι ο βασικός όρος της σύμβασης, αλλά σε ένα ενδιάμεσο προϊον (εκχυλισμένη μάτα).
• Τονίζει οτι, κατά την ΚΥΑ ΕΠΟ αλλά και την 1492/2013 απόφαση του ΣτΕ, αλλαγή της μεθόδου ή ακόμα και ουσιώδης τροποποίηση αυτής δεν είναι δυνατή παρά μόνο μετά από νέα διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και νέα έγκριση περιβαλλοντικών όρων.
• Αναδεικνύει όλα τα τεχνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που πιθανότατα θα προκύψουν από τη επεξεργασία με τη συγκεκριμένη μέθοδο ενός μεταλλουργικού μίγματος με υπερυψηλή και πρωτόγνωρη για πυρομεταλλουργικη μονάδα περιεκτικότητα σε αρσενικό.
• Αναδεικνύει τους σοβαρούς κινδύνους που ενέχει αυτή η μέθοδος για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων σε περίπτωση που επιχειρηθεί η εφαρμογή της, λόγω των εξαιρετικά επικίνδυνων απαερίων και διαφυγών με αρσενικό εντός του χώρου του εργοστασίου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται οτι από τη διαδικασία της ακαριαίας τήξης θα πτητικοποιούνται ετησίως 20.000 τόνοι αρσενικού. Κατά την κρίση της αρμόδιας υπηρεσίας, η υποβληθείσα τεχνική μελέτη δεν αντιμετωπίζει επαρκώς το σοβαρότατο αυτό ζήτημα.
  

Είναι περιττό να πούμε οτι η απόφαση αυτή δικαιώνει απόλυτα το “Παρατηρητήριο” που εδώ και 3,5 χρόνια κατηγορεί ευθέως την εταιρεία οτι εξαπάτησε το Ελληνικό Δημόσιο με μία μέθοδο μεταλλουργίας που γνώριζε οτι δεν είναι εφαρμόσιμη, προκειμένου  να λάβει την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Τώρα η απάτη επιτέλους αποδεικνύεται από την ίδια την αρμόδια υπηρεσία. Γι’αυτό και η εκκωφαντική σιωπή της εταιρείας και των συνήθων παπαγάλων της.

Η απόδειξη της αδυναμίας εφαρμογής της μεθόδου, για λόγους τεχνικούς και περιβαλλοντικούς, με τροφοδοσία συμπυκνωμάτων Σκουριών και Ολυμπιάδας στη συγκεκριμένη αναλογία που εγκρίθηκε με την ΚΥΑ ΕΠΟ 201745/2011, είναι η απολύτως απαραίτητη βάση για την ανάκληση της ΚΥΑ λόγω παραβίασης όρου καταλυτικής σημασίας. Η ανάκληση της ΚΥΑ οδηγεί αυτόματα στην ανάκληση των εγκρίσεων των τεχνικών μελετών και προσαρτημάτων και για τα τέσσερα υποέργα (Σκουριών, Ολυμπιάδας, Μαύρων Πετρών, νέων εγκαταστάσεων επεξεργασίας και απόθεσης αποθεσης αποβλήτων Μαντέμ Λάκκου). Όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν άμεσα. Ορθώς δίνεται στην εταιρεία δίμηνη προθεσμία για να απαντήσει, για να μην μπορεί να ακυρωθεί η απόφαση από το ΣτΕ λόγω παράβασης της νόμιμης διαδικασίας. Θεωρούμε σχεδόν βέβαιο οτι η εταιρεία θα προσφύγει στο ΣτΕ όπως και την προηγούμενη φορά, προκειμένου να αποφύγει να δώσει απαντήσεις που δεν έχει. Όμως αυτή την απόφαση ακόμα και το ΣτΕ που έχει κάνει λάστιχο τους νόμους προκειμένου να βγάζει αποφάσεις υπερ της εταιρείας θα δυσκολευτεί να την ακυρώσει. Όχι μόνο γιατί το Υπουργείο ακολούθησε πιστά τις οδηγίες του δικαστηρίου για τη “νέα νόμιμη κρίση”, αλλά και γιατί η απόφαση προβλέπει και τεκμηριωμένα απαντά εκ των προτέρων σε οποιονδήποτε πιθανό λόγο ακυρότητας. Είναι φανερή η προσπάθεια του Υπουργείου να  μην υπάρξει επανάληψη του περσινού σεναρίου: ακύρωση της απόφασης επιστροφής της μελέτης και εμπόδια από το ΣτΕ στην προσπάθεια της αρμόδιας υπηρεσίας να εξακριβώσει την τήρηση των όρων της αδειοδότησης.

Οι τελικές προθέσεις του Υπουργείου για τη Χαλκιδική παραμένουν άγνωστες. Οι φήμες που κυκλοφορούν (π.χ. να σταματήσουν οι Σκουριές και να συνεχίσει η Ολυμπιάδα, αλλαγή μεθόδου επεξεργασίας κλπ) θα πρέπει να λάβουν υπόψη και τα ρητώς αναφερόμενα σε αυτή την απόφαση: Οποιαδήποτε πιθανή τροποποίηση του υπάρχοντος σχεδίου θα απαιτήσει νέα περιβαλλοντική αδειοδότηση, νέα ΚΥΑ και, πιθανότατα, νέα σύμβαση. Δεν είναι καθόλου απλά πράγματα όλα αυτά και μέχρι να γίνουν θα πρέπει να σταματήσει κάθε δραστηριότητα που σχετίζεται με την υλοποίηση του τωρινού σχεδίου που εκ των πραγμάτων πλέον είναι άκυρο.

Το σίγουρο είναι οτι με τις υπάρχουσες αδειοδοτήσεις, η εταιρεία δεν μπορεί πλέον να προχωρήσει.

___________

Ακολουθούν τα βασικά συμπεράσματα και αποσπάσματα της απόφασης (πλήρες κείμενο εδώ):

Α. Τα αποτελέσματα των δοκιμών που πραγματοποιήθηκαν στη Φινλανδία δεν αποδεικνύουν την εφαρμοσιμότητα της μεθόδου

Η Τεχνική Μελέτη της Μεταλλουργικής Μονάδας Χαλκού, Χρυσού και Θειικού Οξέος Μαντέμ Λάκκου, θα έπρεπε να βασιστεί επί των αποτελεσμάτων του προγράμματος δοκιμών.Ο όρος αυτός είναι απολύτως ουσιώδης και σύμφυτος με την ίδια την πρόβλεψη της πραγματοποίησης προγράμματος δοκιμών σε κατάλληλη ημιβιομηχανική μονάδα, που τέθηκε ακριβώς προς απόδειξη της εφαρμοσιμότητας, της πυρομεταλλουργικής μεθόδου, στο πλαίσιο της παραγωγικής διαδικασίας μεταλλουργίας, η οποία προκρίθηκε ως βασική συνιστώσα του επενδυτικού σχεδίου, που επηρεάζει το συνολικό σχεδιασμό του έργου… Σε διαφορετική περίπτωση, εάν δηλαδή η τελικώς υποβαλλόμενη Τεχνική Μελέτη της Μεταλλουργικής Μονάδας δεν έχει βασιστεί επί των αποτελεσμάτων των δοκιμών, τότε αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί ακριβής και, κατά συνέπεια, η εφαρμοσιμότητα της πυρομεταλλουργικής μεθόδου της ακαριαίας τήξης, με βάση και τις παραδοχές της εγκεκριμένης ΜΠΕ, ως προς το συγκεκριμένο έργο δεν μπορεί να θεωρηθεί αποδεδειγμένη.

…Προκύπτει οτι τα αποτελέσματα των πραγματοποιηθεισών δοκιμών δεν έχουν ενσωματωθεί στο κείμενο της υποβληθείσας κύριας Τεχνικής Μελέτης και ότι οι παράμετροι, βάσει των οποίων πραγματοποιήθηκαν οι δοκιμές, διαφοροποιούνται σημαντικά από εκείνες που καθορίζονταν στην εγκεκριμένη ΜΠΕ και από εκείνες που εμφανίζονται εντέλει στην υποβληθείσα Τεχνική Μελέτη της μονάδας Μεταλλουργίας Μαντέμ Λάκκου. Τούτο σημαίνει ότι τα αποτελέσματα των πραγματοποιηθεισών δοκιμών δεν αποδεικνύουν την εφαρμοσιμότητα της μεθόδου…

Β. Ως τελικό προϊόν εμφανίζεται το “υπόλειμμα εκχύλισης μάτας”. Έχουν αφαιρεθεί τα τελικά στάδια παραγωγής μεταλλικών προϊόντων καθαρού χρυσού και αργύρου. Μονομερής τροποποίηση του επενδυτικού σχεδίου από την εταιρεία

Κατά την ΚΥΑ ΕΠΟ 201745/2011 «η επένδυση της Ελληνικός Χρυσός ΑΕ έχει ως στόχο την παραγωγή συμπυκνωμάτων μολύβδου (γαληνίτη), ψευδαργύρου (σφαλερίτη), πυριτών και χαλκού/χρυσού, ταυτόχρονα με την παραγωγή μεταλλικού χρυσού, χαλκού και αργύρου, μέσα από καθετοποιημένη διαδικασία εξαγωγής των μετάλλων. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αξιοποίηση των παραγόμενων συμπυκνωμάτων πυριτών Ολυμπιάδας και χαλκού – χρυσού Σκουριών στην τροφοδοσία του νέου εργοστασίου μεταλλουργίας, είναι η εφαρμογή της Πυρομεταλλουργικής Μεθόδου Ακαριαίας τήξης (Flash Smelting), η οποία σύμφωνα με την υποβληθείσα ΜΠΕ, εξασφαλίζει βέλτιστη προσαρμογή στις διακυμάνσεις της περιεκτικότητας των κοιτασμάτων, άριστη αξιοποίηση των μεταλλευμάτων της περιοχής, καθώς και υψηλή ανάκτηση μετάλλων».

Η ενσωμάτωση στο κανονιστικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου της πρόβλεψης για παραγωγή μεταλλικού χρυσού, χαλκού και αργύρου, μέσω της προπεριγραφείσας πυρομεταλλουργικής μεθόδου συντελέστηκε, άλλωστε και προς εκπλήρωση συμβατικής υποχρέωσης της εκμεταλλεύτριας εταιρείας, δυνάμει της υπ’ αριθ. 22.138/12.12.2003 σύμβασης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. Μεταλλείων και Βιομηχανίας Χρυσού», που κυρώθηκε με το Ν.3220/2004, στον όρο υπ’ αριθ. 3.2 της οποίας προβλέπεται ότι «παράλληλα με τις ανωτέρω υποχρεώσεις, η Αγοράστρια αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκπονήσει πλήρες και άρτιο επενδυτικό σχέδιο το αργότερο εντός είκοσι τεσσάρων (24) μηνών από τη δημοσίευση του νόμου που κυρώνει την παρούσα σύμβαση για την ανάπτυξη των Μεταλλείων Κασσάνδρας καθώς και την κατασκευή-λειτουργία Εργοστασίου Μεταλλουργίας Χρυσού, συνοδευόμενο από όλες τις προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία μελέτες που είναι αναγκαίες για την έκδοση όλων των σχετικών αδειών και εγκρίσεων».

Το δεδομένο της αναγνώρισης της καθετοποιημένης παραγωγής μεταλλικού χρυσού, χαλκού και αργύρου ως εκ των κεντρικών παραγωγικών στόχων της επένδυσης και βασικών, κατ’ επέκταση, παραμέτρων της περιβαλλοντικής του αδειοδότησης, ελήφθη υπόψη και από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ 1492/2013) κατά το σχηματισμό της κρίσης του επί της νομιμότητας της προαναφερθείσας ΚΥΑ ΑΕΠΟ…

…Από τα Παραρτήματα που συνυποβλήθηκαν ως αποτελέσματα των πραγματοποιηθεισών (προς απόδειξη της εφαρμοσιμότητας της μεθόδου στα συγκεκριμένα συμπυκνώματα και υπό τις συγκεκριμένες προδιαγραφές της ΚΥΑ ΑΕΠΟ) δοκιμών από την φινλανδική εταιρεία Outotec, απουσιάζει οποιαδήποτε τεχνική περιγραφή (πολλώ δε μάλλον, τεχνική απόδειξη εφαρμοσιμότητας) του τελικού αυτού σταδίου και παραγωγικού στόχου της μεταλλουργικής διαδικασίας. Στη συνυποβληθείσα «επικαιροποιημένη προμελέτη» προσδιορίζεται ρητά ως τελικό στάδιο της διαδικασίας παραγωγής η εκχύλιση μάτας με τελικο προϊόν το υπόλειμμα εκχύλισης μάτας (ή εκχυλισμένη μάτα) και αναφέρεται επί λέξει ότι: «Το υπόλειμμα εκχύλισης μάτας θα είναι το τελικό προϊόν της διαδικασίας». Έχει τροποποιηθεί το εγκεκριμένο διάγραμμα ροής του επενδυτικού σχεδίου με την αφαίρεση των σταδίων παραγωγής μεταλλικών προϊόντων καθαρού χρυσού και αργύρου…

Εάν, ωστόσο, η μη υποβολή των τελικών σταδίων παραγωγής καθαρών μετάλλων στη διαδικασία της απόδειξης μέσω των δοκιμών και η μη συμπερίληψή τους στην επικαιροποιημένη τελική προμελέτη της εταιρείας που πραγματοποίησε τις δοκιμές έχουν την έννοια της παραδοχής και της αναγνώρισης ως τελικού προϊόντος της παραγωγικής διαδικασίας, όχι των καθαρών μετάλλων που αναφέρονται στην ΚΥΑ ΑΕΠΟ και στο επενδυτικό σχέδιο της αιτούσας, αλλά του υπολείμματος εκχύλισης μάτας, τούτο θα σήμαινε μονομερή, εκ μέρους της αιτούσας, τροποποίηση του επενδυτικού της σχεδίου, με την αφαίρεση όλων των σταδίων της ακολουθούσας την τήξη παραγωγικής διαδικασίας. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, θα αντέβαινε στους όρους περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου. Όπως ρητά προβλέπεται, «αλλαγή βασικών χαρακτηριστικών του έργου, όπως αυτό περιγράφεται στις ΜΠΕ είναι δυνατή εφόσον δεν επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις ως προς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και μόνο ύστερα από σχετική έγκριση της αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΕΚΑ. Σε κάθε άλλη περίπτωση απαιτείται τροποποίηση της παρούσας απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων…». Όπως δε έγινε δεκτό στην απόφαση 1492/2013 του ΣτΕ: “η τυχόν εφαρμογή άλλης μεθόδου ή η ουσιώδης, ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τροποποίησή της, σε οποιοδήποτε στάδιο και αν ανακύψει η ανάγκη αυτή, θα πρέπει να στηρίζεται σε νέα έγκριση περιβαλλοντικών όρων, εκδοθείσα κατόπιν τηρήσεως εκ νέου της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδοτήσεως, λόγω ουσιώδους τροποποιήσεως των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου».

Σε αντίθετη περίπτωση –εάν δηλαδή η μη παράθεση οποιωνδήποτε αποτελεσμάτων δοκιμών εφαρμοσιμότητας ως προς τα στάδια παραγωγής τελικών προϊόντων καθαρών μετάλλων και η μη συμπερίληψη των σταδίων αυτών στην υποβληθείσα επικαιροποιημένη προμελέτη δεν έχουν την έννοια της (ανεπίτρεπτης, κατά τα ανωτέρω) μονομερούς τροποποίησης της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και του επενδυτικού σχεδίου-, η υποβληθείσα «Τεχνική Μελέτης της Μεταλλουργικής Μονάδας Χαλκού, Χρυσού και Θειικού Οξέος Μαντέμ Λάκκου» είναι πάντως ανεπαρκής καθώς δεν αντιμετωπίζει (ελλείψει οποιασδήποτε ειδικής μελέτης που να αφορά τις μοναδιαίες διεργασίες παραγωγής των τελικών προϊόντων καθαρών μετάλλων και να βασίζεται στα αποτελέσματα του προγράμματος δοκιμών) το ζήτημα της εύρυθμης λειτουργίας της ακολουθούσας την τήξη (downstream) παραγωγικής διαδικασίας με κριτήρια τη δυνατότητα παραγωγής τελικών προϊόντων, την ποιότητα και εμπορευσιμότητα των προϊόντων αυτών.

Γ. Η Τεχνική Μελέτη της διαδικασίας μεταλλουργικής επεξεργασίας δεν έχει εξειδικευθεί σε επίπεδο μελέτης εφαρμογής (engineering)

Δ. Δεν έχουν υποβληθεί οι απαιτούμενες ειδικές μελέτες που θα αφορούν κάθε μία από τις μοναδιαίες διεργασίες που συνιστούν την ολοκληρωμένη μεταλλουργική μέθοδο επεξεργασίας.

Η υποβληθείσα μελέτη περιέχει δεδομένα δοκιμών από ορισμένες μόνο από τις απαιτούμενες μοναδιαίες διεργασίες του διαγράμματος ροής.

Ως συμπεράσματα των υδρομεταλλουργικών δοκιμών αναφέρονται τα ακόλουθα:

“Μεγάλη ανησυχία δημιουργούν τα πολύ αυστηρά περιβαλλοντικά όρια για βιομηχανικά απόβλητα στην Ελλάδα. Η μέση ετήσια συγκέντρωση αρσενικού πρέπει να είναι μόνο 0.03mg/l. Aυτή η τιμή δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί με καταβύθιση αρσενικικού σιδήρου, αλλά χρειάζονται πρόσθετες μέθοδοι καθαρισμού.

Στις δοκιμές σε αυτόκλειστο βρέθηκε συσσώρευση στερεών εντός του αυτοκλείστου. Πρέπει να εξεταστεί αυτό κατά το σχεδιασμό του αυτοκλείστου ώστε να αποφευχθεί η συσσώρευση στερεών.”

Είναι σαφές ότι ακόμα και τα ίδια τα πορίσματα των δοκιμών που προσκομίζει η αιτούσα, επισημαίνουν σημεία κομβικής σημασίας για το έργο (όπως είναι η περιεκτικότητα σε αρσενικό μετά την επεξεργασία των αποβλήτων και η δυσχερής λειτουργία ακόμα και του εργαστηριακού αυτοκλείστου λόγω υπερβολικής συσσώρευσης στερεών εντός του) τα οποία, κατά ρητή επισήμανση των ίδιων των μελετητών της φινλανδικής εταιρείας που πραγματοποίησε τις δοκιμές χρήζουν περαιτέρω τεχνικής βελτίωσης και έρευνας.

Η μελέτη είναι ελλιπής ως προς την εκτέλεση, παρουσίαση και λήψη υπόψη πλήρους προγράμματος ημιβιομηχανικών δοκιμών, που να καλύπτει όλες τις επιμέρους μοναδιαίες διεργασίες της προταθείσας και εγκριθείσας μεθόδου μεταλλουργικής επεξεργασίας.

Δεν υποβλήθηκε καμία ειδική μελέτη των επί μέρους εννέα (9) μοναδιαίων διεργασιών και, κατά συνέπεια, η υποβληθείσα Τεχνική Μελέτη της Μεταλλουργικής Μονάδας Χαλκού, Χρυσού και Θειικού Οξέος Μαντέμ Λάκκου, είναι ανεπαρκής και κατά τα στοιχεία αυτά.

Ε. Δεν αντιμετωπίστηκαν κατά το πρόγραμμα δοκιμών ειδικά τεχνικά ζητήματα:

• Λόγω της υπερυψηλής περιεκτικότητας σε αρσενικό, τα προϊόντα – μάτα και θειϊκό οξύ – θα είναι υποβαθμισμένης ποιότητας, μη εμπορεύσιμα ή ακόμα και μη ανακτήσιμα
• Υψηλές απώλειες χαλκού, χρυσού και αργύρου στη σκωρία και στη σκόνη και παρουσία μαγνητίτη
• Διαφυγές αρσενικού τόσο στη μάτα, όσο και στη σκωρία

ΣΤ. Ανεπαρκής αντιμετώπιση του ζητήματος της διαχείρισης των σημαντικών ποσοτήτων έντονα τοξικών απαερίων και των, επικίνδυνων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, διαφυγών αυτών στους χώρους του εργοστασίου

Επειδή τα απόβλητα αρσενικού ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για το περιβάλλον και την υγεία λόγω της υψηλής διαλυτότητας τους στο νερό, ως εκ τούτου, οι μεταλλουργίες αντιμετωπίζουν όλο και μεγαλύτερους περιβαλλοντικούς περιορισμούς σχετικά με τα επιτρεπόμενα όρια διάθεσης.

Τα μεταλλουργικά συγκροτήματα δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά να αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες ασταθών και επιβλαβών αποβλήτων αρσενικού. Αυτό συνέβαλε στη μείωση των κατώτατων ορίων για το αρσενικό στα εμπορικά συμπυκνώματα και υψηλότερα επίπεδα ποινών με την απόρριψη εκείνων που περιέχουν πάνω από 0,5%. Εκτός από τις δαπάνες που συνδέονται με την αφαίρεση και την επεξεργασία των καπναερίων και της σκόνης, η έκθεση στις εκπομπές αρσενικού αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα και πρόκληση για τη διασφάλιση της εργασιακής υγιεινής και ασφάλειας σε μερικά από τα μεγαλύτερα εργοστάσια χαλκού και πυρομεταλλουργικά περιβάλλοντα του κόσμου.

Είναι γεγονός ότι το συμπύκνωμα Ολυμπιάδας έχει υπερυψηλή περιεκτικότητα σε αρσενικό με αποτέλεσμα να πτητικοποιούνται από το FS πάνω από 20.000 τόνοι του στοιχείου σε ετήσια βάση, ενώ οσυνολικός όγκος των απαερίων θα είναι συγκριτικά πολύ μεγαλύτερος και τοξικότερος από τις συνήθεις βιομηχανικές περιπτώσεις.

Στην περίπτωση επεξεργασίας του μίγματος συμπυκνωμάτων Ολυμπιάδας/Σκουριών, η ποσότητα των απαερίων θα είναι τεράστια, 67.000 kg/ώρα, και θα είναι αντίστοιχα ογκώδης. Εντός της σκόνης που θα περιέχει, αυτός ο όγκος θα μεταφέρει πολύ μεγάλες ποσότητες, 74.000 τόνους το χρόνο, έντονα τοξικών πτητικών στοιχείων (κυρίως αρσενικό) και ενώσεων αυτών. Επομένως, απαιτείται κατάλληλος σχεδιασμός μονάδας ψύξης και καθαρισμού, όπως άλλωστε αναφέρεται και στην εγκεκριμένη ΜΠΕ.

Από το υποβληθέν ως Παράρτημα 5 της Τεχνικής Μελέτης, το οποίο αποτυπώνει τα αποτελέσματα των δοκιμών (Outotec Flash Smelting Testwork, 2013), απουσιάζει οποιαδήποτε ποσοτικοποιημένη και τεχνικά τεκμηριωμένη παρουσίαση της διαδικασίας καθαρισμού και διαχείρισης των απαερίων και της σκόνης και παρατίθεται μόνο μια γενική περιγραφή.

Η υγρή ψύξη των απαερίων που θα παράγονται στην υπόψη καμίνο FS στο Μαντέμ Λάκκο θα είναι η μεγαλύτερη σε κλίμακα από όλες τις άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις που είναι γνωστές παγκοσμίως. Το γεγονός αυτό δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη συγκεκριμένης, απολύτως ποσοτικοποιημένης και αποδεδειγμένης μέσω του προγράμματος δοκιμών περιγραφής της μεθόδου καθαρισμού των απαερίων.

Η υποβληθείσα Τεχνική Μελέτη δεν αντιμετωπίζει επαρκώς και κατά τρόπο που να βασίζεται στα αποτελέσματα των πραγματοποιηθεισών δοκιμών (και να αποδεικνύεται έτσι ως τεχνικά εφαρμόσιμος και λυσιτελής ως προς την επίτευξη των τελικών στόχων) το ζήτημα της διαχείρισης των απαερίων. Δεδομένου, λοιπόν, ότι η μη επαρκής αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού από την υποβληθείσα Τεχνική Μελέτη σε απόλυτη αναφορά και συμφωνία προς το πρόγραμμα δοκιμών (πέραν του ότι αντίκειται στις προαναφερθείσες προβλέψεις της κείμενης νομοθεσίας και των όρων έγκρισης των τεχνικών μελετών των υποέργων Σκουριών και Ολυμπιάδας), μπορεί να υποκρύπτει σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια του εργασιακού περιβάλλοντος του έργου, το υποβληθέν Προσάρτημα θα πρέπει να επιστραφεί προκειμένου να συμπληρωθεί και ως προς το ζήτημα αυτό.