Πηγή: Europe is no ‘green mining’ haven / Τhe Ecologist
Άρθρο του Hannibal Rhoades. Mετάφραση: antigoldgr.org
Φωτογραφία: Κάμπινγκ διαμαρτυρίας για το μεταλλείο Kallak/Gallok, Σαπμί, Σουηδία.
Εμπειρογνώμονες σε ειδική ακρόαση προειδοποίησαν την ΕΕ ότι η πράσινη ρητορική της για την εκρηκτική αύξηση της εξόρυξης είναι επικίνδυνη και παραπλανητική.
Στο επίκεντρο της Πράσινης Συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των στρατηγικών οικονομικής ανάκαμψης για τον COVID-19 βρίσκεται ένα σχέδιο για δραματική επέκταση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων εντός και εκτός Ευρώπης.
Στόχος είναι να εξασφαλιστούν τόσο οι επενδύσεις όσο και οι προμήθειες των αποκαλούμενων «κρίσιμων πρώτων υλών» που θεωρούνται ζωτικής σημασίας για τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και για τις νέες στρατιωτικές, βιομηχανικές και καταναλωτικές τεχνολογίες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε νέο ψήφισμα με τίτλο “Μια Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τις Κρίσιμες Πρώτες ‘Υλες” τον Νοέμβριο του 2021, στο οποίο υποστηρίζεται ότι «η ΕΕ υπόκειται στα υψηλότερα περιβαλλοντικά και κοινωνικά πρότυπα παγκοσμίως».
Υστέρηση
Αυτό που υπονοείται με αυτό το ψήφισμα και με άλλες σχετικές ανακοινώσεις της ΕΕ είναι σαφές. «Μην ανησυχείτε για την προφανή αντίφαση της επέκτασης της καταστροφικής εξόρυξης ώστε να επιτευχθούν πράσινοι στόχοι – η παγκοσμίου κλάσης νομοθεσία της Ευρώπης θα αποτρέψει οποιαδήποτε σοβαρή βλάβη».
Μια ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων προειδοποίησε τώρα τους ευρωβουλευτές ότι αυτό δεν είναι μόνο αναληθές, τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη, αλλά ότι μια τέτοια υπερεκτίμηση θα μπορούσε να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνη.
Ο Στίβεν Έμερμαν, υδρολόγος με ειδίκευση στην εξόρυξη και συν-συγγραφέας του “Πρώτα η Ασφάλεια: Κατευθύνσεις για την Υπεύθυνη Διαχείριση Εξορυκτικών Αποβλήτων” (Safety First: Guidelines for Responsible Mine Tailings Management), παρακολούθησε την ειδική ακρόαση που διοργάνωσαν οι Επιτροπές Περιβάλλοντος και Αναφορών της ΕΕ στις 2 Δεκεμβρίου. Έχει αναλύσει αρκετά έργα εξόρυξης στην Ισπανία και την Πορτογαλία.
Προειδοποίησε ότι πολλές πτυχές των σημερινών ευρωπαϊκών κανονισμών για τα εξορυκτικά απόβλητα υστερούν σημαντικά σε σχέση με τις υπάρχουσες απαιτήσεις σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Χιλή, η Κίνα, ο Ισημερινός και το Περού.
Ο Έμερμαν συνέστησε εμφατικά ότι “η ΕΕ δεν πρέπει να βιαστεί να ανοίξει νέα μεταλλεία ή να επεκτείνει υπάρχοντα, ή να ανοίξει εκ νέου κλειστά μεταλλεία στην Ευρώπη, χωρίς πειστικές αποδείξεις ότι δεν θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή ή στο περιβάλλον”.
Βιοποικιλότητα
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι καταστροφικές αστοχίες στα φράγματα αποβλήτων γίνονται όλο και πιο συχνές, σύμφωνα με παγκόσμια ανάλυση.
Η ξεκάθαρη απόρριψη από τον Έμερμαν της υποτιθέμενης υπεροχής της ΕΕ στη ρύθμιση των αποβλήτων εξόρυξης, υποστηρίζεται από πολλά πρόσφατα παραδείγματα κακής διαχείρισης και καταστροφών σε ορυχεία, σε ευρωπαϊκά κράτη που καυχώνται για τα ρυθμιστικά τους διαπιστευτήρια.
Στη Φινλανδία, για παράδειγμα, μια πρόσφατη έρευνα από το Δίκτυο “Ναι στη Ζωή, Όχι στην Εξόρυξη” (Yes to Life, No to Mining Network) διερευνά την εγκληματική αμέλεια που οδήγησε σε επαναλαμβανόμενες διαρροές τοξικών αποβλήτων στο μεταλλείο Talvivaara, καθώς και σε άλλες παλαιότερες καταστροφές, όπως η κατάρρευση του φράγματος αποβλήτων στο μεταλλείο Aitik στη Σουηδία.
Εν τω μεταξύ, στην Ισπανία, η Atalaya Mining έχει κατηγορηθεί δημόσια ότι παραπλάνησε τους μετόχους και το Χρηματιστήριο του Λονδίνου σχετικά με τον «σοβαρό κίνδυνο» της κατάρρευσης ενός φράγματος αποβλήτων στο μεταλλείο Rio Tinto.
Πέρα από τα ζητήματα εξορυκτικών αποβλήτων, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες αρνείται επίσης να αποκλείσει το ενδεχόμενο να επιτρέπονται οι εξορυκτικές εργασίες σε προστατευόμενες περιοχές του Natura 2000 και σε άλλους θύλακεςδισ βιοποικιλότητας.
Διαταραχή
Η ΕΕ έχει διαθέσει 100 εκατομμύρια ευρώ τα τελευταία πέντε χρόνια σε έργα που διερευνούν και επιδιώκουν να επηρεάσουν την κοινωνική αποδοχή της εξόρυξης στην Ευρώπη – προβλέποντας την αντίσταση του κοινού στην επέκταση της εξόρυξης.
Ο Δρ Αλεξάντερ Ντάνλαπ, ερευνητής στο Κέντρο Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Όσλο, επέκρινε έντονα την υποστήριξη της ΕΕ για τη λεγόμενη «κοινωνική άδεια λειτουργίας», κατά τη διάρκεια της ειδικής ακρόασης.
Ο Ντάνλαπ είπε ότι οι τακτικές της ΕΕ, που στοχεύουν σε τοπικές κοινότητες εντός της Ευρώπης, «μιμούνται στενά στρατιωτικά εγχειρίδια και πληθυσμοκεντρικές τακτικές καταστολής εξεγέρσεων που χρησιμοποιούνται για την κατάληψη ξένων χωρών».
Στο πλαίσιο της εκρηκτικής αύξησης των εξορύξεων στην Ευρώπη, αυτές οι τακτικές έχουν σχεδιαστεί για να περιορίσουν την «ικανότητα και την προθυμία των κοινοτήτων να εντοπίζουν και να αναφέρουν τη διαφθορά και τις οικολογικές ζημιές που δημιουργούνται από τα ορυχεία», είπε ο Ντάνλαπ.
Περισσότερες από 30 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών από όλη την Ευρώπη έχουν επίσημα καταγγείλει τις προσπάθειες της ΕΕ να παρακολουθεί τα τοπικά, δημοκρατικά και ευρείας βάσης κινήματα κατά των εξορύξεων, χρησιμοποιώντας τη χρηματοδότηση της ΕΕ και τις γραφειοκρατικές δομές.
Αυτές οι καταγγελίες επισημαίνουν ότι η μεγάλη επένδυση της ΕΕ σε προσπάθειες κοινωνικής μηχανικής που αποσκοπούν να πείσουν, να εξαναγκάσουν και να περιορίσουν τα δικαιώματα των τοπικών κοινοτήτων είναι από μόνη της απόδειξη του γεγονότος ότι η επέκταση της εξόρυξης της ΕΕ δεν θα είναι η αυστηρά ρυθμισμένη, πράσινη πανάκεια που ισχυρίζονται οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων της ΕΕ.
Παραβιάσεις
Η Έλενα Σόλις, ακτιβίστρια ενάντια στην εξόρυξη για την ισπανική ΜΚΟ Ecologistas en Accíon, υποστηρίζει ότι «περιβαλλοντικές ομάδες, τοπικές κοινότητες και άτομα πρέπει να υποστηριχθούν, να ενθαρρυνθούν και να ενδυναμωθούν να ασκήσουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της ενεργού περιβαλλοντικά ιδιότητας του πολίτη, ενόψει ενός νέου κύματος εξόρυξης που κινδυνεύει να μετατρέψει τις ευρωπαϊκές περιφέρειες σε μια εξορυκτική Άγρια Δύση».
Η Solis τονίζει ότι οι εξορυκτικές καταστροφές και η καταστολή των κοινοτήτων που επισημάνθηκαν κατά την ακρόαση αποτελούν μέρος ενός καθιερωμένου μοτίβου που περιγράφει ως «συστημικές παραβιάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ που προκαλούνται από τη διαφθορά και την αδιαφορία».
Κατά την ακρόαση, οι εμπειρογνώμονες τόνισαν επίσης ότι, ενώ η ΕΕ επιδιώκει να προβάλει τα δικά της πράσινα διαπιστευτήρια για την εξόρυξη, μεγάλο μέρος της αυξανόμενης ζήτησης πρώτων υλών της ΕΕ θα συνεχίσει να ικανοποιείται από εισαγωγές από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των χωρών με εξαιρετικά χαμηλές επιδόσεις στη διαφθορά, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την οικολογική διακυβέρνηση στον εξορυκτικό τομέα.
Οι Friends of the Earth Europe σημειώνουν ότι τα τρέχοντα σχέδια που περιγράφονται στη νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για Κρίσιμες Πρώτες Ύλες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τους αθέμιτους εμπορικούς κανόνες – διασφαλίζοντας για τους Ευρωπαίους επενδυτές την πρόσβαση στην αγορά ώστε να εκμεταλλευτούν τις πρώτες ύλες στις χώρες του Παγκόσμιου Νότου.
Εναλλακτικές
Στη ρίζα αυτού του προτύπου εξορυκτικής εκμετάλλευσης βρίσκεται η αφοσίωση της ΕΕ στον αντικατοπτρισμό της «πράσινης ανάπτυξης» – στην οποία οι οικονομίες αναπτύσσονται ενώ οι οικολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις μειώνονται.
Η Meadhbh Bolger, ακτιβίστρια για τη δικαιοσύνη των πόρων στους Friends of the Earth Europe, δήλωσε: «Η φύση και οι κοινότητες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτών των σχεδίων εξόρυξης και εκμετάλλευσης, σε μια ξέφρενη αναζήτηση τρόπων να συνεχιστεί το μοντέλο οικονομικής μεγέθυνσης της ΕΕ, αλλά να είναι πιο «πράσινο».
«Αυτό σημαίνει περισσότερη εξόρυξη πέρα από τα οικολογικά όρια, περισσότερη εκμετάλλευση των κοινοτήτων και της γης τους και περισσότερες τοξικές εμπορικές συμφωνίες».
Η Bolger προσθέτει ότι “οι νομοθέτες της ΕΕ πρέπει πρώτα και κύρια να στοχεύουν στη μείωση της ζήτησης στην ΕΕ μέσω ενός δεσμευτικού στόχου για μείωση της χρήσης υλικών κατά τα δύο τρίτα. Η μείωση της ζήτησης πρώτων υλών είναι ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση της εξόρυξης και των συναφών βλαβών”.
Περισσότεροι από 180 οργανισμοί, κοινοτικές πλατφόρμες και ακαδημαϊκοί από όλο τον πλανήτη έχουν καλέσει την ΕΕ να βρει ουσιαστικούς τρόπους για να αναγνωρίσει νομικά το δημοκρατικό δικαίωμα των κοινοτήτων να λένε όχι σε απαράδεκτα έργα εξόρυξης, τόσο στην Ευρώπη όσο και σε ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος έργα εξόρυξης στο εξωτερικό.
Σε μια δημόσια δήλωση που κυκλοφόρησε νωρίτερα αυτό το έτος, αυτές οι ομάδες εξηγούν γιατί ένας δίκαιος μετασχηματισμός μακριά από την κλιματική και την οικολογική καταστροφή πρέπει να μας οδηγήσει πέρα από τον εξορυκτισμό, περιγράφοντας βασικές αρχές και συστάσεις για τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων της ΕΕ.
Το μήνυμά τους – ότι ένας άλλος, μετα-εξoρυκτικός κόσμος είναι δυνατός – γίνεται όλο και πιο επείγον μέρα με τη μέρα.
Σχετικά με τον συγγραφέα:
Ο Hannibal Rhoades είναι επικεφαλής επικοινωνίας στο The Gaia Foundation. Διαβάστε We can’t mine our way out of the climate crisis στον Ecologist για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα ζητήματα στα οποία βασίζεται αυτό το άρθρο. Επισκεφτείτε τον ιστότοπο Yes to Life, No to Mining για να μάθετε περισσότερα.