Toυ Σαράντη Δημητριάδη
Ως συμπλήρωση στην πρόσφατη ανάρτηση του Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων με τίτλο: «Ο “Aμαζόνιος της Ελλάδας” και πώς σώθηκε από την “ανάπτυξη”», όπου αναδρομικά εξιστορούνται οι αγώνες της τοπικής κοινωνίας κατά των εξορύξεων και των μεταλλείων, θα ήθελα να καταθέσω τη δική μου οφειλόμενη προσωπική μαρτυρία για την προσωπικότητα και τους μακρόχρονους αγώνες του Τόλη Παπαγεωργίου που πρωτοστατούσε τόσο πολλά χρόνια στους αγώνες αυτούς, τους αγώνες προστασίας του τόπου του από τους αρπακτικούς σχεδιασμούς και τις αυθαιρεσίες των μεταλλευτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνταν στην ανατολική Χαλκιδική και όχι μόνο. Δύσκολο για μένα και δεν το έχω συνειδητοποιήσει ακόμα πως ο Τόλης έφυγε από κοντά μας για πάντα. Και θα περάσει κάποιος καιρός για να το συνειδητοποιήσω πλήρως.
Με τον Τόλη και τη Μαρία με συνδέουν δέκα χρόνια κοινής προσπάθειας για την αναζήτηση και αποκάλυψη της δυσάρεστης πλευράς που κρύβεται πίσω από τις ειδυλλιακές παρουσιάσεις των σχεδίων και των δραστηριοτήτων των μεταλλευτικών εταιρειών. Γνωριστήκαμε τυχαία, μια κρύα φθινοπωρινή βραδιά στη Γάβρα, ένα μικρό χωριό του Κιλκίς όπου βρεθήκαμε προσκεκλημένοι μιας κίνησης κάποιων λίγων ανήσυχων πολιτών που ήθελαν να πληροφορηθούν τι θα σήμαιναν για τον τόπο τους οι σχεδιαζόμενες τότε εκεί «εξορύξεις χρυσού». Εκεί, στο λειψό φωτισμό ενός μικρού καφενείου, γύρω από μία ξυλόσομπα, με ένα ακροατήριο ηλικιωμένων χωρικών, πέρα από τους δυο τρείς από το Κιλκίς νεαρούς οργανωτές της συγκέντρωσης, συζητήσαμε για το θέμα που τους απασχολούσε. Εκεί μας δόθηκε η ευκαιρία, στον Τόλη τη Μαρία και μένα, να διαπιστώσαμε πως μπορούσαμε να έχουμε μια κοινή και αλληλοσυμπληρούμενη στη συνέχεια πορεία στην προσπάθεια διαφωτισμού των τοπικών κοινωνιών για τις σκοπίμως αποκρυπτόμενες αρνητικές πλευρές των εξορυκτικών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων που σχεδιάζονταν και αφορούσαν τον τόπο τους. Και την πορεία αυτήν ακριβώς ακολουθήσαμε αδιαλείπτως από τότε.
Στον τομέα αυτόν διαφώτισης ο Τόλης είχε ήδη μια σημαντική προϊστορία και εμπειρία από πολλά χρόνια αγώνων στην χορτασμένη από εξορύξεις και τραγικές περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις ευρύτερη περιοχή της ιδιαίτερης πατρίδας του -στα Μαντεμοχώρια της ανατολικής Χαλκιδικής- αλλά και από αντίστοιχους αγώνες στην απειλούμενη με μεταλλευτικές εξορύξεις Θράκη.
Εκείνο που με εντυπωσίασε αρχικά στον Τόλη ήταν η πεισματική, ιεραποστολική σχεδόν προσήλωσή του στο έργο της πληροφόρησης των ανύποπτων περί τα εξορυκτικά και μεταλλευτικά πολιτών για τις πάντα συνυπάρχουσες και συγκεκριμένες αρνητικές συνέπειες των εξορύξεων, που έπρεπε να τις έχουν υπόψη τους και να τις συνυπολογίζουν όταν καλούνται ως υπεύθυνοι πολίτες να λαμβάνουν αποφάσεις για τα σχεδιαζόμενα στον τόπο τους. Στη συνέχεια εκτίμησα ακόμα περισσότερο την πεισματική επίσης προσήλωσή του στο να παρέχουμε προς τους πολίτες πληροφορίες όσο γίνεται πιο ελεγμένες και δικές μας εκτιμήσεις ειλικρινείς, βασισμένες στη λογική και την ακριβή ανάλυση των κατά περίπτωση δεδομένων. Σκοπίμως αναληθής, παραπειστικός ή προπαγανδιστικός λόγος ήταν κάτι που δεν επιστρατεύθηκε στις πολλές δημόσιες παρεμβάσεις μας. Εξ άλλου, η αλήθεια παρείχε υπεραρκετά επιχειρήματα για να υποστηρίζουμε τις απόψεις μας.
Ένα άλλο πολύτιμο εφόδιο του Τόλη στον αγώνα αυτόν ήταν η πολύ καλή γνώση της σχετικής με τα μεταλλευτικά -και όχι μόνο- νομολογίας, όπως και με τα της Διοίκησης. Η δε παιδεία του ως μηχανικού, πέρα από την ευρύτατη γενικότερή του παιδεία, ήταν μεγάλο ατού για την αναλυτική και ποσοστικοποιημένη αντιμετώπιση των θεμάτων που προέκυπταν και που έπρεπε να αξιολογήσουμε. Και ως συστηματικός άνθρωπος, μας άφησε πίσω του ένα πληρέστατο αρχείο με όλα όσα αφορούν χρόνια αγώνων και παρεμβάσεων: στη Χαλκιδική, τη Θράκη, το Κιλκίς, και τόσα άλλα μέρη στα οποία ο ίδιος είχε πρωταγωνιστική συμμετοχή. Το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, του οποίου υπήρξε ιδρυτής και εγκέφαλος, είναι ο θεματοφύλακας αυτού του αρχείου, που θα άξιζε στο μέλλον να μελετηθεί συστηματικά και αξιοποιηθεί.
Δεν θα αναφερθώ εδώ στις τόσο πολλές που υπήρξαν προσπάθειες συκοφάντησης και αποδόμησης του Τόλη ως ατόμου και ως κοινωνικού αγωνιστή -κοινή η μοίρα όσων τα βάζουν με την εξουσία και με τους επιχειρηματικούς γίγαντες. Θα παραθέσω μόνο τα, ειλικρινή θεωρώ, λόγια του Δημάρχου Αριστοτέλη, πολιτικού αντιπάλου του Τόλη στο Δημοτικό Συμβούλιο και ευνοϊκά διακείμενου ως προς τους σχεδιασμούς και τις δραστηριότητες της Ελληνικός Χρυσός, λόγια με τα οποία αποχαιρέτησε τον Τόλη στην τελετή της κηδείας του:
«Με θλίψη ενημερώθηκα για την απώλεια του Τόλη Παπαγεωργίου, που τον τελευταίο καιρό έδινε μια προσωπική άνιση μάχη, με την ίδια γενναιότητα και την υπερηφάνεια που χαρακτήριζαν όλους τους αγώνες του, γεγονός που του αναγνωρίζεται από όλους, είτε συμφωνούσαν, είτε διαφωνούσαν με τις απόψεις και τις επιλογές του. Ως Δήμαρχος, στο πρόσωπό του δεν αντιμετώπισα έναν αδιάλλακτο πολιτικό αντίπαλο, αλλά έναν συμπολίτη, συνεργάτη στο Δημοτικό Συμβούλιο, με τον οποίο μπορούσα να συζητώ, αντλώντας χρήσιμα στοιχεία ακόμα και μέσα από τις διαφωνίες μας.»
Πράγματι, αυτός ήταν ο Τόλης: γενναίος, υπερήφανος, πρόσχαρος, ονειροπόλος, πεισματάρης, αγωνιστής, βαθύς γνώστης των μεταλλευτικών, πάντοτε στην υπηρεσία των συμπολιτών του. Η παρουσία του θα μας λείψει πολύ, θα λείψει σε όλους. Και σ’ αυτούς που δεν τον πήγαιναν.