Η δύναμη των ανθρώπων στη Ρουμανία σταμάτησε ένα έργο εξόρυξης. Τώρα η εταιρία μηνύει διεκδικώντας δισεκατομμύρια δολάρια #skouries

Ρουμάνοι και Αμερικανοί ακτιβιστές περιβαλλοντικής δικαιοσύνης διαμαρτυρήθηκαν στην Ουάσιγκτον έξω από μια δικαστική ακρόαση της Παγκόσμιας Τράπεζας σε υπόθεση που έφερε η καναδική Gabriel Resources.

 

Άρθρο της Stephanie Danielle Roth. Μετάφραση από το inequality.org.

Πρόσφατα, μια πολύχρωμη ομάδα συγκεντρώθηκε έξω από ένα κτίριο της Παγκόσμιας Τράπεζας στο κέντρο της Ουάσιγκτον, για να υπερασπιστεί μια κοινότητα 5.000 μίλια μακριά, στη Ρουμανία. Οι περισσότεροι δεν είχαν συναντηθεί ποτέ πριν, αλλά όταν έδειχναν ο ένας στον άλλο τα χειροποίητα πλακάτ τους, μπορούσε κανείς να δει χαμόγελα και συγκαταβατικά νεύματα τριγύρω. Και πριν το καταλάβεις, άρχισαν να φωνάζουν συνθήματα μαζί σαν να το είχαν ξανακάνει αυτό, φωνάζοντας και ένα στη ρουμανική γλώσσα: “Uniti Salvam Rosia Montana!”.

Κοντά στους αρκετούς Ρουμάνους πολίτες συμμετείχαν στη διαδήλωση και ακτιβιστές του Center for International Environmental Law (Κέντρο Διεθνούς Περιβαλλοντικού Δικαίου), του Institute for Policy Studies, του Earthworks, του AFL-CIO και άλλων οργανισμών περιβαλλοντικής δικαιοσύνης με έδρα τις ΗΠΑ. Όλοι συναντήθηκαν για να υπερασπιστούν έναν τόπο που ονομάζεται Rosia Montana.

Η Rosia Montana είναι μια όμορφη πόλη με ιστορία που χρονολογείται από 2000 χρόνια στην ορεινή και πλούσια σε πόρους περιοχή της Τρανσυλβανίας. Ο τόπος αυτός έχει, ωστόσο, τεράστια σημασία πέρα από την ιστορική του σημασία. Αποτελεί παράδειγμα για το πώς μια ομάδα επίμονων τοπικών αγροτών αγωνίστηκε για τα σπίτια τους, την κοινότητά τους, τη γη τους και την πολιτισμική τους κληρονομιά, ενάντια στην επίθεση της καναδικής εταιρείας εξόρυξης, Gabriel Resources.

Η εταιρεία αυτή ήθελε να καταστρέψει τη Rosia Montana μετατρέποντάς την στο μεγαλύτερο επιφανειακό χρυσωρυχείο της Ευρώπης και δημιουργώντας σοβαρή περιβαλλοντική απειλή λόγω της χρήσης τοξικού κυανιδίου. Ήταν ο Δαβίδ εναντίον του Γολιάθ. Η Gabriel Resources είχε τα χρήματα, είχε διασυνδέσεις με τα υψηλότερα κλιμάκια εξουσίας και ήλεγχε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης της Ρουμανίας μέσω συμβολαίων εκατομμυρίων δολαρίων. Στη Rosia Montana, ξεκίνησαν έναν πόλεμο εξαγοράζοντας ζωτικής σημασίας υποδομές, όπως καταστήματα, το τοπικό ιατρείο κ.λπ., για να τα κλείσουν. Προσέφεραν επίσης χρήματα για κατοικίες με αποτέλεσμα να χωρίσουν την κοινότητα, δημιουργώντας διχόνοιες μεταξύ μελών οικογενειών.

Πολλοί ντόπιοι ενέδωσαν. Αλλά μια ομάδα ιδιοκτητών αντιστάθηκε. Για αυτούς, ένα σπίτι και οι ρίζες τους σήμαιναν περισσότερα από όλα τα χρήματα στον κόσμο. Συγκεντρώθηκαν, δημιούργησαν μια ισχυρή εκστρατεία και έκαναν αγωγές για να σταματήσουν τις άδειες τη μία μετά την άλλη. Και όταν μπλόκαραν την πρόταση του ορυχείου από όλες τις νομικές πλευρές, οι μέτοχοι της Gabriel Resources έχασαν την ψυχραιμία τους και έγιναν ακόμα πιο απειλητικοί. Άσκησαν πιέσεις στο συνέταιρό τους στο έγκλημα, τη ρουμανική κυβέρνηση, να περάσει νόμο fast-track για να προχωρήσει το ορυχείο. Για όσους αρνούνταν να φύγουν θα μπορούσαν να γίνουν γρήγορες απαλλοτριώσεις.

Ευτυχώς ο 15ετής αγώνας των ντόπιων δεν είχε περάσει απαρατήρητος. Είχε εξαπλωθεί από στόμα σε στόμα και αργότερα μέσω των κοινωνικών δικτύων. Το 2013, όταν η κυβέρνηση πρότεινε αυτό τον άδικο νόμο, όταν όλα έμοιαζαν σκοτεινά και ζοφερά, ένα ολόκληρο έθνος εμπνευσμένο από την επίμονη αντίσταση της Rosia Montana, έσπευσε προς υποστήριξη.

Εκατοντάδες χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους μέχρι που η κυβέρνηση υποχώρησε. Μαζί κέρδισαν. Αυτή η στιγμή, γνωστή ως “το φθινόπωρο της Ρουμανίας”, ισοδυναμούσε με μια επανάσταση, μια εθνική αφύπνιση. Οι πολίτες, είτε νέοι είτε γηραιότεροι, είτε κάτοικοι πόλεων είτε χωριών, συνειδητοποίησαν ότι αν παλέψουν μαζί, μπορούν να κερδίσουν μαζί. Το σύνθημα που σημάδεψε αυτή τη στιγμή ήταν “Uniti Salvam Rosia Montana!” – ενωμένοι σώζουμε τη Rosia Montana.

Αυτή η στιγμή άλλαξε επίσης για πάντα το πολιτικό τοπίο της χώρας. Το πνεύμα, η ευφυΐα, η ορμή, η οργάνωση και οι τακτικές που χρησιμοποιήθηκαν το 2013 έγιναν ο καταλύτης για κινήματα όπως το #rezist, το οποίο σταμάτησε τις πολιτικές μεθοδεύσεις από διεφθαρμένους πολιτικούς που στόχευαν να αποδυναμώσουν την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος.

Ίσως σκεφτείτε, «Ωραία! Ένα ευτυχισμένο τέλος! Αλλά τότε, τι ήταν όλη αυτή η αναστάτωση στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα;» Καλή ερώτηση. Ήταν για το κέρδος και πώς να το πετύχεις όταν δεν υπάρχει ούτε μισός λόγος για να γίνει κάτι τέτοιο.

Αντί να παραδεχτεί τις μεγάλες αδικίες και τις παρανομίες που διέπραξε, η Gabriel εξοργίστηκε πολύ για το γεγονός ότι όλες οι προσπάθειες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, οι ασκήσεις δημόσιων σχέσεων, οι μανούβρες και τα κόλπα κάθε είδους δεν οδήγησαν σε άδεια για το ορυχείο.

Τώρα θέλουν τα χρήματά τους πίσω. Και επειδή είναι άπληστοι, δε θέλουν μόνο αποζημίωση για αυτά που έχουν ήδη δαπανήσει, αλλά και για αυτά που ήλπιζαν να κερδίσουν στο μέλλον από το ορυχείο. Το 2015, η Gabriel προχώρησε σε νομική διεκδίκηση απαιτώντας τουλάχιστον 3,3 δισεκατομμύρια δολάρια και 4,4 δισεκατομμύρια δολάρια (που ισοδυναμεί περίπου στο 2% του ΑΕΠ της χώρας). Για να το κάνουν αυτό, επικαλέστηκαν διμερείς επενδυτικές συνθήκες μεταξύ Ρουμανίας και Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτές οι συνθήκες επιτρέπουν στις εταιρείες να μηνύουν κυβερνήσεις στα διεθνή δικαστήρια μέσω ενός συστήματος διακανονισμού διαφορών μεταξύ επενδυτών και κρατών (ISDS). Το σύνηθες δικαστήριο για τέτοιες περιπτώσεις είναι το Διεθνές Κέντρο για την Επίλυση των Επενδυτικών Διαφορών (ICSID), το οποίο συνδέεται με την Παγκόσμια Τράπεζα.

Στις 13 Δεκεμβρίου, οι διαιτητές του ICSID συσκέφθηκαν πιθανά για την τελευταία τους ακρόαση προτού ανακοινώσουν την απόφασή τους την άνοιξη του επόμενου έτους. Είναι αρκετά πιθανό ότι η Gabriel χρησιμοποιεί αυτή την αγωγή για να πιέσει τη ρουμανική κυβέρνηση να καταλήξει, πριν από αυτή την απόφαση, σε συμφωνία διευθέτησης, η οποία θα μπορούσε να δίνει το πράσινο φως για το ορυχείο.

Μεταξύ της πολύχρωμης ομάδας που διαμαρτυρήθηκε στο κτίριο του ICSID την περασμένη εβδομάδα ήταν ο Adrian Petri, ένας νέος και επιτυχημένος επιχειρηματίας από τη Rosia Montana. Αναφέροντας, με την επιστροφή του, έγραψε: «Για τους διαιτητές, η Rosia Montana δεν είναι παρά χρήματα, χρήματα και πάλι χρήματα. Θα μπορούσε να ήταν για τους ντόπιους της Rosia Montana και για τις ταλαιπωρίες που τους έφερε. Ή πώς η πρόταση του ορυχείου διαίρεσε την κοινότητα. Ή θα μπορούσε να ήταν για τη φύση και το γεγονός ότι ήθελαν να δηλητηριάσουν τους ανθρώπους και το περιβάλλον με κυανίδιο. Ή για τη μοναδική πολιτισμική μας κληρονομιά που χρονολογείται 2000 χρόνια πίσω, και απειλείται με καταστροφή».

Για 20 χρόνια, οι ντόπιοι της Rosia Montana πάλεψαν για τον τόπο που θεωρούν σπίτι τους. Και αφού η ιστορία δεν έχει ακόμη τελειώσει, δεν έχει τελειώσει ούτε ο αγώνας τους.