Toυ Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ
Ο κ. Δημήτρης Οικονόμου είναι Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Σήμερα είναι υφυπουργός Περιβάλλοντος στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Για την τοποθέτησή του στο συγκεκριμένο υπουργείο – και μάλιστα με τις αρμοδιότητες της χωροταξίας και του αστικού περιβάλλοντος – υπήρξαν ενστάσεις εξαιτίας της προηγούμενής του σχέσης, ως ειδικού συμβούλου, με τη Lamda Development:
Ο υφυπουργός κ. Οικονόμου έχει κατά δήλωσή του συνεργαστεί στο παρελθόν με πολλούς οργανισμούς και ιδιωτικές εταιρείες. Από πουθενά όμως δεν προκύπτει και κανείς δεν ισχυρίστηκε ότι είχε την οποιαδήποτε σχέση με την εταιρεία Ελληνικός Χρυσός. Δεν θα μπορούσε συνεπώς να του αποδώσει κανείς λόγους μεροληψίας υπέρ της εταιρείας αυτής κατά την ενάσκηση των καθηκόντων του ή τις δημόσιες τοποθετήσεις του που να απορρέουν από μια τέτοια προηγηθείσα σχέση. Η όποια κατά συνέπεια αντιμετώπιση από μέρους του των θεμάτων που σχετίζονται με την εταιρεία αυτή επιβάλλεται από τις σχετικές κατευθύνσεις του υπουργείου του όπως και τη γενική κυβερνητική πολιτική έναντι των επενδύσεων, και της συγκεκριμένης συνεπώς. Αλλά επηρεάζεται επίσης σε κάποιο βαθμό και από τις δικές του προσωπικές απόψεις, ως επιστήμονα/τεχνοκράτη, έστω και περιφερειακά σχετικού με τις σκοτεινές πλευρές της μεταλλείας.
Ως εκ τούτου, οι απαντήσεις του υφυπουργού κ. Οικονόμου σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΜεΡΑ25 Κρίτωνα Αρσένη η οποία αφορούσε τα πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με τις μεταλλευτικές δραστηριότητες της Ελληνικός Χρυσός, κάποια από τα οποία ήρθαν στην επιφάνεια μετά και τις πρόσφατες πλημμύρες στην ανατολική Χαλκιδική, είναι ενδεικτικές του τρόπου που η κυβέρνηση, το αρμόδιο υπουργείο περιβάλλοντος και ο συγκεκριμένος βέβαια υφυπουργός βλέπουν τα προβλήματα αυτά αλλά και γενικότερα τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίζονται οι περιβαλλοντικές παραβάσεις από εταιρείες/επενδυτές. Οι απαντήσεις του κ. υφυπουργού είναι αποκαλυπτικές για το τι προκρίνεται ως σημαντικότερο από την κυβέρνησή του και τον ίδιο όταν σταθμίζονται αφενός μεν οι επενδύσεις (όποιες και αν είναι, όπως και αν συμπεριφέρονται), αφετέρου δε η προστασία του περιβάλλοντος και η δημόσια υγεία.
“Πρόκειται για μια επένδυση μεγάλη, η οποία προφανώς μπορεί να έχει δυσμενείς συνέπειες στο περιβάλλον. Η εξόρυξη είναι μια βαριά διαδικασία, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία […] Για όλα αυτά τα θέματα που αναφέρετε και για μια σειρά από άλλα, γίνονται έλεγχοι και όταν διαπιστώνονται παραβάσεις επιβάλλονται κυρώσεις. Αυτή είναι η κανονική διαδικασία. Προφανώς δεν προβλέπεται επειδή υπάρχουν παραβιάσεις της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, άρση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Όχι στη συγκεκριμένη περίπτωση, γενικώς. Υπάρχουν πάρα πολλές μονάδες που λειτουργούνε, όταν υπάρχουν παραβιάσεις των περιβαλλοντικών όρων, προβλέπονται κυρώσεις. Και στην περίπτωση αυτή, αυτό γίνεται και έχει γίνει. Οι παραβάσεις δεν είναι τέτοιες που συνεπάγονται την άρση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. […] Έχουν υπάρξει διάφορες παραβάσεις, έχουν καταγγελθεί, έχουν πληρωθεί τα πρόστιμα, τουλάχιστον παλιότερα. Υπάρχουν και κάποιες παραβάσεις το 2019 που δεν έχουν πληρωθεί ακόμα τα πρόστιμα γιατί υπάρχει μια διαδικασία, αυτό δε σημαίνει ότι δε θα πληρωθούνε. Άρα δεν βλέπω κάτι ιδιαίτερο να υπάρχει στη συγκεκριμένη περίπτωση”.
Αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσει κανείς και τις σοβαρές καταγγελίες του κ. Αρσένη και τις απαντήσεις του κ. υφυπουργού:
Για τον κ. υφυπουργό λοιπόν δεν υπήρξε περίπτωση τέτοιας σημαντικής βλάβης του περιβάλλοντος και διακινδύνευσης της δημόσιας υγείας που να υπαγορεύει έστω και την προσωρινή παύση λειτουργίας εργοταξίων της Ελληνικός Χρυσός. Η επιβολή προστίμων που κατά τον υφυπουργό πληρώνονται κανονικά, έστω και με καθυστέρηση αρκεί. Όταν δεν υπάρχει περιβαλλοντική παράβαση για παράβαση που να αφορά επικίνδυνες για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία ρυπάνσεις, κάποιες βαρύτατες μάλιστα, εξακολουθητικές επι πλέον, που να μην έχουν διαπιστωθεί κατά τους ελέγχους των επιθεωρητών περιβάλλοντος στα εργοτάξια της Ελληνικός Χρυσός. Οι εκθέσεις των τελευταίων που διαπιστώνουν τέτοιες παραβάσεις αποτελούν μνημεία του είδους και υλικό κατάλληλο να διδάσκεται σε σχετικά σεμινάρια μαζί με την ΜΠΕ της Ελληνικός Χρυσός για να καταδεικνύεται πόσο μια ΜΠΕ και μια ΚΥΑ ΕΠΟ αδειοδότηση που βασίστηκε σ’ αυτήν μπορούν με την ανοχή των κυβερνώντων και έναντι κάποιων προστίμων μόνο να παραβιάζονται συστηματικά.
Ο κ. υφυπουργός χαρακτηρίζει μεγάλη την επένδυση της Ελληνικός Χρυσός η οποία παράγει στη χώρα μας χιλιάδες τόννους μεταλλευτικών αποβλήτων, κάποιων ιδιαίτερα τοξικών, χωρίς να παράγει όμως εδώ ούτε γραμμάριο κάποιου μετάλλου από αυτά που περιέχονται στα μεταλλεύματα που εξορύσσει. Η παραγωγή των υψηλής προστιθέμενης αξίας μετάλλων γίνεται στο εξωτερικό από τα εξαγόμενα προς τούτο μεταλλευτικά συμπυκνώματα και υπέρ της μητρικής Eldorado Gold αποκλειστικά. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως το Ελληνικό Δημόσιο προσδοκά οικονομικά οφέλη κυρίως από τα πρόστιμα που επιβάλλει στην Ελληνικός Χρυσός, οπότε η διαπίστωση των ρυπάνσεων μπορεί να εκληφθεί και ως κάτι το θετικό, ως το κύριο μέσο για την μέσω των προστίμων ενίσχυση της εθνικής μας οικονομίας από τις δραστηριότητας αυτής της μεγάλης επένδυσης.
Για την ιστορία, ιδού τι προβλέπει ο νόμος 1650/1986, όπως τροποποιήθηκε με την ΥΑ(ΚΟΙΝΗ)ΓΔΔ 1800/2001 (Β 1587), ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ, άρθρο 30, 2:
« Αν μια επιχείρηση ή δραστηριότητα προκαλεί ρύπανση ή άλλη υποβάθμιση του περιβάλλοντος, επιβάλλεται προσωρινή απαγόρευση της λειτουργίας της μέχρις ότου ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να αποτρέπεται η ρύπανση ή η υποβάθμιση. Μπορεί επίσης να επιβληθεί η οριστική διακοπή της λειτουργίας της, αν η επιχείρηση ή η δραστηριότητα παραλείπει να συμμορφωθεί προς τα υποδεικνυόμενα μέτρα ή αν η λήψη αποτελεσματικών μέτρων είναι ανέφικτη. Η διακοπή επιβάλλεται με απόφαση του οικείου νομάρχη. Αν συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι, και ιδίως σε περίπτωση που από το είδος ή την ποσότητα των ρύπων ή από την έκταση και τη σημασία της υποβάθμισης του περιβάλλοντος υπάρχει κίνδυνος θανάτου ή βαριάς σωματικής βλάβης ή ευρείας οικολογικής διατάραξης ή καταστροφής, ενόψει και της σπουδαιότητας της επιχείρησης ή δραστηριότητας, ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων από κοινού με τον τυχόν συναρμόδιο υπουργό δικαιούται να επιβάλλει τις παραπάνω κυρώσεις. Με την πράξη επιβολής της απαγόρευσης λειτουργίας μπορεί να προβλέπεται και πρόστιμο από είκοσι εννέα (29) έως δύο χιλιάδες εννιακόσια (2.900) Ευρώ για κάθε ημέρα παράβασης της απαγόρευσης.
Η παράβαση διαπιστώνεται με πράξη του οργάνου που επέβαλε την απαγόρευση με την οποία καταλογίζεται το πρόστιμο.
Με απόφαση του οργάνου που επέβαλε την απαγόρευση λειτουργίας της επιχείρησης ή δραστηριότητας μπορεί, σε κάθε περίπτωση, να αίρεται η απαγόρευση αυτή, ώστε να παύσει οριστικά η ρύπανση ή υποβάθμιση του περιβάλλοντος».
Γνωρίζει την παραπάνω νομική πρόβλεψη ο κ. υφυπουργός; Φαντάζομαι την γνωρίζει αλλά προσποιείται πως την αγνοεί. Ώστε να μείνει εκτός της δίλεπτης, άντε τετράλεπτης, συζήτησης στα πλαίσια της διαδικασίας μιας επίκαιρης ερώτησης.