Toυ Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ.
Μαθαίνουμε [1], [2], βλέπε και [3] πως Το ΚΑΣ γνωμάτευσε τελικά υπέρ της μετακίνησης των αρχαίων καταλοίπων που εντοπίστηκαν στη θέση Σκουριές. Φαίνεται να τερματίζεται έτσι μια από τις σοβαρές εκκρεμότητες που υπήρχαν από το 2016 και η Ελληνικός Χρυσός θα μπορέσει (θα μπορέσει άραγε;) να βάλει μπρος τις εκρήξεις για την εκσκαφή του open pit στις Σκουριές. Κάποιες παρατηρήσεις εν τούτοις για την εξέλιξη του θέματος καθώς και για τη βάση του σκεπτικού της τελευταίας απόφασης του ΚΑΣ, όπως αυτό μεταφέρθηκε δημοσιογραφικά, είναι και επίκαιρα και πολύ διδακτικά για τις συνήθεις μεθοδεύσεις της εταιρείας.
Διαβάζουμε στο σκεπτικό (όπως μεταφέρθηκε) της τελευταίας απόφασης του ΚΑΣ πως: «Οι εγκαταστάσεις στις Σκουριές είναι πλήρως αδειοδοτημένες, ενώ η όποια εκκρεμότητα της εταιρείας με το ΣτΕ έχει να κάνει με άλλη περιοχή και όχι για τη συγκεκριμένη χρήση».
Μεταξύ των παραδοχών στα οποία βασίστηκαν οι αδειοδοτήσεις για το συγκεκριμένο υποέργο (των Σκουριών) ήταν και μια προ δωδεκαετίας περίπου γνωμάτευση του καθηγητή κ. Φάκλαρη που λήφθηκε υπόψη κατά τη σύνταξη της ΜΠΕ και αφορούσε ακριβώς τα αρχαία κατάλοιπα των Σκουριών. Γνωμάτευση που ζητήθηκε ιδιωτικά από τον κ. καθηγητή κατά παραγγελία της Ελληνικός Χρυσός και που εκδόθηκε μετά από μία, επιπόλαιη όπως αποδεικνύεται, επιτόπια επιφανειακή έρευνα, συμπέρασμα της οποίας ήταν πως τα όποια αρχαιολογικά κατάλοιπα στις Σκουριές είναι μεταφερμένα και όχι αυτόχθονα. Σε αντίθεση με ό,τι ήταν κοινή πεποίθηση στον εντόπιο πληθυσμό των μη επαϊόντων.
Το συμπέρασμα βέβαια της γνωμάτευσης του καθηγητή Φάκλαρη διαψεύστηκε από μεταγενέστερες και λεπτομερέστερες έρευνες, όπως και από αεροφωτογραφίες, ώστε ξέρουμε καλά σήμερα πως δεν ισχύει [4], [5]. Τα λανθασμένα συμπεράσματα όμως της γνωμάτευσης του καθηγητή Φάκλαρη ήταν που λήφθηκαν υπ’ όψη κατά τη σύνταξη της ΜΠΕ και μετέφεραν το βάρος τους και στην τελική περιβαλλοντική αδειοδότηση με την ΚΥΑ του 2011.
Όσο για το ότι η όποια εκκρεμότητα της εταιρείας με το ΣτΕ έχει να κάνει με άλλη περιοχή (υπονοείται η περιοχή του Μαντέμ Λάκκου όπου προβλέπονταν, γιατί τώρα πια δεν προβλέπεται, η εγκατάσταση του υποέργου της μεταλλουργίας) αυτό δεν είναι ακριβές. Η εκκρεμότητα της εταιρείας με το ΣτΕ αφορά μεν ειδικότερα το θέμα της μεταλλουργίας (της μη εξασφαλισμένης περιβαλλοντικής ασφάλειας της μεθόδου επεξεργασίας που προτάθηκε από την εταιρεία), αλλά γενικότερα εξίσου και το σύνολο της επένδυσης, η οποία κατά τη σχετική Σύμβαση είναι μία, ενιαία και αδιαίρετη. Μέρος εξάλλου της παραγωγής εμπλουτισμάτων στις Σκουριές, μαζί με τα εμπλουτίσματα πυριτών από το μεταλλείο της Ολυμπιάδας, είναι (ήταν) κατά τον αρχικό σχεδιασμό προορισμένα να τροφοδοτούν τη μεταλλουργία στο Μαντέμ Λάκκο. Η απενεργοποίηση του υποέργου της μεταλλουργίας εξ αιτίας των σχεδιαστικών λαθών της εταιρείας καθιστά λοιπόν την όλη επένδυση παραβατική ως προς τους συμφωνημένους με την ΚΥΑ του 2011 συμβατικούς όρους.
Δεν πρέπει δε επ’ αυτού να μας ξεφεύγει το σπουδαιότερο: πως με την κατάργηση του έργου της μεταλλουργίας καταργείται ταυτόχρονα εκείνο που αποτελούσε και το δικαιοπρακτικό θεμέλιο της Σύμβασης μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Ελληνικός Χρυσός: Την καθετοποίηση δηλαδή της παραγωγής και την τελική ανάκτηση στη χώρα μας καθαρών μετάλλων: χρυσού (+ αργύρου) και χαλκού, από όπου κυρίως αναμενόταν το όφελος για την εθνική μας οικονομία που θα μπορούσε(;;;) να δικαιολογήσει το βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα που η συγκεκριμένη επένδυση κληροδοτεί (θα κληροδοτήσει) στην ανατολική Χαλκιδική. Είναι δε σκανδαλώδες το ότι ενώ η εταιρεία είναι εκείνη που με τα λάθη και τις παραλείψεις της καταργεί τον πυρήνα της επένδυσης, ζητάει και τα ρέστα από το Δημόσιο με εξώδικα, κραδαίνοντας το δήθεν δικαίωμά της για απαιτήσεις αποζημιώσεων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από αυτό. Δικαίωμά της το οποίο, άκουσον, άκουσον, υποστηρίζει και ο νυν υπουργός Ανάπτυξης.
Όταν προτείνεται στις μέρες μας στα σοβαρά από την κυβέρνηση η μετακίνηση των αρχαιοτήτων από το σταθμό Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, δεν φαντάζομαι πως η μόνη μειοψηφήσασα κατά την τελευταία σύσκεψη του ΚΑΣ με θέμα την τύχη των αρχαίων καταλοίπων στις Σκουριές κ. Πολυξένη Βελένη είχε την ψευδαίσθηση πως θα μπορούσε με την ψήφο της να αποτρέψει την τελικά απόφασή του. Θέλω να πιστεύω πως το έπραξε υπερασπιζόμενη τις σωστές πρακτικές που θα έπρεπε να έχουν ακολουθηθεί στο θέμα αυτό, οι οποίες καθόλου δεν ακολουθήθηκαν. Και ίσως επειδή εκτιμάει την όλη πολιτική και τις δραστηριότητες της Ελληνικός Χρυσός στην ανατολική Χαλκιδική βλαπτική για τον τόπο, αλλά αυτό το τελευταίο δεν μπορώ ασφαλώς να το επιβεβαιώσω.
[2] https://www.liberal.gr/news/prasino-fos-apo-to-kas-gia-tis-archaiotites-stis-skouries/271421
[4] https://antigoldgr.org/blog/2016/10/12/kas-anavoli-skouries/