Ένα ιστορικό ντοκουμέντο για τα Μεταλλεία Ισβόρου (Στρατονίκης), 1923 #skouries #stratoniki

Η αγγελία προσφοράς εργασίας με ημερομηνία 29.12.1923 που δημοσιεύουμε είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο για την ύπαρξη υπόγειας μεταλλευτικής δραστηριότητας στον Ίσβορο, τη σημερινή Στρατονίκη, πριν από σχεδόν εναν ολόκληρο αιώνα. Την αγγελία υπογράφει ο Σ. Μ. Δημουλίτσας, τότε διευθυντής των μεταλλείων, που τον θυμούνταν οι παλιοί στα χωριά της ΒΑ Χαλκιδικής.

Ιδιοκτήτρια των μεταλλείων τότε ήταν η “Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων” (Α.Ε.Ε.Χ.Π.&Λ.) που είχε ιδρυθεί το 1909 από το Νικόλαο Κανελλόπουλο. Η ΑΕΕΧΠΛ μίσθωσε το 1920 για 60 χρόνια τα μεταλλεία πυρίτη της Χαλκιδικής, με στόχο τη διασφάλιση τροφοδοσίας σε θείο του εργοστασίου Λιπασμάτων της Δραπετσώνας, και λίγο αργότερα απορρόφησε την παλαιά “Γάλλο-Οθωμανική Εταιρεία Μεταλλείων Κασσάνδρας”.

Το χαρτί αυτό αποδεικνύει και κάτι άλλο: ότι ο όρος της σύμβασης μεταβίβασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας στην Ελληνικός Χρυσός που απαλλάσσει την αγοράστρια εταιρεία από κάθε ευθύνη όχι μόνο για τις ζημίες του περιβάλλοντος ή ζημίες τρίτου που συνέβησαν πριν την υπογραφή της συμβασης αλλά και για τις μελλοντικές των οποίων “τα γενεσιουργά αίτια ανάγονται στο παρελθόν”, μπήκε εκεί για συγκεκριμένο λόγο. Η Ελληνικός Χρυσός ήξερε τι θα συνέβαινε όταν άρχιζε τα εκρηκτικά κάτω από τα σπίτια γι’αυτό ζήτησε, και πήρε, προκαταβολική αμνηστία. O Xρήστος Πάχτας, ο απόλυτος τότε διαχειριστής της υπόθεσης των μεταλλείων, έσπευσε να την εξυπηρετήσει. Με αυτή τη διάταξη ο Πάχτας απέκλεισε τους συμπατριώτες του από τη διεκδίκηση αποζημιώσεων για τα ραγισμένα τους σπίτια. Και αυτό γιατί παρά το ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία για τα αίτια του “φαινομένου” των καθιζήσεων και των ρωγματώσεων στη Στρατονίκη αφού αυτά ξεκίνησαν με την έναρξη της εξόρυξης κάτω από τον οικισμό,  αν κάποιος θέλει να αναζητήσει επιπλέον πιθανά “γενεσιουργά αίτια” στο παρελθόν δεν είναι δύσκολο να βρει – στους Οθωμανούς, την ΑΕΕΧΠΛ ή την TVX.

Η συνέχιση της εξόρυξης σημαίνει ένα και μόνο πράγμα για τους κατοίκους της Στρατονίκης: σταδιακή ολοκληρωτική καταστροφή των σπιτιών και του χωριού τους για την οποία θα είναι εξαιρετικά δύσκολο αν όχι αδύνατον να αποζημιωθούν. Το αδιέξοδο για τους κατοίκους γίνεται οριστικό με την τοποθέτηση των τεσσάρων από τους πέντε υποψήφιους Δημάρχους (Βαλιάνο, Τσακνή, Παρθενιάδη, Λαμπράκη) “Ναι στη συνέχιση της εξόρυξης κάτω από τη Στρατονίκη με παράλληλη έρευνα από το ΙΓΜΕ για τα αίτια του “φαινομένου”, δηλαδή τι κανει νιάου-νιάου στα κεραμίδια. Μόνη λύση για τη Στρατονίκη είναι ο περιορισμός της ζημίας εκεί που είναι σήμερα. Το σταμάτημα της εξόρυξης είναι πλέον ζήτημα επιβίωσης για τον ιστορικό Ίσβορο.