Είναι οι ζωές των άλλων ρουτίνα; #skouries

Του Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ

Η Ελληνικός Χρυσός και η μαμά της Eldorado Gold μιλούν συνέχεια για άδειες ρουτίνας που εγκρίθηκαν ήδη, άδειες ρουτίνας που εκκρεμούν και που τους κόβουν τη φόρα, για παιχνίδια δήθεν της κυβέρνησης με τις άδειες ρουτίνας που δικαιούνται έτσι κι’ αλλιώς -μια ρουτινάρικη δηλαδή παράθεση και επανάληψη περί αδειών “ρουτίνας”. Για τις εταιρείες, μάνα και κόρη, όλα τα ενδιάμεσα διαδικαστικά δεν είναι παρά μια ρουτίνα -έτσι έχουν συνηθίσει. Το πρόβλημα όμως δεν είναι τι λέει η εταιρεία. Έίναι πως λέγε-λέγε έπεισε και όλους τους μη στρατευμένους υπέρ των δύο (μιας ουσιαστικά) εταιρειών και μη προβληματισμένους πολίτες -και είναι πάρα πολλοί- πως πράγματι, ό,τι εκκρεμεί και εμποδίζει το φουριόζικο ξεκίνημα της φουλ εξόρυξης και παραγωγής προϊόντων -ας τα πούμε έτσι προς στιγμήν- δεν είναι παρά μια απλή ρουτίνα, ίσως και πολλές τέτοιες.

Ας δούμε λίγο καλύτερα μια τέτοια ρουτίνα, μια εκκρεμούσα “ρουτινιάρικη” αδειοδότηση: αυτήν που αφορά τη μεταλλουργία και την εφαρμογή της μεθόδου flash smelting. Είναι γνωστό πως μετά την επιστροφή της σχετικής τεχνικής μελέτης από το υπουργείο η αδειοδότηση αυτή (“ρουτίνας”) εκκρεμεί. Και έμεινε μόνο ένας μήνας πια στην εταιρεία για να παράσχει τις αποδείξεις που θα αντικρούουν με τρόπο μη επιδεχόμενο αμφισβήτηση τους λόγους για τους οποίους το υπουργείο δεν αποδέχτηκε και επέστρεψε τη σχετική μελέτη. Πράγμα που σε όσους έχουν κάποιες γνώσεις και διάβασαν προσεκτικά την πλήρως τεκμηριωμένη απόφαση των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου που επέστρεψαν τη μελέτη, είναι αδύνατο να κατορθώσει η εταιρεία για λόγους εντελώς αντικειμενικούς.

Για τους μη ειδικούς όμως, τι είναι εκείνο στο οποίο κολλάει -και δεν ξεκολλάει με τίποτα- η υπόθεση της μεταλλουργίας και η εφαρμογή της μεθόδου flash smelting; Δεν είναι κάποια απλή ή πιο περίπλοκη τεχνική λεπτομέρεια στον σχεδιασμό τους. Δεν είναι μια δυσκολία ρουτίνας που μπορεί να ξεπεραστεί με πρόχειρες (ρουτινιάρικες) πατέντες της στιγμής. Είναι κάτι πολύ-πολύ πιο ουσιαστικό: που λέγεται διαβλεπόμενος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία λόγω μεγάλης πιθανότητας απελευθέρωσης στο περιβάλλον σημαντικών ποσοτήτων του θανατηφόρου αρσενικού. Και ο κίνδυνος αυτός είναι εγγενής όχι εξαιτίας της προταθείσας μεθόδου flash smelting, αλλά εξαιτίας της εξαιρετικά υψηλής περιεκτικότητας σε αρσενικό του υλικού με το οποίο προβλέπεται να τροφοδοτηθεί ο κλίβανος flash smelting της αλλά γκρέκα μεταλλουργίας. Όλα τα σχετικά έχουν γραφεί και αναλυθεί επαρκέστατα και έχουν γίνει κατανοητά από όσους δεν έχουν κερί στα αφτιά τους και γράσσο στα μάτια τους -ή λόγους που υπαγορεύονται από οικονομικές δοσοληψίες με την εταιρεία. Ανάμεσα σ’ αυτούς που δεν κατάλαβαν τίποτα είναι βέβαια και το ΣτΕ που έσπευσε να υιοθετήσει ασθμαίνοντας τη βάπτιση από την εταιρεία της προταθείσας μεταλλουργικής διαδικασίας ως state of the art!!!!!!

Μπροστά μας έχουμε δύο πιθανότητες. Η μια είναι να απεμποληθεί από την εταιρεία η όλη ιδέα για ίδρυση μεταλλουργίας στη Χαλκιδική (μια πολύ βολική γι’ αυτήν λύση που την απαλάσσει και από το τεράστιο απαιτούμενο να επενδυθεί για τη μεταλλουργία και τα συναφή κόστος). Αλλά τότε αφαιρείται και το κύριο επιχείρημα που συνέβαλε στην αρχική έγκριση της επιχειρηματικής πρότασης της εταιρείας: η καθετοποίηση δηλαδή της παραγωγής και η ανάκτηση καθαρών μετάλλων χρυσού, χαλκού και αργύρου στη χώρα μας -περιττεύει να αναφέρω σε πόσες πολλές περιπτώσεις το επιχείρημα αυτό υπερπροβάλλεται, τόσο στη ΜΠΕ της εταιρείας όσο και στην ΚΥΑ Εγκρίσεως Περιβαλλοντικών Όρων του 2011.

Η άλλη πιθανότητα είναι να προταθεί από την εταιρεία μια μεσοβέζικη λύση ημι-μεταλλουργίας, με παραγωγή όχι καθαρού χρυσού, αλλά ενός ενδιάμεσου προϊόντος (μάττας χαλκού όπου θα ενυπάρχει ο χρυσός). Μια τέτοια λύση όμως, εκτός του ότι καταστρατηγεί τους συμβατικούς όρους της ΚΥΑ ΕΠΟ του 2011, δεν αντιμετωπίζει ούτε κατ’ ελάχιστον το πρόβλημα της απειλής της δημόσιας υγείας από το αρσενικό, μια και η υπαρκτή πιθανότητα ανεξέλεγκτης διαφυγής του στο περιβάλλον υπάρχει και πριν το ενδιάμεσο στάδιο παραγωγής της μάττας χαλκού.

Υπάρχει όμως και μια τρίτη πιθανότητα. Με την οποία και οι συμβατικοί όροι της ΚΥΑ ΕΠΟ του 2011 τηρούνται και η απειλή για τη δημόσια υγεία από τη διαφυγή του θανατηφόρου αρσενικού εξουδετερώνεται. Και αυτή είναι η εξαιτίας αυτού του πολύ σημαντικού και άλυτου προβλήματος καταγγελία από μέρους του Δημοσίου της όλης σύμβασης -όρος προβλεπόμενος. Σε κάθε άλλη περίπτωση το Δημόσιο πια θα πρέπει εκείνο να δικαιολογήσει είτε την υποχώρησή του και αποδοχή μιας σοβαρότατης καταστρατήγησης από μέρους της εταιρειας όρων καίριων της μεταξύ τους σύμβασης, είτε να παραβλέψει, όπως δεν έχει κανένα δικαίωμα, τη βασική -κοινοτική και της δικής μας νομολογίας- αρχή της πρόβλεψης και απαγόρευσης δραστηριοτήτων στις περιπτώσεις που ενυπάρχει υπαρκτός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, κίνδυνος που στην περίπτωση αυτή το ίδιο το Δημόσιο τεκμηρίωσε πολύ καλά οτι υπάρχει -και επ’ αυτού δεν πέφτει πια κανένας λόγος σε κανένα ΣτΕ.

Κλείνοντας, να συνοψίσω πως μπορεί η ζωή για πολλούς να είναι ρουτινα, όμως το να παίζει κανείς με τις ζωές ανύποπτων πολιτών δεν είναι καθόλου θέμα αδειοδοτήσεων ρουτίνας.

* H φωτογραφία είναι το συγκρότημα πυρομεταλλουργίας χαλκού του μεταλλείου Chuquicamata  στη Χιλή.