Πηγή: pasdim.blogspot.com
Ευχαριστούμε τον κ. Καθηγητή για όλες τις πληροφορίες που μας παρουσιάζει με απλό και κατανοητό τρόπο στο κείμενο που ακολουθεί. Πρόκειται για ένα κείμενο, το οποίο όλοι μας πρέπει να μελετήσουμε πολύ προσεχτικά, για να κατανοήσουμε το μεγάλο κίνδυνο που διατρέχουμε, από τις μεταλλευτικές-εξορυκτικές δραστηριότητες στο Κιλκίς (Κρούσια και Πάικο ). Μόνο αν είμαστε καλά ενημερωμένοι θα μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε τεκμηριωμένα και να τους δείξουμε ότι δεν πιστεύουμε στις ψεύτικες υποσχέσεις τους περί ευημερίας του τόπου μας.
Θέλουμε το Κιλκίς τόπο ζωής και όχι εκμετάλλευσης και θανάτου!!!
ΣΧΕΔΙΑ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗΣ – ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΙΛΚΙΣ.
ΣΩΤΗΡΙΑ; ΜΙΑ ΚΑΠΟΙΑ ΛΥΣΗ; Ή ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ;
Σαράντης Δημητριάδης
Ομότιμος καθηγητής, Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ερώτημα που τίθεται ως τίτλος του παρόντος απασχολεί ευρύτατα -και δικαίως- όλους τους σκεπτόμενους και προβληματισμένους ενεργούς πολίτες του νομού Κιλκίς, μια και η υλοποίηση ή όχι των σχεδίων αυτών θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό τη μέλλουσα περιβαλλοντική και κοινωνικο-οικονομική φυσιογνωμία του.
Η ιδιαίτερα δυσμενής, τρέχουσα οικονομική συγκυρία εμποδίζει μια νηφάλια και σε βάθος μελέτη των σχετικών προτάσεων και τη στάθμιση των θετικών και των αρνητικών επιπτώσεων που η εξορυκτική και μεταλλευτική δραστηριότητα συνεπιφέρει. Υπο αυτό το καθεστώς πίεσης και οικονομικής δυσπραγίας, με την ανεργία σε ύψη ρεκόρ, παρουσιάζονται από τους ενδιαφερόμενους και εύκολα υιοθετούνται από πολλούς, προτάσεις για επενδυτικά σχέδια εκμετάλλευσης του όποιου ορυκτού αποθεματικού υπάρχει στη χώρα.
Εδώ θα συζητήσουμε τις προτάσεις που αφορούν το Δήμο του Κιλκίς και αναφέρονται στον χαρακτηρισθέντα ως «μεταλλευτικό χώρο Μεταξοχωρίου, Βάθης, Γερακαριού, Φύσκας, Κεντρικού, Μυλοχωρίου, Αντιγόνειας», που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την πόλη του Κιλκίς και συμπεριλαμβάνει άλλα πέντε χωριά στο εσωτερικό του.
Οι προτάσεις αυτές, διαστρεβλωτικά απλουστευμένες, σκόπιμα αποσιωπούν ό,τι είναι αρνητικό και υπερτονίζουν ό,τι προβάλλεται ως θετικό, διοχετεύονται δε και διασπείρονται κυρίως δια μέσου διαπλεκόμενων με τους ενδιαφερόμενους επενδυτές ατόμων, τηλεοπτικών καναλιών, αλλά και εντύπων που δεν αποβλέπουν στην έγκυρη πληροφόρηση και το γόνιμο προβληματισμό αλλά στον εντυπωσιασμό μόνο.
Κατασκευάζεται ένας μύθος που βασίζεται στο πραγματικό γεγονός της ύπαρξης συγκεντρώσεων χαλκού και χρυσού σε πετρώματα της περιφερειακής ενότητας Κιλκίς. Κατά τον μύθο αυτό, η εξόρυξη χαλκού και χρυσού θα γίνει χωρίς καθόλου ή με ελάχιστο περιβαλλοντικό κόστος και θα λύσει υποτίθεται το οικονομικό πρόβλημα σε επίπεδο ατομικό, περιφερειακό και εθνικό. Δίνεται έτσι τροφή για ονειροπολήσεις γρήγορου, ανέξοδου και εύκολου πλουτισμού.
Ποιοι ακριβώς θα καρπωθούν σε μέγιστο ποσοστό τα αναμενόμενα κέρδη εντέχνως αποσιωπάται, ενώ καθόλου δεν συζητούνται ή με επιπόλαιο τρόπο ξεπερνιώνται οι αναπόφευκτες και σημαντικότατες παράπλευρες ζημιές στο περιβάλλον που θα επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα ζωής και τις λοιπές παραγωγικές δραστηριότητες στην περιοχή.
Τέσσερα είναι τα επιχειρήματα όσων προωθούν και υποστηρίζουν την υλοποίηση των εξορυκτικών – μεταλλευτικών σχεδίων.
Α. Θα ενισχυθεί η εθνική οικονομία από την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της περιοχής. Η αξία των βεβαιωμένων αποθεμάτων μετάλλων εντός του όλου μεταλλευτικού χώρου εκτιμάται σε 1,5 δις ευρώ. Όλα αυτά τα αποθέματα θα παραχωρηθούν για εκμετάλλευση από το κράτος στον πλειοδότη μεταλλειοκτήτη έναντι ενός κατ’ έτος τροποποιούμενου μισθώματος, μιας μικρής συμμετοχής 1 – 6 % επί του πωλούμενου πλήρως επεξεργασμένου ή απλά εξορυσσόμενου προϊόντος και έναντι των αναμενόμενων εσόδων από τη φορολόγηση επι του κύκλου εργασιών της μεταλλειοκτήτριας εταιρείας. Η μεταλλειοκτήτρια εταιρεία θα υπολογίζει ασφαλώς σε σημαντικά κέρδη, που θα ξεπερνούν βεβαίως κατά πολύ τα έξοδα που είναι υποχρεωμένη να κάνει για να υλοποιήσει την επένδυσή της: έξοδα κατ’ αρχήν για διαφήμιση, δημιουργία ευνοϊκού κλίματος και θετικό επηρεασμό της κοινής γνώμης, στη συνέχεια έξοδα για τις ερευνητικές εργασίες: αμοιβές μελετητών, γεωτρήσεις, χημικές αναλύσεις, κατόπιν για την εκμετάλλευση: μηχανήματα κ.λ. εξοπλισμός, εγκαταστάσεις, αναλώσιμα, καύσιμα, έργα πρόσβασης, μεταφορικά, εργατικά, μισθώματα προς το δημόσιο, φόροι, έξοδα περιβαλλοντικής -υποτίθεται-
αποκατάστασης κ.λπ.
Όλα τα προηγούμενα αντιπροσωπεύουν στο σύνολό τους ένα πολύ μεγάλο ποσό, που θα πρέπει η εταιρεία να το αφαιρέσει υπέρ αυτής από τα συνολικά έσοδα που θα αποφέρει η πώληση του τελικού προϊόντος. Να πως έχουν τα πράγματα με έναν απλό υπολογισμό:
Από τα συνολικά αναμενόμενα έσοδα 1,5 δις από την πώληση του προϊόντος, πρέπει να αφαιρεθούν οι σημαντικές οπωσδήποτε δαπάνες επένδυσης και το επίσης σημαντικό καθαρό κέρδος στο οποίο ούτως ή άλλως θα προσβλέπει η ξένη εταιρεία με την επένδυσή της. Ότι μένει θα είναι συνεπώς ένα μικρό μόνο ποσοστό του συνολικού 1,5 δις ευρώ. Από αυτό το μικρό ποσοστό λοιπόν θα υπάρξουν εισφορές στα κρατικά ταμεία με οποιαδήποτε μορφή και προς τους εργαζόμενους ως αμοιβές. Είναι φανερό πως το ποσοστό που θα καταλήξει στα κρατικά ταμεία σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατό να θεωρηθεί ότι θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ανόρθωση της εθνικής οικονομίας. Συμπερασματικά λοιπόν: ο μεγάλος κερδισμένος της όλης υπόθεσης θα είναι η μεταλλειοκτήτρια εταιρεία.
Και κάτι ακόμα για να συνειδητοποιήσουμε αν πράγματι η εξόρυξη χαλκού και χρυσού στο Κιλκίς, παρότι περιβαλλοντικά επιβλαβής, θα πρέπει να θεωρηθεί ως εξ ανάγκης απαραίτητη για την ανόρθωση της εθνικής οικονομίας, αφού δεν υφίστανται υποτίθεται άλλες διαθέσιμες, ίσου οικονομικού αποτελέσματος και περιβαλλοντικά αβλαβείς εναλλακτικές λύσεις. Έναντι του μικρού μόνο ποσοστού εκ των 1,5 δις ευρώ που θα αποδώσει η πώληση του συνόλου των βεβαιωμένων αποθεμάτων χαλκού και χρυσού από την προκηρυχθείσα περιοχή σε όλη τη διάρκεια της εκμετάλλευσης, τα διαφεύγοντα ετήσια έσοδα από το λαθρεμπόριο υγρών καυσίμων υπολογίζονται σε 1 δις ευρώ, ενώ τα διαφεύγοντα ετήσια έσοδα από το παραεμπόριο των εισαγόμενων κινεζικών προϊόντων σε 5 δις ευρώ (στοιχεία που έχουν κατατεθεί στη Βουλή των Ελλήνων).
Ποια είναι λοιπόν η αδήριτη εκείνη ανάγκη που θα επιτρέψει να θυσιαστεί, όπως θα φανεί στη συνέχεια, ένας τόπος για τον οποίο χύθηκαν ποτάμια αίματος -ο ιερός, όπως τον αποκαλούμε στις επίσημες τελετές, τόπος της μάχης του Κιλκίς-, ο οποίος μετά την απελευθέρωσή του παραχωρήθηκε από το κράτος και στοργικά αγκάλιασε, και μέχρι σήμερα συντηρεί, στρατιές προσφύγων; Και η θυσία αυτού του τόπου
αποφασίζεται για μια μόνο χούφτα βρώμικα δολάρια, ένα ποσό χρημάτων δηλαδή πολύ μικρότερο από αυτό που το σημερινό μας κράτος πετάει από το παράθυρο σε ένα μόνο χρόνο επειδή δεν μπορεί να ελέγξει τη φοροδιαφυγή.
Β. Θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίες και θα καταπολεμηθεί η ανεργία στην περιοχή του Κιλκίς.
Με δεδομένο το μεγάλο ύψος της ανεργίας στη χώρα μας, όπως και στην περιοχή του Κιλκίς, κανένας ασφαλώς δεν δικαιούται να παραβλέψει ή υποτιμήσει τον παράγοντα αυτόν. Θα πρέπει όμως στην εκτίμηση της κοινωνικής και οικονομικής σημασίας του να συνυπολογιστούν και οι θέσεις εργασίας, πραγματικές και δυνητικές, που ταυτόχρονα θα απωλεσθούν, εξαιτίας του ότι η εξορυκτική και μεταλλευτική δραστηριότητα σε έναν τόπο δρα κατασταλτικά για άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Στο παρόν στάδιο δεν υπάρχουν από μέρους των ενδιαφερόμενων εταιρειών συγκεκριμένες προτάσεις, εκτιμήσεις ή δεσμεύσεις για τον αριθμό ατόμων εκ του τοπικού πληθυσμού που πρόκειται να προσληφθούν, αν
και όταν υλοποιηθεί η σκοπούμενη επένδυση. Μπορούμε όμως να κάνουμε κάποιες βάσιμες εκτιμήσεις στηριζόμενοι στον σύγχρονο τρόπο και τις μεθόδους εκμετάλλευσης ανάλογων μεταλλοφόρων εμφανίσεων με αυτές του Κιλκίς. Η συγχρονη εκμετάλλευση τέτοιων μεταλλοφόρων εμφανίσεων γίνεται με τις ταχύτερες κατά το δυνατόν τεχνικές, με χρήση τεράστιων, εντελώς εξειδικευμένων μηχανημάτων που η μεταλλειοκτήτρια εταιρεία μεταφέρει (θα τα μεταφέρει) από το εξωτερικό, τα οποία συνοδεύονται από το εντελώς επίσης εξειδικευμένο προσωπικό που τα χειρίζεται. Ελάχιστα περιθώρια μένουν για την πρόσληψη ανειδίκευτων εργατών σε ένα τόσο εξειδικευμένο και αυτοματοποιημένο εργασιακό περιβάλλον. Και η περιφέρεια του Κιλκίς δεν έχει διαθέσιμους προς εργασία παρά ανειδίκευτους στα περί την εξόρυξη και μεταλλουργία, τέτοιας ειδικά κλίμακας.
Ας σημειωθεί επιπρόσθετα ότι η απασχόληση στα μεταλλεία θα έχει περιορισμένο χρονικό ορίζοντα, μέχρι δηλαδή εξαντλήσεως των ορυκτών αποθεμάτων ή μέχρι την αποχώρηση της εταιρείας, ενώ είναι πολύ πιθανό ότι θα εφαρμοστεί η συνήθης πρακτική της μερικής απασχόλησης των ενδιάμεσων απολύσεων και της κυλιόμενης ανανέωσης του ανειδίκευτου προσωπικού ώστε να ελαχιστοποιούνται τα μισθολογικά έξοδα.
Όσος και αν είναι λοιπόν ο αριθμός των εντόπιων που θα προσληφθούν, αν το έργο υλοποιηθεί, θα είναι πάντως εντελώς ανεπαρκής για να απαλύνει ουσιαστικά καιμόνιμα το οξύ πρόβλημα της ανεργίας στην περιφέρεια του Κιλκίς.
Αλλά, όπως προαναφέρθηκε, η πραγματοποίηση μιας εξορυκτικής και μεταλλευτικής δραστηριότητας στην περιοχή του Κιλκίς θα πλήξει άλλες επαγγελματικές ομάδες που βασίζονται και απασχολούνται στην πρωτογενή παραγωγή διαφόρων δασικών, αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, καθώς και άλλων που ασχολούνται με την μεταποίησή τους. Και τούτο, λόγω αφενός του αφανισμού μεγάλων δασικών, καθώς και παραγωγικών εκτάσεων και εγκαταστάσεων, αφετέρου εξαιτίας της δικαιολογημένης δυσπιστίας των καταναλωτών σε προϊόντα που προέρχονται από περιοχές μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, όπου η ρύπανση του εδάφους, του νερού και του αέρα είναι αναπόφευκτες. Επίσης, δραστηριότητες που έχουν σχέση με την προσέλκυση επισκεπτών (ξενοδοχειακά καταλύματα, μονάδες εστίασης, περιήγησης κ.λπ.) θα θιγούν σημαντικά, η δε περιφέρεια του Κιλκίς θα πάψει να λογίζεται ως πιθανός τόπος μελλοντικών ήπιας μορφής και φιλικών προς το περιβαλλον βιοποριστικών ασχολιών, καθώς και εξοχικής κατοίκησης.
Τελικά, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν με την υλοποίηση της εξορυκτικής και μεταλλευτικής επένδυσης θα είναι περισσότερες από αυτές που θα απωλεσθούν για τον ίδιο λόγο. Το αντίθετο είναι πολύ περισσότερο πιθανό. Πολύ πρόσφατα (στις 20/1/2012) κυκλοφόρησε διαδικτυακά η φήμη πως σε συνάντηση στην Αθήνα την προηγουμένη μεταξύ αρμόδιων του ΥΠΕΚΑ και τοπικών φορέων του Κιλκίς, ο υφυπουργός κ. Μανιάτης «υποσχέθηκε» ότι θα υπάρξουν άμεσα με την υλοποίηση της επένδυσης 500 «σίγουρες» θέσεις εργασίας που στη συνέχεια μπορούν να φτάσουν, ανάλογα με την πορεία της επένδυσης, τις 1500. Οι υποσχέσεις και τα νούμερα αυτά, αν πράγματι ελέχθησαν, είναι εντυπωσιακά, δημιουργούν όμως ταυτόχρονα πολλά ερωτήματα:
Από πού ο κ. υφυπουργός γνωρίζει λεπτομέρειες των επενδυτικών σχεδίων των ενδιαφερόμενων εταιρειών, λεπτομέρειες που πρέπει να είναι κανονικά άγνωστες στο ΥΠΕΚΑ και τουλάχιστον να μην κυκλοφορούν εμπιστευτικά ή επιλεκτικά μέχρι την αποσφράγιση των φακέλων των προσφορών τους; Και πώς μπορεί ο κ. υφυπουργός να προεξοφλεί τέτοιες επιχειρησιακές λεπτομέρειες που ανήκουν στη δικαιοδοσία μόνο των εταιρειών; Εάν ήθελε ο ίδιος να επιβάλλει τέτοιους αριθμούς απασχολούμενων θα μπορούσε να τους θέσει ως όρο απαραίτητο στην ίδια την προκήρυξη του διαγωνισμού. Η δική του λοιπόν «υπόσχεση» σήμερα, αν
δόθηκε πράγματι, δεν δεσμεύει ούτε εμποδίζει καθόλου την εταιρεία που θα πλειοδοτήσει αύριο να κρίνει εκείνη πόσες θέσεις εργασίας της είναι απαραίτητες.
Πέραν όλων των προηγουμένων όμως, αν οι αναφερόμενοι αριθμοί έχουν, ή θα έχουν, οποιαδήποτε σχέση με την πραγματικότητα, πράγμα που δεν το πιστεύω, τότε εδώ στο Κιλκίς φαίνεται να σχεδιάζεται ένας κολοσσιαίων διαστάσεων εξορυκτικός αρμαγεδδώνας, που οι αρνητικές περιβαλλοντικές του επιπτώσεις θα είναι ανάλογες με το μέγεθός του.
Γ. Θα υπάρξουν αναταποδοτικά οφέλη υπό μορφή έργων και δράσεων για την τοπική κοινωνία.
Αυτό είναι ένα επιχείρημα που όλες οι μεταλλευτικές εταιρείες προβάλλουν για να κάμψουν τη δυσπιστία ή την αντίθεση του τοπικού πληθυσμού στα σχέδια εξόρυξης και μεταλλευτικής δράσης.
Δεν έχουμε βεβαίως συγκεκριμένες προσφορές που να μας δίνουν μια ιδέα για το είδος και το μέγεθος των ανταποδοτικών οφελημάτων στη συγκεκριμένη περίπτωση. Έχουμε όμως την εμπειρία από άλλες ανάλογες περιπτώσεις. Και η εμπειρία λέει πως αυτά που συνήθως χαρακτηρίζονται ως ανταποδοτικά οφέλη σε καμία περίπτωση δεν αντισταθμίζουν ούτε κατ’ ελάχιστον τις σοβαρότατες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ζημιές που συνοδεύουν την εξορυκτική και μεταλλευτική δράση σε έναν τόπο. Είναι δε συνήθως κάποια έργα που κυρίως εξυπηρετούν την εγκαθίδρυση και λειτουργία των ίδιων των εταιρειών στο χώρο δράσης τους και δευτερευόντως μόνο, ή και καθόλου, τις πραγματικές ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, έστω και αν ως τέτοια παρουσιάζονται στον αρχικό σχεδιασμό.
Δ. Η εξόρυξη του χαλκού και χρυσού στην περιφέρεια του Κιλκίς θα συμβάλλει στην ικανοποίηση των παγκόσμιων αναγκών στα απαραίτητα για τη ζωή μας μέταλλα.
Αυτό είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση ένα εντελώς έωλο επιχείρημα. Ασφαλώς κάποια μέταλλα είναι απαραίτητα για την συνέχιση του τρόπου ζωής μας όπως αυτός έχει διαμορφωθεί, αλλά και για την παραπέρα τεχνολογική του εξέλιξη.
Εγείρονται βέβαια και κάποια ερωτήματα για το κατά πόσο το πρότυπο ζωής και ανάπτυξης που ακολουθούμε ως ανθρωπότητα είναι το σωστότερο. Αν είναι δηλαδή αυτό που μας εξασφαλίζει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, με οικονομία των φυσικών πόρων και πρόβλεψη για τη διαθεσιμότητά τους και για τις μέλλουσες γενιές (αειφόρος ανάπτυξη), ή μήπως είναι ένα άκρως εγωιστικό, κοντόθωρο, χωρίς πρόβλεψη για το μέλλον πρότυπο ζωής και ανάπτυξης. Ένα πρότυπο που επιτρέπει, αν δεν επιβάλλει κιόλας, την με κάθε διαθέσιμο μέσο και τεχνολογικά εφικτό τρόπο ολοκληρωτική απόλυψη και εξάντληση, εντός της τρέχουσας γενιάς αν είναι δυνατόν, όλων των φυσικών αποθεμάτων του πλανήτη μας. Με αποκλειστικό οδηγό το άμεσο, απεριόριστο κέρδος των ολίγων εις βάρος του αβέβαιου παρόντος και του εντελώς δυσοίωνου μέλλοντος των επερχόμενων γενεών.
Η επιστήμη, η λογική και η ηθική λέει πως χαλκός επαρκέστατος για τις παρούσες ανάγκες της ανθρωπότητας μπορεί να εξορυχθεί από κοιτάσματα που βρίσκονται σε αχανείς, ερημικές και ακατοίκητες περιοχές της γης. Γιατί λοιπόν να στοχεύουμε σε κατοικημένα μέρη όπου η εξόρυξή του θα έχει βλαπτικές συνέπειες στις κοινωνίες των ανθρώπων και στο πολύτιμο για την επιβίωσή τους φυσικό περιβάλλον; Η ποσότητα του χαλκού που υπάρχει στα σπλάχνα της γης στην περιφέρεια του Κιλκίς θα είναι εντελώς
μηδαμινή για την ικανοποίηση των παγκόσμιων πραγματικών αναγκών στο μέταλλο αυτό, τα αρνητικά συνεπακόλουθα όμως της εξόρυξης και μεταλλουργίας του σε τοπική κλίμακα θα είναι βαρύτατα. Εξάλλου, υπάρχει και η πρακτική της ανακύκλωσης των μετάλλων. Με μια καλύτερη στρατηγική ανακύκλωσης μπορεί να εξοικονομηθεί περισσότερος χαλκός από αυτόν που προσδοκούν να εξορύξουν από τα σπλάχνα
του Κιλκίς.
Όσο για το άλλο «πολύτιμο» μέταλλο, τον χρυσό, προς τον οποίο τόσο πολλοί αλληθωρίζουν, οι ήδη εξορυγμένες παγκοσμίως και διαθέσιμες ποσότητές του υπερεπαρκούν για να καλύψουν για πολλούς από τους επερχόμενους αιώνες τις ελάχιστες πραγματικές ανάγκες της ανθρωπότητας στο μέταλλο αυτό. Η συνέχιση της εξόρυξης χρυσού, με τις διαπιστωμένες εξαιρετικά βλαπτικές για το περιβάλλον συνέπειες, είναι μια απόδειξη της πνευματικής υστέρησης του περισσότερο υποτίθεται εξελιγμένου είδους επί της γης.
Ε. Θα υπάρξει πλήρης περιβαλλοντική αποκατάσταση μετά την περάτωση των εξορυκτικών και μεταλλευτικών έργασιών στην περιφέρεια του Κιλκίς.
Αυτό είναι το έσχατο αλλά και το περισσότερο προβαλλόμενο επιχείρημα, τόσο από μέρους της πολιτείας που διψά να φανεί πως γίνονται σημαντικές επενδύσεις στη χώρα μας, και που ίσως πιστεύει πράγματι το επιχείρημα αυτό, όσο και από τις ίδιες τις μεταλλευτικές εταιρείες, που ξέρουν βέβαια καλύτερα από τον καθένα, αλλά που ποτέ δεν το ομολογούν, πως η λεγόμενη περιβαλλοντική αποκατάσταση δεν είναι παρά μια χοληγουντιανή σκηνοθεσία, μια εικονική πραγματικότητα, ένα τελικό φτιασίδωμα, ένα κρύψιμο κάτω από το χαλί των μύριων όσων κακών αφήνει σε έναν τόπο η εξορυκτική και μεταλλευτική δράση. Φτάνουν μάλιστα οι μεταλλευτικές εταιρείες να διακηρύσσουν πως μετά την αποχώρισή τους ο τόπος θα είναι καλύτερος από ό,τι όταν ήρθαν. Από άποψη φτιασιδώματος ίσως, στην ουσία όμως αυτός θα έχει βαθύτατα πληγωθεί και οι συνέπειες αυτών των πληγών θα μείνουν για πάντα.
Η χειροτέρευση εξάλλου της υγείας των ανθρώπων (και των ζώων), που θα προκύψει ως συνέπεια των περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων λόγω της εξορυκτικής και μεταλλευτικής δράσης, όπως και η εξαφάνιση του ζωοδότου εδάφους, των πηγών του νερού, αλλά και χωριών ολόκληρων, δεν γιατρεύονται με τα εκ των υστέρων περιβαλλοντικά φτιασιδώματα.
Κάτι που ο νόμος απαιτεί και που οι μεταλλευτικές εταιρείες δεν έχουν λόγο, ούτε μπορούν να αρνηθούν, είναι η καταβολή χρηματικής εγγύησης για την μετά την αποχώρησή τους αποκατάσταση περιβαλλοντικών ζημιών.
Η συσσωρευμένη εμπειρία έχει καταδείξει πως, χωρίς εξαίρεση, το ποσό της εγγύησης που οι εταιρείες παραχωρούν προς το δημόσιο είναι ασήμαντο για την μεταλλειοκτήτρια εταιρεία και ποτέ αρκετό για να αποκατασταθούν, παρά μόνο κατ’ ελάχιστον, οι προκληθείσες περιβαλλοντικές βλάβες. Εξάλλου, με τον τρόπο αυτόν οι μεταλλευτικές εταιρείες απαλάσσονται από την πίεση για αποκαταστάσεις κατά τη διάρκεια της δραστηριότητάς τους, ενώ μεταθέτουν και την όλη ευθύνη της αποκατάστασης μετά την αποχώρησή τους στο κράτος, υπέρ του οποίου θα κατακυρωθεί η εγγύηση. Η ξαφνική δε αποχώρηση και εξαφάνιση των μεταλλευτικών εταιρειών δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο. Μια απότομη πτώση των τιμών των μετάλλων στα διεθνή χρηματιστήρια μπορεί να σημάνει την σε λίγες μόνο μέρες είτε πτώχευση, είτε απομάκρυνση (εξαφάνιση στην ουσία) μιας μεταλλευτικής εταιρείας από τον τόπο που δραστηριοποιείται.
Η έκθεση που ακολουθεί για τις αρνητικές συνέπειες μιας τυχόν υλοποίησης των σχεδιων εξορυκτικής και μεταλλευτικής δράσης στην περιφέρεια του Κιλκίς, θα πείσει τον καθένα πως, πέρα από τα σκηνοθετικά φτιασιδώματα, δεν υφίσταται ελπίδα για οποιαδήποτε πραγματική αποκατάσταση του περιβάλλοντος μετά το πέρας ή την εγκατάληψη της εξορυκτικής – μεταλλευτικής δράσης.
Παρατίθενται στη συνέχεια οι κυριότερες αρνητικές συνέπειες της μεταλλείας (του τύπου και των μεθόδων εξόρυξης και επεξεργασίας που υπαγορεύει το είδος και τα χαρακτηριστικά των μεταλλοφόρων εμφανίσεων στην περιφέρεια του Κιλκίς).
1. Ριζική μετάλλαξη και υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος λόγω της εξορυκτικής δραστηριότητας.
Τα χαρακτηριστικά των μεταλλοφόρων εμφανίσεων στην περιοχή του Κιλκίς είναι τα εξης:
Πρόκειται για κοιτάσματα πορφυριτικού χαλκού με κύριο μεταλλικό ορυκτό τον χαλκοπυρίτη (CuFeS2), εντός του οποίου βρίσκονται μικροεγκλείσματα χρυσού. Η παρουσία αυτών των δύο μεταλλικών στοιχείων κυρίως είναι η αιτία που φέρνει τις ξένες μεταλλευτικές εταιρείες εδώ. Υπάρχουν βέβαια σε πολύ μικρές ποσότητες και άλλα συνοδά θειούχα μεταλλικά στοιχεία χωρίς σημαντικό, λόγω των μικρών ποσοτήτων τους, οικονομικό ενδιαφέρον, που συμβάλλουν όμως στην περιβαλλοντική επιβάρυνση όταν ελευθερωθούν στον αέρα ή διαλυθούν στα υπόγεια ή τα τρεχούμενα νερά (κοβάλτιο, νικέλιο, αρσενικό, ψευδάργυρος, μόλυβδος, υδράργυρος, αντιμόνιο, ουράνιο -διαπιστωμένο στην περιοχή της Βάθης- κ.ά.).
Η μεταλλοφορία είναι διάσπαρτη, δεν είναι δηλαδή συγκεντρωμένη σε μαζώδη σώματα ή ευμεγέθεις φλέβες ώστε να είναι δυνατή η στοχευόμενη και χωρικά περιορισμένη εξόρυξη. Οι μικροσκοπικοί κόκκοι του χαλκοπυρίτη είναι σχεδόν ομοιογενώς κατανεμημένοι στο φέρον πέτρωμα που είναι ο πορφύρης. Η περιεκτικότητα του πορφύρη σε χαλκό είναι της τάξης του 1% κατά βάρος, ενώ του χρυσού 0,000001 % κατά βάρος (ένα μέρος στο εκατομμύριο, 1ppm).
Επειδή ο χρυσός είναι επτά περίπου φορές βαρύτερος από τον πορφύρη (το μητρικό πέτρωμα όπου εγκλείονται τα μεταλλικά ορυκτά), για να εξαχθεί ένας ορισμένος όγκος χρυσού πρέπει να γίνει εξόρυξη και επεξεργασία επτά εκατομμυρίων αντίστοιχων όγκων του μητρικού πετρώματος. Το γεγονός αυτό είναι καθοριστικό για το είδος της εξορυκτικής επέμβασης, που κατ’ ανάγκην θα είναι η καθολική εξόρυξη με ανοικτές εκσκαφές (open pit mining), όπως εξάλλου γίνεται και παγκοσμίως σε ανάλογες περιπτώσεις. Η μέθοδος αυτή εξόρυξης είναι απόλυτα καταστρεπτική για το περιβάλλον. Με τη μέθοδο αυτή και με τη χρήση τεράστιων εκσκαφέων απομακρύνεται αρχικά η τυχόν υπάρχουσα δασοκάλυψη, η φυσική θαμνώδης βλάστηση, τα καλλιεργούμενα φυτικά είδη και η εδαφική κάλυψη, για να ξεκινήσει η καθαυτό εκσκαφή και εξόρυξη του βραχώδους υποβάθρου με χρήση μεγάλων ποσοτήτων εκρηκτικών και γιγαντιαίων εκσκαφέων. Ανοίγονται έτσι σταδιακά μέσα στο μεταλλευτικό χώρο, σε θέσεις που το ερευνητικό στάδιο έχει υποδείξει, μεγάλα ορύγματα με μορφή κρατήρων, που το βάθος τους μπορεί να φτάσει αρκετές εκατοντάδες μέτρα και το πλάτος τους έως και πάνω από χίλια μέτρα. Κατάφυτοι λόφοι, δάση, λειβάδια, καλλιεργούμενη γη, τρεχούμενα νερά -όσα λίγα ή πολλά υπάρχουν εντός του μεταλλευτικού χώρου-, κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, κατοικημένα μέρη, θα εξαφανιστούν πολύ γρήγορα και θα αντικατασταθούν από γυμνά, πετρώδη, αλλόκοσμα, τεράστια κρατηροειδή ορύγματα. Για να είναι δυνατή η προχώρηση της εκσκαφής σε βάθος θα υπάρξει βαθιά και πλήρης αποστράγγιση του όποιου νερού μπορεί να
υπάρχει εκεί. Αυτό αποστραγγίζει ολοκληρωτικά και όλη την γύρω από τα ορύγματα, αλλά και την έξω από το μεταλλευτικό χώρο, περιοχή.
Όταν όλη αυτή η δραστικότατη και καταστροφική επέμβαση γίνεται κοντά σε κατοικημένα μέρη, είναι κατανοητό πως αναπότρεπτα θα έχει ως συνέπεια την εγκατάλειψη του τόπου από τους κατοίκους του, αν δεν έχει προηγηθεί, όπως είναι και το πιθανότερο, απομάκρυνσή τους και αναγκαστική απαλλοτρίωση κτημάτων, επαγγελματικών εγκαταστάσεων και οικιών, με όρους βέβαια απόλυτα συμφέροντες στον απόλυτο κύριο της περιοχής, δηλαδή στην μεταλλειοκτήτρια εταιρεία, τα συμφέροντα της οποίας έχουν πλήρη προτεραιότητα και εξασφαλίζονται με βάση τον ισχύοντα μεταλλευτικό κώδικα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχουν δώδεκα χωριά εγκλεισμένα μέσα στον μεταλλευτικό χώρο, όπως αυτός έχει οριοθετηθεί από το ΥΠΕΚΑ. Τα χωριά αυτά είναι βέβαιο πως γρήγορα θα σβηστούν από τον χάρτη αν η επένδυση υλοποιηθεί.
2. Περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις από την εμπλουτιστική επεξεργασία του εξορυγμένου υλικού.
Όλο το τεράστιο σε όγκο πετρώδες υλικό που με γρήγορους ρυθμούς συλλέγεται από τις γιγαντιαίες ανοικτές εκσκαφές μεταφέρεται, με τεράστια ειδικά φορτηγά οχήματα ή με ταινιόδρομους, σε εγκαταστάσεις σπαστήρων και στη συνέχεια σε μύλους λειοτρίβησης, επειδή για την παραπέρα επεξεργασία θα πρέπει κατ’ αρχήν όλο το εξορυγμένο πέτρωμα να μετατραπεί σε υλικό λεπτό σαν πούδρα. Ακολουθεί η διαδικασία εμπλουτισμού. Οι σχετικές εγκαταστάσεις για λόγους μείωσης του κόστους μεταφοράς, βρίσκονται πάντα κοντά στους χώρους εξόρυξης. Η επεξεργασία του κονιοποιημένου υλικού γίνεται με χρήση νερού και ειδικών χημικών ουσιών στις λεγόμενες μονάδες εμπλουτισμού. Εκεί, η αρχική περιεκτικότητα του υλικού από ~ 1% σε χαλκό αυξάνεται μέχρι ~ 30 %, ενώ ανάλογος είναι και ο εμπλουτισμός στον περιεχόμενο χρυσό. Μόνο μετά από αυτήν τη διαδικασία το εμπλουτισμένο προϊόν μπορεί να μεταφερθεί σε μονάδες παραπέρα μεταλλουργικής επεξεργασίας, που μπορεί να βρίσκονται και σε μεγάλη απόσταση τόσο από τον χώρο εξόρυξης, όσο και από την (ή τις) μονάδα(ες) εμπλουτισμού.
Η επεξεργασία σε μια μονάδα εμπλουτισμού γίνεται με τη μέθοδο της επίπλευσης (flotation) και απαιτεί τη συνεχή τροφοδότηση με μεγάλες ποσότητες νερού, καθώς και τη χρήση διαφόρων χημικών ουσιών, των περισσότερων τοξικών (συλλέκτες και αφροποιητές).
Τρεις είναι οι ιδιαίτερα επιβαρυντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που σχετίζονται με τις μονάδες εμπλουτισμού:
2α). Η χρήση μεγάλων ποσοτήτων νερού.
Όταν αυτό δεν υπάρχει σε επάρκεια δημιουργείται οξύ πρόβλημα λειψυδρίας στην ευρύτερη περιοχή. Με δεδομένο ότι ο νομός Κιλκίς πλήττεται ήδη από λειψυδρία και εμφανίζει μάλιστα στο πεδινό του τμήμα έντονα σημάδια ερημοποίησης, η προσθήκη έστω και μιας μόνο υδροβόρου μονάδας μεταλλευτικού εμπλουτισμού θα οξύνει δραματικά το πρόβλημα και θα πλήξει και την ίδια την πόλη του Κιλκίς. Άλλου τύπου βιομηχανικές μονάδες στην περιοχή, πέρα από το ότι ήδη πλήτονται εξαιτίας της ύφεσης, θα στερηθούν μέρος του διαθέσιμου νερού με καταστρεπτικές ίσως γι’ αυτές
συνέπειες, ενώ και η οικιακή χρήση νερού πιθανότατα θα περιοριστεί.
Είναι πολύ πιθανό πως η συμπερίληψη των δώδεκα χωριών εντός του μεταλλευτικού χώρου υπαγορεύτηκε και από την προοπτική δέσμευσης του δίκτυου ύδρευσής τους για τις ανάγκες των μονάδων εμπλουτισμού μέσα στο χώρο αυτό∙ άλλη μια αιτία που θα αναγκάσει τους κατοίκους των χωριών αυτών να εγκαταλείψουν τα σπίτια, τις ασχολίες, και τις περιουσίες τους. Ας σημειωθεί ότι νερό σε μεγάλες ποσότητες
χρησιμοποιείται επίσης και στους μύλους λειοτρίβησης, πριν το υλικό οδεύσει στις μονάδες εμπλουτιμού.
2β). Η χρήση τοξικών χημικών ουσιών.
Όλες οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ως συλλέκτες στη διαδικασία της επίπλευσης (ξανθάτες αλκαλιμετάλλων ή διθειοφωσφατίδια, μαζί συνήθως και με κυανιούχο νάτριο), είναι τοξικές και ιδιαίτερα επικίνδυνες, τόσο κατά τη μεταφορά και τη χρήση τους, όσο και, ιδίως, κατά και μετά την τελική απόρριψή τους. Η συμπερίληψη και του λίγου έστω αρσενοπυρίτη που υπάρχει στο αρχικό υλικό στη διαδικασία εμπλουτισμού φορτίζει τα ήδη τοξικά κατάλοιπα της επίπλευσης και με δηλητηριώδεις αρσενικούχες ενώσεις.
2γ). Η απόθεση των καταλοίπων της επίπλευσης.
Ο τεράσιος όγκος του υλικού υπολείμματος μετά τον εμπλουτισμό (λάσπη από το κονιοποιημένο πέτρωμα ποτισμένη με τις τοξικές ουσίες της επίπλευσης), θα παραμείνει επί τόπου μετά την απομάκρυνση του εμπλουτίσματος. Το άχρηστο αυτό και επικίνδυνο κατάλοιπο θα πρέπει να αποτεθεί κάπου, όχι πάντως μακρυά από τις μονάδες εμπλουτισμού για λόγους κόστους μεταφοράς. Η διεθνής πρακτική είναι να αποτίθεται στα λεγόμενα τέλματα καταλοίπων (tailing ponds). Εάν η περιοχή είναι επίπεδη τα έμφορτα με τοξικές ουσίες τέλματα καταλοίπων εξαπλώνονται σε τεράστιες εκτάσεις. Εάν υπαρχει κλίση, επιλέγεται μία (ή περισσότερες) ευρεία και σχετικά βαθειά κοιλάδα μεγάλου ρέματος ή χειμάρρου, κατασκευάζεται ένα μεγάλο φράγμα συγκράτησης, στεγανοποιείται – υποτίθεται- ο πυθμένας του με πλαστικά φύλλα, και η κοιλάδα κατακλύζεται σταδιακά με τα τοξικά κατάλοιπα. Τα τέλματα καταλοίπων θα αποτελέσουν μια μόνιμη και διαρκή απειλή για τον τόπο. Οποιαδήποτε αστοχία στην κατασκευή των φραγμάτων ή της στεγανοποίησης του πυθμένα τους, καθώς και οποιοδήποτε ασυνήθιστο φαινόμενο, όπως μια μεγάλης διάρκειας νεροποντή ή μια σεισμική δόνηση, μπορεί να προκαλέσει διαφυγή της τοξικής λυματολάσπης και κατάκλυση καλλιεργούμενων ή κατοικημένων περιοχών εντός αλλά και εκτός του μεταλλευτικού χώρου, με ολέθριες συνέπειες για τη
χλωρίδα την πανίδα και την υγεία των ανθρώπων.
Τέτοιου είδους καταστροφικά ατυχήματα συμβαίνουν τακτικά σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο σε τριτοκοσμικές, αλλά και σε τεχνικά προηγμένες χώρες.
Όπου το νερό σπανίζει, γίνεται προσπάθεια άντλησης μέρους του νερού από την ίδια την τοξική λάσπη και επαναχρησιμοποίησή του στις μονάδες επίπλευσης. Αυτό είναι μια λύση ανάγκης αλλά όχι η καλύτερη για τις εταιρείες εξόρυξης, επειδή αυξάνει τα έξοδα της εταιρείας με την κατασκευή των απαιτούμενων εγκαταστάσεων επανάντλησης, ενώ επί πλέον συχνά προκαλεί δυσλειτουργίες στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού. Εάν χρησιμοποιηθεί, θα αφήσει το τοξικό λεπτόκοκκο υλικό στα τέλματα καταλοίπων ξερό, ιδίως κατά τους θερινούς μήνες, και κατά συνέπεια πρόσφορο στο να παρασυρθεί και διασκορπιστεί με τον άνεμο και να κατακαθίσει τελικά με μορφή τοξικής σκόνης σε μεγάλες από τα ίδια τα τέλματα αποστάσεις.
Μια εναλλακτική, πολυδιαφημιζόμενη από τις μεταλλευτικές εταιρείες, πρακτική είναι να ξαναγεμίζουν τα εξαντλημένα ορύγματα εκσκαφών με την τοξική λάσπη που παράγουν τα διαρκώς δημιουργούμενα νέα ορύγματα. Αυτό περιορίζει φαινομενικά την εξάπλωση των τελμάτων καταλοίπων, καταργεί και την ανάγκη κατασκευής φραγμάτων, όμως απλά κρύβει στις ρίζες των πρώην λόφων μια τεραστίων διαστάσεων τοξική βόμβα.
Δεν θα υπάρξει στον ίδιο τόπο ποτέ στο μέλλον καθαρό υπόγειο νερό, ούτε βαθύριζη βλάστηση. Θα είναι ένας τόπος στείρος, μια δηλητηριασμένη έρημος.
3. Περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις από την ηχορύπανση.
Εξαιτίας της συνεχούς χρήσεις εκρηκτικών, της διαρκούς λειτουργίας των γιγαντιαίων σκαπτικών μηχανημάτων, των σπαστήρων, των μύλων λειοτρίβησης και της λειτουργίας στη μέγιστη ισχύ των κινητήρων των φορτηγών αυτοκινήτων, η ηχορύπανση γύρω από τους χώρους εκσκαφής θα είναι αφόρητη. Το προσωπικό χειρισμού θα προστατεύεται με ειδικά ακουστικά προφύλαξης, όπως οι εργαζόμενοι στις πίστες των αεροδρομίων, εάν όμως στον περίγυρο υπάρχει ακόμα κατοίκηση, η ηχορύπανση εκεί θα είναι σημαντικότατη και συνεχής. Γνωρίζουμε δε σήμερα καλά πόσο μια συνεχής ηχορύπανση έχει βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία και την ψυχική ισορροπία μας.
4. Περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις από την αέρια ρύπανση.
Αυτή είναι μια παράμετρος εξαιρετικά επιβαρυντική για την υγεία και με πολύ μεγάλη ακτίνα εξάπλωσης. Κατά τις εξορυκτικές και μεταλλευτικές δραστηριότητες, λόγω των εκρήξεων και της διακίνησης υλικού και μηχανημάτων, αποβάλλονται στον αέρα πολύ μεγάλες ποσότητες εισπνεύσιμων στερεών σωματιδίων (πυριτικών και μεταλλικών ενώσεων). Κάποια από τα σωματίδια αυτά είναι τοξικά, ιδίως τα μεταλλικά, όλα όμως είναι αναμφισβήτητα πρόξενοι πνευμονικών παθήσεων. Ειδικά στην περίπτωση της Βάθης, η ανιχνεύσιμη περιεκτικότητα σε ουράνιο του εκεί πετρώματος θα προσθέσει στα αιωρούμενα σωματίδια και ραδιενεργά στοιχεία. Θα πρέπει να προσθέσουμε ακόμα τους εξίσου επικίνδυνους αέριους ρύπους, όπως τα καυσαέρια των κινητήρων αλλά και τα τοξικά αέρια παράγωγα της χρήσης εκρηκτικών (οξείδια του αζώτου, υδρόθειο κ.ά.).
Όλα τα προηγούμενα αποβάλλονται μαζικά και αιωρούνται αρχικά επάνω από τους χώρους εξόρυξης, διαχέονται όμως στη συνέχεια και εξαπλώνονται σε πολύ μεγάλη έκταση και απόσταση, ανάλογα και με τη διεύθυνση του ανέμου, υποβαθμίζοντας σημαντικά την ατμοσφαιρική διαύγεια και ανεβάζοντας σε επικίνδυνα επίπεδα από άποψη σωματιδιακών και αέριων ρύπων την ποιότητα του εισπνεύσιμου αέρα. Συμβάλλουν επίσης στην υποβάθμιση της ποιότητας της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής.
5. Μόλυνση των υπόγειων υδροφορέων και των επιφανειακών υδάτων εξαιτίας της όξινης απορροής.
Αυτή θα είναι μια αναπότρεπτη συνέπεια της εξορυκτικής δραστηριότητας λόγω της φύσης των ορυκτών της μεταλλοφορίας (θειούχες μεταλλικές ενώσεις). Οι θειούχες μεταλλικές ενώσεις είναι πολύ πλούσιες σε θειο (θειάφι). Στον χαλκοπυρίτη π.χ. αυτό αντιπροσωπεύει το 35% του βάρους του, στον αρσενοπυρίτη το 20%. Η διάτρηση αρχικά του συμπαγούς και αδιαπέρατου πορφύρη κατά τις ερευνητικές γεωτρήσεις και στη συνέχεια ο κατακερματισμός του λόγω της συνεχούς χρήσης εκρηκτικών, θα επιτρέψει στο νερό της βροχής και στον αέρα να κατεισδύσουν σε βάθος εντός του πετρώματος και να αντιδράσουν με τις θειούχες μεταλλικές ενώσεις που βρίσκονται σ’ αυτό. Άμεσα παράγεται από αυτήν την αντίδραση θειϊκό οξύ (βιτριόλι) που διαλύεται στο νερό. Το διαβρωτικό αυτό υγρό διάλυμα, όμοιο με το υγρό των μπαταριών, φιλτράρεται και διαχέεται προς το βάθος ή πλευρικά και επιμολύνει αμετάκλητα όποια υπόγεια ή επιφανειακή συλλογή νερού συναντήσει (υπόγειο υδροφορέα ή επιφανειακά ύδατα). Αυτό ονομάζεται όξινη απορροή (acid drainage) και είναι μια από τις χειρότερες περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις σε περιοχές εξόρυξης θειούχων ορυκτών.
6. Οξίνιση των υδατικών κατακρημνισμάτων (όξινη βροχή – πάχνη – χιόνι).
Εάν κάπου στην περιφέρεια του Κιλκίς προγραμματιστεί και κατασκευαστεί και αυτόνομη μεταλλουργική μονάδα που θα επεξεργάζεται παραπέρα το αρχικό συμπύκνωμα μετά την επίπλευση, τότε θα υπάρξει και σημαντικότατο πρόβλημα έκλυσης μεγάλων ποσοτήτων του τοξικού αερίου διοξειδίου του θείου, παράγωγου της μεταλλουργικής επεξεργασίας θειούχων μεταλλικών ενώσεων. Ακούγεται ως φήμη πως κάτι τέτοιο δεν προγραμματίζεται και πως το συμπύκνωμα θα στέλνεται από το Κιλκίς στη Χαλκιδική για παραπέρα επεξεργασία. Αυτό σώζει το Κιλκίς από τον τοξικό αυτόν αέριο ρύπο, μεταθέτει όμως το πρόβλημα στη Χαλκιδική.
Υπάρχει βέβαια και η δυνατότητα χρησιμοποίησης του εκλυόμενου διοξειδίου του θείου για την παραγωγή θειϊκού οξέος, όπως έχει σχεδιαστεί στη Χαλκιδική και θα μπορούσε να γίνει και στο Κιλκίς, όμως υπάρχουν δυσκολίες διάθεσης τόσο μεγάλων ποσοτήτων θειϊκού οξέος ενώ, ειδικά στην περίπτωση του Κιλκίς, υπάρχουν δύο επί πλέον προβλήματα: ο κίνδυνος εκ της διακίνησης του ιδιαίτερα διαβρωτικού και επικίνδυνου αυτού οξέος μέχρι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης για φόρτωση, ή προς τα βόρεια σύνορα για εξαγωγή, καθώς και το πρόβλημα της απαίτησης μεγάλων ποσοτήτων νερού για την παραγωγή θειϊκού οξέος.
Εάν δημιουργηθεί μεταλλουργική μονάδα στο Κιλκίς αλλά δεν υπάρξει παραγωγή θειϊκού ξέος, τότε οι πραγματικά τεράτιες ποσότητες του εκλυόμενου διοξειδίου του θείου θα διαχέονται και θα προσροφώνται από την υγρασία της ατμόσφαιρας. Η ένωση του ατμοσφαιρικού νερού με το διοξείδιο του θείου θα
σχηματίζει νεφοσταγονίδια φορτισμένα με θειϊκό οξύ. Αυτά περιοδικά θα πέφτουν στη γη με τη βροχή, την πάχνη ή το χιόνι. Τελικά, η βροχή η πάχνη και το χιόνι, από ευλογία θα μετατραπούν σε κατάρα, μια και η συνεχής δράση της όξινης βροχής (acid rain) καταστρέφει σταδιακά τη δασική βλάστηση και την λοιπή χλωρίδα, αποδιώχνει τη φυσική πανίδα, υποβαθμίζει την ποιότητα των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, ενώ προσθέτει τη δράση της παραπέρα στην όξινη απορροή.
7. Υποβάθμιση της γενικής εικόνας και της φήμης της περιοχής.
Περιοχές όπου αναπτύσσεται έντονη εξορυκτική και μεταλλευτική δραστηριότητα γίνονται καταθλιπτικές στην όψη και απωθητικές ως προορισμοί διέλευσης, επίσκεψης, αναψυχής, κατοίκησης και τουριστικής αξιοποίησης. Καταστρέφεται επίσης, όχι αναίτια, η φήμη και η εμπιστοσύνη στην ποιότητα και αγνότητα των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων που παράγονται σε τέτοιες περιοχές, ενώ και η αξία των ακινήτων μειώνεται σημαντικά, αφού μειώνεται το ενδιαφέρον για κατοίκηση ή άλλη χρήση.
Η εγκατάλειψη των εξορυκτικών σχεδίων στο Δήμο Παιονίας έγινε γιατί εκτιμήθηκε πως ο τόπος εκεί δεν θα έπρεπε να θιγεί από τέτοιες δράσεις ώστε να μην υποβαθμιστεί.
Αυτό το γεγονός αρκεί νομίζω για να σκεφτούν οι κάτοικοι του Δήμου Κιλκίς σε ποια υπόληψη τους έχουν οι αρμόδιοι του ΥΠΕΚΑ. Στο Δήμο λοιπόν του Κιλκίς δεν αξίζουν τέτοιες ευαισθησίες∙αυτός μπορεί να υποβαθμιστεί.
8. Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις ακινήτων που βρίσκονται εντός του μεταλλευτικού χώρου.
Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, η μεταλλεία υπερισχύει οποιασδήποτε άλλης εναλλακτικής αναπτυξιακής δράστηριότητας στην περιοχή όπου εξασκείται. Ακόμα και σχέδια για απροσδιόριστα μελλοντικές εξορυκτικές και μεταλλευτικές δράσεις σε μια περιοχή, τη δεσμεύουν και απαγορεύουν οποιαδήποτε άλλη χρήση της. Δεν προβλέπεται δε τίποτα περισσότερο από τις ελάχιστες αποζημιώσεις για ιδιοκτησίες (συμπεριλαμβανομένων και των οικιών) που απαλλοτριώνονται αναγκαστικά για να γίνει εξόρυξη μεταλλευμάτων.
Η πολύ πιθανή επίσης ένταξη της εξορυκτικής – μεταλλευτικής δραστηριότητας στα λεγόμενα Μεγάλα Αναπτυξιακά Εργα και οι fast track διαδικασίες που ενεργοποιούνται σε μια τέτοια περίπτωση, δεν αφήνουν πρακτικά κανένα χρονικό περιθώριο για διαδικασίες νόμιμης αμφισβήτησης του εκτιμώμενου από τις οικονομικές εφορίες τιμήματος των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, ή ακυρωτικής προσφυγής των πολιτών που θα συμβεί να έχουν τις ιδιοκτησίες τους εντός του μεταλλευτικού χώρου. Τα πολύ περιορισμένα οικονομικά τους περιθώρια εξάλλου δεν θα τους επιτρέψουν να προσλάβουν δικηγόρους για προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Θα αρκεστούν έτσι αναγκαστικά σε όσα λίγα τους κατακυρωθούν.
9. Καταστολή εναλλακτικών αναπτυξιακών προοπτικών.
Εξαιτίας των αρνητικών για το περιβάλλον επιπτώσεων, όπως περιγράφηκαν στα προηγούμενα, πολλές εναλλακτικές προς τη μεταλλεία αναπτυξιακές προοπτικές θα περιοριστούν αναγκαστικά.
Εννοείται πως θα πληγεί η πρωτογενής γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή, στις οποίες κυρίως στηρίζεται η οικονομία του νομού Κιλκίς. Αλλά και η δευτερογενής επεξεργασία των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων θα θιγεί εξίσου. Η αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της ρύπανσης των υδάτων θα κλονίσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην καλή ποιότητα και καθαρότητα των προϊόντων διατροφής που παράγονται, επεξεργάζονται και συσκευάζονται στην περιφέρεια του Κιλκίς.
Και όμως, τα καλής ποιότητας, αγνά και πιστοποιημένα διατροφικά προϊόντα θα είναι περιζήτητα και θα απολαμβάνουν πολύ υψηλές τιμές στο άμεσο και απώτερο μέλλον, καθώς θα σπανίζουν όλο και περισσότερο. Αυτό είναι ένα σημαντικότατο κεφάλαιο για το νομό Κιλκίς που διαθέτει όλα τα φυσικά πλεονεκτήματα για να το εκμεταλλευτεί ώστε να γίνει στο μέλλον εξαγωγικός σε τέτοια προϊόντα.
Και μιλάμε για μια προοπτική αειφορικής ανάπτυξης, που εξασφαλίζει μια καλύτερη ζωή και για τις μέλλουσες γενιές χωρίς να εξαντλεί τους φυσικούς πόρους. Καμμία σχέση με τη ληστρική εξορυκτική και μεταλλευτική δράση που αφήνει πίσω της έναν κατεστραμένο και τελείως άχρηστο για οποιαδήποτε πρωτογενή παραγωγή τόπο.
Άλλες αναπτυξιακές προοπτικές που θα κατασταλούν θα είναι όσες έχουν, ή θα μπορούσαν να έχουν, σχέση με τον ποιοτικό τουρισμό, τον οικοτουρισμό, την περιήγηση και ποικίλες άλλες ήπιες υπαίθριες δραστηριότητες. Το θαυμάσιο κλίμα του Κιλκίς και τα υπέροχα λοφώδη αλλά και τα ορεινά τοπία του περίγυρού του αποτελούν ισχυρά πλεονέκτημα για την ανάπτυξη τέτοιων δράσεων, που θα ακυρωθούν ως προοπτικές αειφορικής ανάπτυξης αν επικρατήσει η καταστροφική μεταλλεία στον τόπο αυτό.