“Πού είναι ο χρυσός μου;” – Η κατάρα του ορυκτού πλούτου στην Αφρική

 “Πού είναι ο χρυσός μου;”

71% των εσόδων από το χρυσό εξαφανίζονται σε off-shore λογαριασμούς.

“Κάθε βήμα είναι μια νίκη” – Λάο Τσε

To καινούριο website www.whereismygold.org  και η ομώνυμη καμπάνια δημιουργήθηκε για να βοηθήσει να τεθεί σε εφαρμογή η Οδηγία για τον Εξορυκτικό Τομέα που υιοθέτησαν ομόφωνα στις 26 Μαΐου 2009 οι 15 χώρες της “Οικονομικής Κοινότητας των Χωρών της Δυτικής Αφρικής” (CEDEAO).

Οι περισσότερες χώρες της Δυτικής Αφρικής (Σενεγάλη, Μάλι, Γκάνα, Μπουρκίνα Φάσο, Νιγηρία) είναι εξαρτημένες από τα έσοδα από τις  εξορυκτικές βιομηχανίες. Όμως η εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων έχει καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην κοινωνικό-οικονομική και πολιτική σταθερότητα. Οι εξορυκτικές βιομηχανίες είναι πηγή αυξημένης διαφθοράς, καθώς και πηγή ένοπλων συγκρούσεων και βίας στις περισσότερες από τις περιοχές που είναι πλούσιες σε ορυκτά και μέταλλα.

Για τους κατοίκους αυτών των περιοχών, οι φυσικοί πόροι είναι περισσότερο κατάρα παρά ευλογία. Οι μεταλλευτικές εταιρείες συχνά επιβάλλουν την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων σαν μια εθνική προτεραιότητα. Δημιουργούν ανταγωνισμό μεταξύ των χωρών, οι οποίες καθιστούν ανίσχυρες τις ίδιες τους τις νομοθεσίες με σκοπό να προσελκύσουν περισσότερες ξένες επενδύσεις. Έτσι οι εταιρείες μεγιστοποιούν τα κέρδη τους.  

Αυτός ο Περιφερειακός Μεταλλευτικός Κώδικας έχει στόχο να εναρμονισθούν οι εθνικές νομοθεσίες των χωρών του CEDEAO έτσι ώστε να εξασφαλισθούν τα αυτονόητα:

• Ότι οι Κυβερνήσεις θα προστατεύουν τα δικαιώματα των πολιτών τους.
• Ότι οι μεταλλευτικές εταιρείες θα σέβονται τα δικαιώματα των πολιτών και το περιβάλλον.
• Ότι θα διασφαλιστεί το δικαίωμα των κοινοτήτων να γνωρίζουν και να αποφασίζουν.

Από το whereismygold.org αντιγράφουμε μερικές σημαντικές πληροφορίες:

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

• Η Αφρικανική ήπειρος διαθέτει, εκτός από αποθέματα πετρελαίου (που εκτιμώνται σε 100 δις. βαρέλια), περίπου το 30% των παγκόσμιων αποθεμάτων ορυκτών πόρων.
• Τα ορυκτά προϊόντα αποτελούν το 57% των συνολικών εξαγωγών της υποσαχάριας Αφρικής. Σαν μέτρο σύγκρισης, αυτά τα προϊόντα δεν αποτελούν παρά το 13,2% της παγκόσμιας εμπορικής δραστηριότητας.
• Έρευνες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι εξορυκτικές βιομηχανίες “είναι μια σημαντική πηγή διαφθοράς” και ότι έχουν πολύ υψηλότερη πιθανότητα να προκαλέσουν διαφθορά από άλλους τομείς της οικονομίας, όπως η γεωργία.
• Οι εξαγωγές πετρελαίου και ορυκτών έχουν σημαντικές επιπτώσεις στον εκδημοκρατισμό. Οι επιπτώσεις του ορυκτού και πετρελαϊκού πλούτου στη δημοκρατία είναι πιο έντονες στις φτωχές χώρες απ’ότι στις πλούσιες.
• Η Γκάνα για παράδειγμα είναι η δεύτερη παραγωγός χώρα χρυσού στην Αφρική με 2,5 εκατ. ουγγιές το 2007. Όμως περίπου το 80% των κατοίκων ζουν με λιγότερα από $2 την ημέρα. Ο εξορυκτικός τομέας συνεισφέρει περίπου το 60% των εσόδων σε συνάλλαγμα, όμως ο τομέας δεν απασχολεί παρά το 5% του εργατικού δυναμικού της χώρας.
• Η Νιγηρία είναι η πρώτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα της υποσαχάριας Αφρικής, η 5η παραγωγός χώρα του ΟΠΕΚ και έχει το 2,5% των διαπιστωμένων παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου.  Το πετρέλαιο παράγει το 85% των εσόδων σε συνάλλαγμα της Νιγηρίας. Όμως πάνω από 70% των Νιγηριανών ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Δείγματα νερού από το δέλτα του Νίγηρα είχαν επίπεδα υδρογονανθράκων 680 φορές υψηλότερα από τα επιτρεπόμενα στο πόσιμο νερό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Η παραγωγή πετρελαίου τοποθετεί το Τσαντ στην 8η θέση των Αφρικανικών πετρελαιοπαραγωγών χωρών, ωστόσο το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας στο Τσαντ είναι το υψηλότερο του κόσμου.
• Η πτώση του υδροφόρου ορίζοντα στις χρυσοφόρες  ζώνες του Μάλι είναι τέτοια που τα πηγάδια των χωριών σε μια ακτίνα 10 χλμ έχουν στεγνώσει. Άλλα  πηγάδια έχουν εγκαταλειφθεί λόγω της ρύπανσης με χημικές ουσίες. Άλλοτε αυτοί οι υδατικοί πόροι χρησίμευαν για κατανάλωση και για τις αγροτικές πρακτικές των κατοίκων.
• Οι εξορυκτικές βιομηχανίες είναι “τεχνολογικά και οργανωτικά αρχιπελάγη, αποσυνδεδεμένα από το περιβάλλον που τα φιλοξενεί”.