Λεηλασίας και ατιμωρησίας εγκώμιον: ο Καναδάς και ο αναπτυσσόμενος κόσμος

Για τη δράση των Καναδικών μεταλλευτικών εταιρειών στις αναπτυσσόμενες χώρες έχουμε ήδη γράψει αρκετά (δείτε εδώ). Επειδή δεν είμαστε μόνο εμείς και οι “ύποπτοι φίλοι μας” που τα λέμε, ακολουθεί ένα άρθρο από Καναδική εφημερίδα που συνοψίζει τα πράγματα:

“ΤΟ ΚΑΝΑΔΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ” – ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ;

Της JOAN BAXTER για την Chronicle Herald

FREETOWN, ΣΙΕΡΡΑ ΛΕΟΝΕ

Πριν από λίγο καιρό, μια νέα γυναίκα από τη Νέα Σκοτία (Καναδάς) που εργαζόταν στη Γουατεμάλα μου είπε πως βρέθηκε μέσα σε ένα λεωφορείο που είπε αποκλειστεί από ντόπιους που διαμαρτύρονταν για τις καταστρεπτικές δραστηριότητες μιας Καναδικής μεταλλευτικής εταιρείας στην περιοχή τους. Οι συνεπιβάτες της την συμβούλευσαν να πει ότι είναι Αμερικανίδα. Οι Καναδοί δεν ήταν ευπρόσδεκτοι.

Τώρα, χάρη σε μια απόφαση της Συντηρητικής Κυβέρνησης, οι Καναδοί θα βρίσκουν όλο και λιγότερους φίλους στο εξωτερικό. Η Κυβέρνηση μελετούσε επί δυο χρόνια μια σειρά από συστάσεις που θα καθιστούσαν τις Καναδικές μεταλλευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, νομικά υπόλογες για τις πράξεις τους. Οι συστάσεις δεν ήταν υπερβολικές: περιλάμβαναν την καθιέρωση δεσμευτικών όρων λειτουργίας, τη δημιουργία ενός γραφείου διαμεσολαβητή (ombudsman) και τη μη παροχή κυβερνητικών υπηρεσιών στις εταιρείες που δεν θα συμμορφώνονταν.

Αλλά ακόμα και αυτά ήταν πάρα πολλά για την Κυβέρνηση του Στήβεν Χάρπερ, η οποία προτίμησε το «business as usual». Και το business as usual, όταν πρόκειται για τις υπερπόντιες δραστηριότητες μερικών Καναδικών μεταλλευτικών εταιρειών, μπορεί να είναι ντροπιαστικό.

Εδώ στη Σιέρρα Λεόνε, οι άνθρωποι με ρωτάνε, κατηγορώντας με, τι δεν πάει καλά με τη χώρα μου. Οι Καναδοί επενδυτές δε νοιάζονται για την περιβαλλοντική καταστροφή, τον πόνο  και την πολιτική αστάθεια που προκαλεί η μεταλλευτική εκμετάλλευση, τύπου Άγριας Δύσης, σε μια χώρα που προσπαθεί να αναρρώσει από έναν μακρύ εμφύλιο πόλεμο που τροφοδοτήθηκε από τα «ματωμένα διαμάντια»; Η Σιέρρα Λεονε είναι ακριβώς το είδος της αδύναμης Αφρικανικής χώρας που προσελκύει ένα είδος ξένων επενδυτών που ειδικεύονται στο λάδωμα, σε αντάλλαγμα για την άδεια να κάνουν ότι θέλουν, όπως το θέλουν, όπου το θέλουν.

Αυτός είναι ο λόγος που η άρνηση της Κυβέρνησης του Καναδά να υιοθετήσει τις συστάσεις, είναι ντροπή για αυτό που κάποτε αντιπροσώπευε ο Καναδάς. Σε ένα μακροσκελές κείμενο, γεμάτο από μισές αλήθειες και στερεότυπες φράσεις, η Κυβέρνηση του κ. Χαρπερ ισχυρίζεται ότι με το να επιτρέπεται στις Καναδικές μεταλλευτικές εταιρείες να ρυθμίζουν οι ίδιες τη δράση τους, «δομείται το Καναδικό Πλεονέκτημα». Ποιο πλεονέκτημα; Για ποιόν; Οι εξαγριωμένοι σύνεδροι από 35 χώρες σε ένα συνέδριο για τις εξορυκτικές βιομηχανίες στις Φιλιππίνες, έγραψαν στον κ. Χάρπερ, τονίζοντας ότι το μόνο πλεονέκτημα ήταν αυτό που είχε χαθεί: «Η φήμη του Καναδά ως ηγέτη στα ανθρώπινα δικαιώματα».

Το 75% των μεταλλευτικών εταιρειών του κόσμου έχουν την έδρα τους στον Καναδά. Πολλές είναι σωστές και κοινωνικά υπεύθυνοι πολίτες. Μερικές δεν είναι.  Το Καναδικό πλατανόφυλλο έχει γίνει μια βολική σημαία για πολλές σκιώδεις εταιρείες και τα αστέρια του τζετ-σετ πίσω από αυτές. Μερικές δεν έχουν καμία σχέση με τον Καναδά πέρα από τη συμμετοχή τους στο Χρηματιστήριο του Τορόντο (TSX), ενώ τα πραγματικά τους γραφεία και ο ιστός των θυγατρικών τους βρίσκονται σε φορολογικούς παραδείσους.

Τα πλεονεκτήματα για τις εταιρείες περιλαμβάνουν αφορολόγητη στήριξη από την Καναδική Κυβέρνηση, διπλωματικές υπηρεσίες, και το μέρισμα από τη φήμη του Καναδά σαν τίμιου μεσολαβητή, την οποία κάνουν ότι μπορούν για να αμαυρώσουν.

Πολλές από αυτές τις εταιρείες στοχεύουν ευάλωτα κράτη που προσπαθούν να ανακάμψουν από πολέμους. Ευάλωτα κράτη, όπως την πλούσια σε ορυκτούς πόρους και απελπιστικά φτωχή Σιέρρα Λεόνε, τη λιγότερο ανεπτυγμένη χώρα της γης σύμφωνα με την κατάταξη του ΟΗΕ. Οι άνθρωποι εδώ ακόμα αγωνίζονται να παράγουν αρκετό φαγητό για να τραφούν, ενώ οι μεγάλοι «δωρητές» πιέζουν την Κυβέρνηση να προσελκύσει περισσότερες μεταλλευτικές επενδύσεις. Έτσι οι μεταλλευτικές εταιρείες – μερικές Καναδικές ή εισηγμένες στον Καναδά – επωφελούνται από το αδύναμο νομικό σύστημα και την έλλειψη εφαρμογής του για να  αρπάξουν την αγροτική γη και τα δάση.

Η στρατηγική του «Καναδικού Πλεονεκτήματος» της Κυβέρνησης Χάρπερ ισχυρίζεται ότι πολλές Καναδικές εταιρείες έχουν αναπτύξει εθελοντικές πρωτοβουλίες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτό είναι αλήθεια και αυτές οι εταιρείες δεν έχουν τίποτα να φοβούνται από περισσότερους κανονισμούς. Όμως η εμπειρία μου σε πολλές Αφρικανικές χώρες δείχνει ότι σε κάποιες περιπτώσεις, αυτές οι «εθελοντικές» πρωτοβουλίες κοινωνικής ευθύνης δεν είναι τίποτα άλλο από αξιοθρήνητους επιδέσμους πάνω στις ανοιχτές πληγές που δημιούργησαν οι μεταλλευτικές δραστηριότητες της εταιρείας.