Ενα παγκόσμιο δίκτυο κατά της ανηλεούς εκμετάλλευσης των ορυκτών πόρων

“ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ ΚΙ ΟΠΟΥ ΘΕΛΕΙ ΑΣ ΕΙΝΑΙ”;

  

To μεταλλείο χαλκού-χρυσού Grasberg, στην Παπούα Νέα Γουινέα.

Κάποτε ήταν ένα βουνό ύψους 4.100 μ., αλλά το μεταλλείο το κατέβασε στα 3.000 μ.

  

Μαθήματα “πλανητικής οικολογικής συνείδησης” και αλληλεγγύης από στέλεχος της μεταλλευτικής βιομηχανίας; Λυπούμαστε, αλλά λάθος ανθρώπους βρήκατε!

“Επικρατεί η αντίληψη ότι πρώτες ύλες είναι καθόλα αποδεκτές αρκεί να μην παράγονται στην αυλή τους. Το γνωστό σύνδρομο NIMBY (Not In My Back Yard). Είναι φανερό ότι για το Παρατηρητήριο η παρουσία της «κακής» μεταλλευτικής δραστηριότητας οριοθετείται συγκεκριμένα στον γεωγραφικό χώρο της ΒΑ Χαλκιδικής και της Ελλάδας, απ’όπου πρέπει να εξορισθεί. Μπορεί φυσικά να γίνεται στην Αφρική, στην Κίνα, στην Λατινική Αμερική αλλά όχι στο «σπίτι» τους. Ούτε λόγος να γίνεται για πλανητική οικολογική συνείδηση, συμμετοχική δημοκρατία και αλληλλεγγύη. Οι ευαισθησίες αυτές αποτελούν ψιλά γράμματα”.

Το 2001  το Παρατηρητήριο (που δεν είχε ακόμα αυτό το όνομα) συμμετείχε στη Global Mining Campaign στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Το τετραήμερο αυτό συνέδριο (28 Νοεμβρίου  – 2 Δεκεμβρίου) ήταν η πρώτη προσπάθεια που έγινε ποτέ να αντιμετωπιστούν οι τραγικές επιπτώσεις της μεταλλευτικής βιομηχανίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι πάνω από 70 σύνεδροι ήταν εκπρόσωποι  κοινοτήτων που πλήττονται από μεταλλευτικές δραστηριότητες, καθώς και εκπρόσωποι επιστημονικών φορέων, συνδικαλιστικών οργανώσεων και μιας ευρείας γκάμας μη κυβερνητικών οργανώσεων – για την προστασία του περιβάλλοντος, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την καταπολέμηση της φτώχιας κ.λ.π.

Μεταξύ όλων αυτών και εμείς, που παλεύαμε ακόμα με την υπόθεση της Ολυμπιάδας ενώ είχαν ήδη ανακύψει και τα ζητήματα των μεταλλείων χρυσού Σαπών και Περάματος. Ο στόχος της δικής μας παρουσίας εκεί ήταν να μάθουμε και να συνεισφέρουμε όσο μπορούμε σε αυτόν τον κοινό αγώνα αλλά κυρίως, αφού η μεταλλευτική βιομηχανία είχε αποφασίσει να βάλει την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη των χωρών παραγωγών χρυσού, εμείς ήμασταν αποφασισμένοι να βάλουμε στο χάρτη και την αντίθεσή μας. Είχε προηγηθεί και είχε αποκρυσταλλώσει την άποψή μας για τις καταστροφικές επιπτώσεις της εξόρυξης και μεταλλουργίας χρυσού, η διημερίδα “Εκμεταλλεύσεις Χρυσοφόρων Κοιτασμάτων στη Θράκη” (Κομοτηνή, 14-15 Οκτωβρίου 2000) που διοργανώθηκε από το Περιφερειακό Τμήμα Θράκης του ΤΕΕ, με τη συμμετοχή γνωστών ειδικών επιστημόνων (Robert Moran, Friedhelm Korte, Ismail Duman).

Εξαθλιωμένοι χωρικοί δίπλα στο μεταλλείο Porgera στην Παπούα Νέα Γουινέα. Κάποτε ζούσαν από αυτή τη γη.

 

Στις τέσσερις μέρες της Global Mining Campaign ακούστηκαν ιστορίες φρίκης από ανθρώπους που έχουν ζήσει από κοντά τις καταστροφές, ανταλλάχθηκαν εμπειρίες, εντοπίστηκαν τομείς δράσης και καταστρώθηκαν στρατηγικές. Στην πορεία των ετών, άλλα σχέδια δράσης ατόνησαν και άλλα εξελίχθηκαν και απέδωσαν καρπούς. Το παγκόσμιο αυτό δίκτυο έκανε παρεμβάσεις στην “Παγκόσμια Διάσκεψη για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη” (Rio+10, 2002) και στα προπαρασκευαστικά της στάδια, στην αναθεώρηση της πολιτικής της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις Εξορυκτικές Βιομηχανίες και στη σύνταξη της “Οδηγίας για τη Διαχείριση των Μεταλλευτικών Αποβλήτων της Ε.Ε.”, μετά από εισήγηση δική μας (δείτε το σχετικό δελτίο τύπου της 22/2/2002).

 

  Παράλληλα γινόταν (και γίνονται) συλλογικές προσπάθειες αποτροπής συγκεκριμένων, ιδιαίτερα καταστροφικών, μεταλλευτικών έργων – άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι. Σταματήσαμε το Tambogrande στο Περού, παλεύουμε ακόμα τη Rosia Montana στη Ρουμανία, χάσαμε το Ovacik στην Τουρκία. Κερδίσαμε την Ολυμπιάδα.

Cajamarca, Περού:

Χιλιάδες πολίτες διαδηλώνουν κατά της επέκτασης του μεταλλείου Yanacocha στο Cerro Quilish

 

 

Έκτοτε έχουμε λάβει μέρος και σε άλλα τέτοια συνέδρια σε διάφορα μέρη του κόσμου. Όλες αυτές οι προσπάθειες έχουν, σε γενικές γραμμές, τρεις άξονες δράσης:

• Τη θέσπιση νόμων και κανόνων των οποίων η τήρηση θα είναι υποχρεωτική για τις μεταλλευτικές πολυεθνικές εταιρείες, όπου κι αν δραστηριοποιούνται. Οι εταιρείες να υποχρεωθούν να αναλαμβάνουν την οικονομική ευθύνη των καταστροφών που προκαλούν. Η σθεναρή αντίδραση της παγκόσμιας μεταλλευτικής βιομηχανίας στη θέσπιση τέτοιων κανόνων δεν αφήνει πολλές αμφιβολίες για τις προθέσεις τους.
• Να σταματήσει η επιδότηση της μεταλλευτικής βιομηχανίας από Κυβερνήσεις και Διεθνείς Οργανισμούς (Παγκόσμια Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), η οποία οδηγεί σε μια στρεβλή “ανάπτυξη” ενός τομέα σε βάρος όλων των άλλων και τελικά οδηγεί σε αύξηση της φτώχιας.
• Την παροχή νομικής και επιστημονικής στήριξης στις τοπικές κοινότητες που απειλούνται ή πλήττονται από τέτοιες δραστηριότητες ώστε να αρθρώσουν λόγο, να αποτρέψουν τη δημιουργία τετελεσμένων, να γίνουν σεβαστά τα δικαιώματά τους.

Διαβάστε ενδεικτικά τη “Διακύρηξη του Λονδίνου για τη μεταλλεία” (2001). Υπάρχουν πολλές τέτοιες διακηρύξεις – μπορείτε να δοκιμάσετε μια αναζήτηση για “declaration” στο www.minesandcommunities.org.

Καρπός της Global Mining Campaign είναι η καμπάνια “No Dirty Gold”.

Mε κεντρικό σύνθημα το “Όσο περισσότερα γνωρίζεις, τόσο λιγότερο λάμπει ο χρυσός”, η καμπάνια προσπαθεί να ενημερώσει τους καταναλωτές για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις της εξόρυξης χρυσού.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς από την Ελλάδα για ένα οποιοδήποτε μεταλλείο στο Περού ή την Ινδονησία; Συνήθως τίποτα περισσότερο από το να στέλνουμε επιστολές συμπαράστασης στους αγωνιζόμενους κατοίκους και να προσθέτουμε το όνομά μας σε ομαδικές επιστολές προς κρατικές αρχές ή Διεθνείς Οργανισμούς. Όμως, όπως γνωρίζουν καλά όλοι οι αγωνιζόμενοι ανά την Γη, η αλληλεγγύη είναι ένα πολύ ισχυρό όπλο. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορούμε να κάνουμε περισσότερα. Στη δική μας γωνιά του κόσμου, συμμετέχουμε ενεργά στις προσπάθειες των κατοίκων στη Βουλγαρία, την Τουρκία και της Ρουμανία (δείτε την κατηγορία “Τα μεταλλεία στον κόσμο”) να αποτρέψουν τη δημιουργία χρυσωρυχείων στις χώρες τους.

Και μόνο η διάδοση των ειδήσεων για τοπικούς αγώνες σε απομακρυσμένα μέρη του πλανήτη, που έχει γίνει δυνατή χάρη σε αυτά τα δίκτυα ανθρώπων (και φυσικά και στην τεχνολογία) είναι εξαιρετικά σημαντική. Όπως εμείς δεν γνωρίζαμε τίποτε για το Grasberg στην Παπούα Νέα Γουινέα (φωτογραφία), έτσι δεν γνώριζε κανείς τον αγώνα της Ολυμπιάδας – αφού ακόμα και στο εσωτερικό της χώρας μας η υπόθεση ήταν καλυμμένη από ένα πέπλο προπαγάνδας. Η επικοινωνία  με τους γνωστούς ή άγνωστους συναγωνιστές μας στις διάφορες χώρες είναι συνεχής και πληροφορίες ανταλλάσσονται μέσω διάφορων  λιστών (“Global Mining Campaign” – τη διαχειρίζεται το Αμερικανικό Earthworks,  “MineAction” – τη διαχειρίζεται το Αυστραλέζικο Mineral Policy Institute – “Women and Mining” τη διαχειρίζεται η Ινδική οργάνωση Samatha). 

Τι πιθανότητες έχουν αυτές οι προσπάθειες να αποδώσουν καρπούς; Στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον της αδρά επιδοτούμενης μεταλλευτικής βιομηχανίας, λίγες. Η μεταλλευτική βιομηχανία είναι πανίσχυρη, έχει απεριόριστες οικονομικές δυνατότητες και ισχυρές πολιτικές διασυνδέσεις -είναι γνωστή η στενή σχέση του (σε λίγο πρώην) Προέδρου Μπους με τα πετρελαϊκά και μεταλλευτικά συμφέροντα.  Όμως γνωρίζετε τίποτε που να έχει κερδηθεί χωρίς αγώνες; Όλες ανεξαιρέτως οι αλλαγές στον κόσμο έχουν προκύψει σαν απάντηση σε μια κοινωνική ανάγκη ή μια κοινωνική απαίτηση και σήμερα είναι παγκόσμια η απαίτηση για δραστικό περιορισμό του μεταλλευτικού τομέα. 

 www.noalamina.org, ιστοχώρος από την Αργεντινή: “Aυτο-οργανωμένοι γείτονες για ένα ΟΧΙ στη μεταλλεία”! Πράγματα αδιανόητα πριν απο μερικά χρόνια!

 Είναι προφανές ότι η αλλαγή της κατάστασης είναι πιο εύκολη στις προηγμένες χώρες του “δυτικού κόσμου” ή του “παγκόσμιου βορρά” (ότι μπορεί να σημαίνουν αυτοί οι όροι…) όπου δίνεται στον πολίτη ελευθερία άποψης και δυνατότητες παρέμβασης στις κρατικές πολιτικές. Είναι επίσης προφανές ότι γι’αυτόν ακριβώς το λόγο, οι μεταλλευτικές πολυεθνικές προτιμούν να δραστηριοποιούνται στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, όπου οι περιβαλλοντικοί νόμοι είναι ανύπαρκτοί ή χαλαροί, τα δικαιώματα των πολιτών περιορισμένα και οι Κυβερνήσεις πρόθυμες να εξυπηρετήσουν.  

Όμως το να επιτρέψουμε την εκμετάλλευση στις Σκουριές για να μην γίνει εκμετάλλευση στη Γκάνα, εκτός από παράλογο είναι και αναποτελεσματικό – γιατί προφανώς θα κατασπαραχθούν και οι Σκουριές και η Γκάνα. Η μόνη λύση είναι η διαρκής πίεση σε παγκόσμιο επίπεδο και αυτό ήδη συμβαίνει. Η κατάσταση στον κόσμο αλλάζει ραγδαία και γίνεται όλο και δυσκολότερη για τις μεταλλευτικές εταιρείες. Με αυξανόμενη συχνότητα οι τοπικές κοινωνίες τους αρνούνται την πρόσβαση σε γη και αυτός είναι ο σπόρος της αλλαγής. 

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΕΞΟΡΥΞΕΙΣ ΠΟΥ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ  ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ.

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΝΟΜΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ, ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ, ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΑΥΤΟΧΘΟΝΩΝ.

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΟΛΩΝ ΑΝΕΞΑΙΡΕΤΩΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ, ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΤΕΡΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ, ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ, ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΛΗΓΕΝΤΩΝ.  

Από σήμερα λοιπόν, το “Παρατηρητήριο” θα σας παρουσιάζει διάφορες ιστορίες από όλο τον κόσμο – ιστορίες από των αγώνα απλών ανθρώπων ενάντια σε μεταλλευτικές πολυεθνικές, ιστορίες καθημερινής αγωνίας από ανθρώπους που είναι αναγκασμένοι να ζούν δίπλα σε θηριώδη μεταλλεία.

Γιατί αυτά που δέν θέλουμε να συμβούν σε εμάς, δεν θέλουμε να συμβούν ούτε στους άλλους. Και έχουμε πολλά που θέλουμε να σας πούμε!