Καθαρός χρυσός; Κοιτάξτε καλύτερα…
…και θα δείτε πληγές στη γη, ρυπασμένες λίμνες και ποτάμια, βουνά από κυανιούχα απόβλητα, φόνους, πολέμους και καταπίεση στο όνομα ενός μετάλλου που κάποτε θεωρήθηκε το πιο πολύτιμο πράγμα στη γη. Αλλά δεν είναι πια.
Η εξόρυξη χρυσού είναι η ίσως η πλέον ρυπογόνος βιομηχανία στον κόσμο (δείτε και προηγούμενη καταχώρησή μας). Σύμφωνα με τη Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (Environmental Protection Agency), η ρύπανση από υδράργυρο από την καύση των σκουπιδιών, τη διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων και τα μεταλλεία υδραργύρου ΜΑΖΙ, δε φτάνει ούτε στο μισό της ρύπανσης από υδράργυρο που προκαλείται από την εξόρυξη χρυσού (“Gold withouth gold mining? Electronics recycling breaks new ground”, Ιngenthron, 2004).
Η ανακύκλωση του χρυσού για την κατασκευή νέων κοσμημάτων είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η κατασκευή κοσμημάτων. Ο χρυσός είναι πλήρως ανακυκλώσιμος, χωρίς απώλειες ούτε στην ποσότητα ούτε στην ποιότητα.
Σήμερα εταιρείες όπως η Green Karat (http://www.greenkarat.com/), ανταποκρινόμενες στην ολοένα αυξανόμενη συνειδητοποίηση των πολιτών σχετικά με το περιβαλλοντικό κόστος της εξόρυξης χρυσού, προσφέρουν κοσμήματα κατασκευασμένα αποκλειστικά από ανακυκλωμένο χρυσό. Σκοπός αυτών των εταιρειών, σύμφωνα με τις ίδιες τους τις δηλώσεις, είναι “να βγάλουν στην επιφάνεια” το χρυσό που έχει ήδη εξορυχθεί αλλά παραμένει αχρησιμοποίητος σε συρτάρια και κοσμηματοθήκες και να προσφέρουν μια εναλλακτική λύση στα κοσμήματα από πρωτογενή χρυσό. Τελικός στόχος είναι να αλλάξουν σταδιακά οι καταναλωτικές συνήθειες των πολιτών και, μακροπρόθεσμα, να απελευθερωθεί η ανθρωπότητα από τις καταστροφικές επιπτώσεις της βιομηχανίας εξόρυξης χρυσού.
Ο καταναλωτής έχει τη δύναμη με τις αποφάσεις του να “οδηγήσει” την παραγωγή προϊόντων προς την κατεύθυνση που επιθυμεί και αυτό το έχουμε δει να συμβαίνεί σε διάφορους τομείς, από τα τρόφιμα μέχρι τα ρούχα. Ακόμα και για μια “δύσκολη” βιομηχανία όπως η βιομηχανία χρυσού, όπου η μεταλλευτική εταιρεία που εξορύσσει το χρυσό είναι φαινομενικά απρόσβλητη από τις οικολογικές ανησυχίες του ζευγαριού που αγοράζει βέρες για το γάμο του, η αλλαγή είναι εφικτή και οι σπόροι έχουν αρχίσει να φυτρώνουν. Η αγορά ανακυκλωμένου χρυσού είναι η πιο “οικολογική” και κοινωνικά υπεύθυνη επιλογή.
ΕΝΑ ΑΠΡΟΣΜΕΝΟ “ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ” ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΟ: ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ
Η σημαντικότερη βιομηχανική χρήση του χρυσού είναι στην κατασκευή ηλεκτρονικών συσκευών, κατά κύριο λόγο υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων. Το 1997, ο μέσος όρος ζωής ενός υπολογιστή ήταν 4-6 χρόνια. Σήμερα οι ηλεκτρονικές συσκευές είναι τόσο φτηνές που οι καταναλωτές αλλάζουν το κινητό τους κάθε χρόνο και τον υπολογιστή κάθε 2-3 χρόνια ή και λιγότερο.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΡΑ, η παραγωγή ηλεκτρονικών αποβλήτων το 2005, μόνο από τις ΗΠΑ, ήταν πάνω από 2,6 εκατ. τόνους. Από αυτά μόνο το 12% συλλέχθηκε και ανακυκλώθηκε ενώ το υπόλοιπο περίπου 88% κατέληξε σε χωματερές και αποτεφρωτές.
Όμως οι παλιοί υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα είναι πραγματικό “χρυσωρυχείο”, γιατί περιέχουν σημαντικές ποσότητες χρυσού και άλλων μετάλλων που μπορούν να ανακτηθούν. Από έναν τόνο κινητών τηλεφώνων μπορεί να ανακτηθούν μέχρι και 280 γρ. χρυσού, περίπου 140 γρ. πλατίνας και παλλαδίου και 140 κιλά χαλκού. Και όλα αυτά χωρίς την παραγωγή αποβλήτων της “παραδοσιακής” βιομηχανίας εξόρυξης και ραφιναρίσματος του χρυσού!
Σύμφωνα με στοιχεία της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ (USGS), ένας τόνος ηλεκτρονικής “σαβούρας” από παλιούς υπολογιστές περιέχει περισσότερο χρυσό από 17 τόνους μεταλλεύματος (http://pubs.usgs.gov/fs/fs060-01/fs060-01.pdf). Το 1998, η ποσότητα του χρυσού που ανακτήθηκε από ηλεκτρονικά σκουπίδια ήταν ίση με την παραγωγή χρυσού από 2 εκατομμύρια τόνους χρυσοφόρου μεταλλεύματος.
Η ανακύκλωση των κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών γίνεται σε τεράστια κλίμακα από εταιρείες όπως η Umicore στο Βέλγιο, για την παραγωγή πολύτιμων μετάλλων όπως χρυσό, άργυρο, πλατίνα, χαλκό κ.λ.π. Επίσης ανακτώνται υλικά όπως το πλαστικό και το γυαλί. Στο τέλος της διαδικασίας την ανακύκλωσης, λιγότερο από 0,5% του συνόλου της ηλεκτρονικής “σαβούρας” θεωρείται ότι δεν μπορεί να επιστρέψει στον κύκλο της παραγωγής και καίγεται για την παραγωγή ενέργειας.
Mεγάλο μέρος από τον διαρκώς αυξανόμενο όγκο των ηλεκτρονικών σκουπιδιών εξάγεται σε χώρες της Ασίας. Οργανώσεις όπως η Basel Action Network (www.ban.org) έχουν δημοσιεύσει ανατριχιαστικές εικόνες Κινέζων εργατών που καίνε ηλεκτρονικά κυκλώματα και τα βουτάνε μετά σε οξέα, για να αποσπάσουν τον περιεχόμενο χρυσό. Η έκταση των λιμνών και ποταμιών στην Ασία που έχουν ρυπανθεί με αυτό τον τρόπο δεν μπορεί να υπολογιστεί.
Πρέπει να τονίσουμε ότι η σωστότερη λύση από περιβαλλοντική άποψη στο τεράστιο πρόβλημα των ηλεκτρονικών αποβλήτων είναι η μείωση του όγκου των αποβλήτων στην πηγή. Αυτό μπορεί να γίνει με την επαναπώληση και την επαναχρησιμοποίηση των συσκευών μέχρι να φτάσουν πραγματικά στο τέλος της ζωής τους. Η τρομακτική υπερπαραγωγή ηλεκτρονικών συσκευών κάθε είδους έχει σαν αποτέλεσμα αμέτρητες από αυτές να παραμένουν εντελώς αχρησιμοποίητες σε ντουλάπια και συρτάρια μέχρι να παλιώσουν. Εταιρείες όπως η Trade 2 Save (http://www.trade2save.com/blog/) που εμπορεύονται αυτές τις πρακτικά καινούριες συσκευές που διαφορετικά θα κατέληγαν στους σωρούς των αποβλήτων, θεωρούμε ότι ωφελούν πραγματικά τον πλανήτη.
Η ανακύκλωση των συσκευών για την ανάκτηση των περιεχόμενων υλικών δεν πρέπει να είναι παρά η τελική λύση.