Λέγεται πως ήταν η Χιλιανή νομπελίστρια ποιήτρια Γκαμπριέλα Μιστράλ η πρώτη που το αποκάλεσε τρυφερά «τοσοδούλι» της Αμερικής.
Αλλά, το Ελ Σαλβαδόρ, η μικρότερη χώρα της Κεντρικής Αμερικής, ύψωσε τεράστιο ανάστημα όταν τον περασμένο μήνα έγινε το πρώτο κράτος στον κόσμο που απαγόρευσε κάθε μορφής εξόρυξη μετάλλων στα εδάφη του.
Με ψήφους 69 σε σύνολο 84 η Βουλή ενέκρινε νόμο ο οποίος απαγορεύει οριστικά και αμετάκλητα κάθε μεταλλευτική εξορυκτική δραστηριότητα, είτε υπόγεια είτε επιφανειακή, ενώ επίσης απαγορεύει τη χρήση κυανίου, υδραργύρου και άλλων επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται σε αυτή τη δραστηριότητα.
Ο νόμος έχει αναδρομική ισχύ κι έτσι αιτήματα για άδειες μεταλλείων που έχουν κατατεθεί αλλά δεν έχουν εγκριθεί αυτόματα απορρίπτονται.
Δίνει ωστόσο μια περίοδο χάριτος δύο ετών στις λίγες εκατοντάδες των ερασιτεχνών μεταλλωρύχων για να μπορέσουν να στραφούν σε άλλες παραγωγικές δραστηριότητες.
Ο κίνδυνος μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα αλλά και στέρησης του νερού από τις κοινότητες των οποίων η παραγωγή και επιβίωση εξαρτάται απόλυτα από αυτό ήταν η αιχμή του δόρατος στον αγώνα κατά των μεταλλευτικών εξορύξεων.
Το Ελ Σαλβαδόρ είναι μια από τις πλέον ευάλωτες περιβαλλοντικά χώρες του πλανήτη, όπως εξηγούσε στην ενημερωτική πλατφόρμα «IPS» ο ερευνητής Αντρές Μακίνλι του Κεντροαμερικανικού Πανεπιστημίου (UCA): «
Η Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, το Λατινοαμερικανικό Δικαστήριο του Νερού και η Παγκόσμια Ενωση Νερού, ανάμεσα στους άλλους θεσμούς, συμφωνούν ότι το Ελ Σαλβαδόρ αντιμετωπίζει τεράστια πίεση στους υδάτινους πόρους του και απειλείται από λειψυδρία».
Καταλυτικό ρόλο στην έγκριση του νόμου είχε ο μακροχρόνιος αγώνας περιβαλλοντικών και κοινοτικών οργανώσεων που μάχονται ενάντια στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
Ενας αγώνας ο οποίος τα τελευταία χρόνια αγκαλιάστηκε από την πανίσχυρη Καθολική Εκκλησία, που ασκεί τεράστια επιρροή στα πολιτικά δρώμενα της χώρας.
Η αλαζονεία των «επενδυτών» και οι αποικιοκρατικές πρακτικές τους λειτούργησαν σαν συνεκτικό στοιχείο υπέρ της απαγόρευσης.
Η πιο εμβληματική μάχη δόθηκε στην περιοχή Καμπάνιας κατά του χρυσωρυχείου El Dorado της Pacific Rim, εταιρείας που το 2013 εξαγοράστηκε από την αυστραλο-καναδική OceanaGold.
Η τελευταία προσέφυγε στο Διεθνές Κέντρο Διαιτησίας Επενδυτικών Διαφορών (ICSID) της Παγκόσμιας Τράπεζας απαιτώντας αποζημίωση 250 εκατ. δολαρίων από την κεντροαμερικανική χώρα επειδή το 2008 η (δεξιά τότε) κυβέρνηση απέρριψε αίτημά της για άδεια εκμετάλλευσης. Οι δύο επόμενες αριστερές κυβερνήσεις διατήρησαν αυτή την απόφαση.
Τον Οκτώβριο του 2016 το ICSID αποφάνθηκε υπέρ του Ελ Σαλβαδόρ και όρισε μάλιστα πως η εταιρεία θα έπρεπε να πληρώσει 8 εκατ. δολάρια σε δικαστικές δαπάνες.
Εκείνη αγνόησε επιδεικτικά το διεθνές δικαστήριο, το οποίο με νέα του απόφαση στα τέλη Μαρτίου της επέβαλε τόκους υπερημερίας ύψους από 2% έως και 5% για κάθε μήνα καθυστέρησης στην καταβολή των δικαστικών δαπανών.
«Είναι ιστορική απόφαση. Στέλνουμε μήνυμα στον κόσμο ότι οι χώρες μπορούν να ακολουθήσουν άλλους δρόμους ανάπτυξης και να πουν “Οχι” σε αυτή την καταστροφική βιομηχανία, προτάσσοντας την πρόσβαση των κατοίκων σε κοινά αγαθά, όπως το νερό, τα δάση, το περιβάλλον, η βιοποικιλότητα, η υγεία των πολιτών», χαιρέτισε τον νέο νόμο ο οικολόγος Εντγκάρντο Μίρα της Εθνικής Επιτροπής κατά της Εξόρυξης Μετάλλων (ΜΝΜΜ).
«Γιορτάζουμε τη νίκη του αγώνα μας εδώ στις κοινότητες όπου ο κόσμος αντιστέκεται» συμπύκνωσε το λαϊκό αίσθημα η Ρίνα Ναβαρέτε της «Ενωσης Φίλων της Καμπάνιας». «Είναι μια αναγνώριση του έργου που επιτέλεσαν οι μάρτυρές μας, οι οποίοι έπεσαν στη μάχη κατά των μεταλλευτικών εταιρειών» συμπλήρωσε αναφερόμενη σε τρεις κοινοτικούς ηγέτες που πρωτοστάτησαν κατά του χρυσωρυχείου El Dorado και δολοφονήθηκαν το 2009.