Τεχνογνωσιοφοβία ή Τεχνογνωσιοθολούρα; #skouries


Του Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ

Διάβασα -από κατά λέξη αναδημοσίευση*- άρθρο του ομότιμου καθηγητή Χημείας κ. Θεμιστοκλή Κουϊμτζή που δημοσιεύθηκε στη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, στο φύλλο της 29/5/2017, με τίτλο: «Ο χρυσός της Χαλκιδικής – Τεχνογνωσιοφοβία»:

http://www.xrysoselladas.gr/blog/2017/05/xrysoselladas-tehnognosiofovia/

Νομίζω πως στα αναφερόμενα του άρθρου αυτού είναι απαραίτητες κάποιες παρατηρήσεις. Θα τις κάνω ακολουθώντας τη ροή του κειμένου του.

Με μια πολύ πρώτη και πολύ ρηχή προσέγγιση, το εισαγωγικά αναγραφόμενο ότι: «είναι απαραίτητη η εξόρυξη χρυσού για την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας» ακούγεται στους περισσότερους ως απόλυτα λογικό, όταν μάλιστα υπονοείται πως αυτή η εξόρυξη γίνεται στην και αφορά τη χώρα μας. Αλλά, αν προχωρήσουμε λίγο παραπέρα, θα πρέπει να σημειώσουμε πως η εξόρυξη καθαυτή (σε Ολυμπιάδα και Σκουριές) μόνο θέσεις εργασίας και όχι χρυσό, ως μέταλλο, προσφέρει στην ενίσχυση της εθνικής οικονομίας. Αν ο κ. Κουϊμτζής υπονοεί την πέραν της εξόρυξης (και της συμπύκνωσης) διαδικασία με την οποία προσκτάται τελικά το μέταλλο χρυσός, θα έπρεπε να αναφέρει ακριβώς αυτό: πως δηλαδή είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας η παραγωγή στη χώρα μας του μετάλλου χρυσός από τα μεταλλεία Χαλκιδικής (Ολυμπιάδας και Σκουριών). Και μάλιστα, αμέσως στη συνέχεια να προσθέσει το αυτονόητο, πως η εμπορία αυτού του παραγόμενου στη χώρα μας χρυσού θα πρέπει να γίνεται υπό τον έλεγχο και σε σημαντικότατο βαθμό υπέρ του ελληνικού Δημοσίου, πέραν των εύλογων δικαιωμάτων που θα έχουν συμβατικά παραχωρηθεί στην δραστηριοποιούμενη ξένη μεταλλευτική εταιρεία. Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου έτσι, όπως (θα όφειλε να) γνωρίζει τώρα ο κ. Κουϊμτζής. Οι σχεδιασμοί της Ελληνικός Χρυσός προβλέπουν για το ορατό μέλλον παραγωγή του καθαρού χρυσού εκτός της χώρας μας και εμπορία του καθ’ολοκληρίαν από και υπέρ της εταιρείας αυτής. Αλλά επειδή ο κ. Κουϊμτζής είναι χημικός, όχι άσχετος με το θέμα δηλαδή, ας μας πληροφορήσει επίσης ποια μεταλλουργική μέθοδο πρόσκτησης του καθαρού χρυσού θα επέλεγε ο ίδιος στην περίπτωση που τα πράγματα ήταν διαφορετικά και προβλεπόταν πράγματι η παραγωγή του καθαρού χρυσού στη χώρα μας.

Ισχυρίζεται ο κ. Κουϊμτζής πως: «Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των κατοίκων και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, η επιστήμη έχει όλες τις δυνατότητες να επιλύσει αυτό το πρόβλημα». Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιδιαίτερα τεχνογνωσιοφοβικός για να είναι δύσπιστος σε αυτή τη δογματική απόφανση του κ Κουϊμτζή. Η παγκόσμια εμπειρία βοά για το αντίθετο και η ελληνική εμπειρία ειδικότερα βοά ακόμα περισσότερο, και θα επανέλθω επ’ αυτού.

Όσο για τη δημιουργία «μιας κοινωνικής επιτροπής ελέγχου κ.λπ.» ο κ Κουϊμτζής θα (έπρεπε να) ξέρει πως τέτοια επιτροπή υπάρχει ήδη και πως έχει μέχρι σήμερα αποδώσει μηδενικό έργο, πέρα βέβαια από το άξιο επισήμανσης γεγονός της οικονομικής της εξάρτησης από την ίδια την Ελληνικός Χρυσός. Ας είναι καλά τουλάχιστον οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος που έβγαλαν στη φόρα κάποιες σημαντικές περιβαλλοντικές παραβάσεις της εταιρείας.

Ας έρθουμε τώρα στο κυρίως θέμα που όπως φαίνεται παρακίνησε τον κ. Κουϊμτζή να γράψει το άρθρο αυτό. Η αφορμή ήταν μια συγκέντρωση και ομιλία, ούτε καν ημερίδα, πόσο μάλλον συνέδριο, που έγινε στη Θεσσαλονίκη με θέμα «Σκουριές – Θεσσαλονίκη, ένας δρόμος αμίαντος». Προσωπικά δεν συμμετείχα στην οργάνωσή της, ούτε την παρακολούθησα. Άρα δεν μπορώ να ξέρω τι ακριβώς ελέχθει εκεί. Για το θέμα του αμιάντου των Σκουριών όμως και τη δυνητική του επικινδυνότητα έχω γράψει ένα αρκετά εκτενές νομίζω άρθρο που, παρεμπιπτόντως, αν δεν το έχει υπόψη του ο κ. Κουϊμτζής δεν θα έβλαπτε νομίζω να το συμβουλευτεί:

https://antigoldgr.org/blog/2015/02/04/dimitriadis-tremolitis-ste/

Εκεί θα βρει ο κ. Κουϊμτζής την προσωπική μου εκτίμηση για την ένταση και έκταση της επικινδυνότητας του αμιάντου που θα εκλύεται από το εργοτάξιο των Σκουριών. Αλλά όχι μόνο. Γιατί αναφέρω εκεί το εξίσου ή και περισσότερο σοβαρό θέμα της έκλυσης από το ίδιο εργοτάξιο σημαντικά μεγαλύτερων ποσοτήτων σκόνης κρυσταλλικού διοξειδίου του πυριτίου (χαλαζία). Και όπως φαντάζομαι γνωρίζει ο κ. Κουϊμτζής και τα δύο αυτά, ίνες αμιάντου και σκόνη χαλαζία, είναι γνωστά και αποδεδειγμένα καρκινογόνα κατηγορίας Α. Με βάση λοιπόν τις προσωπικές μου εκτιμήσεις θα συνεχίσω τη συζήτηση επί του άρθρου του κ. Κουϊμτζή.

Στα αναγραφόμενα περί άστοχης συσχέτισης με τη σκόνη από τη Σαχάρα που φτάνει ως τη χώρα μας (και ακόμα παραπέρα), έχω να πω πως το άστοχο αφορά τον παραλληλισμό αγνοώντας την διαφορετική κλίμακα των δύο φαινομένων. Εγώ δεν θα ισχυριζόμουν ποτέ πως η κεντρική Μακεδονία θα κατακλειστεί από σκόνη αμιάντου και χαλαζία προερχόμενου από τις Σκουριές. Ισχυρίζομαι όμως πως η σκόνη από τις Σκουριές δεν χρειάζεται να ανεβεί ως τα πέντε χιλιόμετρα πριν επιπέσει σε κατοικημένες περιοχές που απέχουν λίγα μόνο χιλιόμετρα από το open pit. Και βέβαια, υπό κάποιες ευνοϊκές συνθήκες, θα μπορούσε ένα ποσοστό της σκόνης αυτής, ενσωματωμένο σε κινούμενη από τον άνεμο χαμηλή νέφωση, να φτάσει και αρκετά μακρύτερα και να εκφορτιστεί και στη Θεσσαλονίκη ακόμα. Αλλά βέβαια, το φαινόμενο δεν γίνεται πρόβλημα μόνο στο βαθμό που αφορά και τους Θεσσαλονικείς. Και οι κάτοικοι και οι τουρίστες της Χαλκιδικής άνθρωποι είναι και αυτοί, δικαιούμενοι πλήρη προστασία της υγείας τους. Ας μην ξεχνάει ακόμα ο κ. Κουϊμτζής ότι η ανοδική, ιδίως με τις εκρήξεις, έκλυση της σκόνης από το open pit των Σκουριών θα ξεκινάει από τα 700 μέτρα υψόμετρο, όχι από μηδενικό. Επίσης, ότι οι πλέον επικίνδυνοι σωματιδιακοί ρύποι (αμιάντου και χαλαζία) είναι εκείνοι με το ελαχιστότατο μέγεθος. Που ανεβαίνουν ψηλότερα, ταξιδεύουν μακρύτερα και είναι ουσιαστικά αόρατοι. Και κάτι ακόμα: ας μην ξεχνάει το στιγμιαίο της έκλυσης σκόνης από το Τσερνομπίλ, όπως και το βραχυχρόνιο των βομβαρδισμών στο Βελιγράδι, σε σχέση με το υπερδεκαετές της έκλυσης σκόνης από το open pit των Σκουριών. Και επιπλέον, αφενός την αθροιστική δράση της εισπνοής καρκινογόνου σκόνης αμιάντου και χαλαζία, αφετέρου δε τα εξαιρετικά χαμηλά όρια ασφαλείας για τις δύο αυτές ουσίες –μηδενικά στην πραγματικότητα για τον αμίαντο ιδιαίτερα.

Η βαρύτητα των μεταλλευμάτων της περιοχής δεν παρασέρνει σε γρήγορη πτώση τις ίνες αμιάντου ή τους μικρόκοκκους του χαλαζία, όπως φαίνεται να υπονοεί ο κ. Κουϊμτζής. Ειδικά δε για τις ίνες του αμιάντου το ειδικό βάρος παίζει ρόλο μικρότερο από ότι η μορφολογία τους στον καθορισμό της πτητικής τους πορείας. Και μπορεί μεν οι θάλασσες της Χαλκιδικής να μην «γεμίσουν» με ορατούς ή αόρατους ρύπους από τις Σκουριές, αλλά η όποια ρυπογόνος επιβάρυνση δεν απαιτεί και κανένα «γέμισμά» τους. Επέρχεται και με πολύ ηπιότερες συνεισφορές ρύπων (ορατών τε και αοράτων). Με την ευκαιρία: θα ήθελα αν μπορεί ο κ. Κουϊμτζής, ως χημικός, να εκφέρει γνώμη για την επάρκεια ή όχι της μεθοδολογίας με την οποία η Ελληνικός Χρυσός παρακολουθεί τους αέριους ρύπους στην ευρύτερη περιοχή των δραστηριοτήτων της, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εκπομπή ινών αμιάντου. Για διευκόλυνση τον παραπέμπω και σε ένα άλλο δικό μου σχετικό άρθρο:

https://antigoldgr.org/blog/2017/02/26/systima-metrisis-hg-amianto-halazia/

Γράφει ο κ. Κουϊμτζής: «Έτσι, και η άποψη ότι εάν αποδειχθεί ότι υπάρχει καρκινογόνος αμίαντος στις Σκουριές (όλα τα είδη αμιάντου -άλατα του αργιλίου- δεν είναι καρκινογόνα), αυτός δεν θα φτάσει σε κατοικημένες περιοχές.». Πέρα από την βεβαίωση και από μέρους του ΙΓΜΕ, που ο κ. Κουϊμτζής (θα έπρεπε να) γνωρίζει, πως ο αμίαντος των Σκουριών είναι δυνητικά καρκινογόνος -για την πλήρη επιβεβαίωση θα πρέπει να περιμένουμε την εκδήλωση των απευκταίων περιστατικών-, αυτή η δογματική από μέρους του διατύπωση καθόλου δεν συνάδει με τα στη συνέχεια λεγόμενά του πως: «θα πρέπει ο κόσμος να εμπιστεύεται τις επιστημονικές αναλύσεις και προτάσεις όταν είναι τεκμηριωμένες και πειραματικά αποδεδειγμένες». Γιατί, συμφωνώντας μαζί του, θα τον ρωτήσω το εξής: ποιες είναι οι επιστημονικές αναλύσεις, ποια είναι η τεκμηρίωση και ποιες οι πειραματικές αποδείξεις στα όσα ο ίδιος ισχυρίζεται περί του αμιάντου των Σκουριών; Που, υπονοεί, είναι αυτά τα οποία ο κόσμος πρέπει να εμπιστεύεται. Και στη συνέχεια θα τον παραπέμψω και πάλι στο άρθρο μου που προανέφερα και ιδιαίτερα στο δεύτερό του μέρος όπου σχολιάζω την έκθεση του καθ. Νικ. Σκαρπέλη. Και θα περιμένω τα δικά του σχόλια, αν έχει, στα όσα εκεί γράφω.

Γράφει ο κ. Κουϊμτζής: …. «έτσι με τη λήξη του έργου θα έχουμε επαναφορά στο αρχικό περιβάλλον». Πέρα από την ευχολογική της διάσταση, η παραπάνω πρόταση δείχνει άγνοια στα περί της παγκόσμιας εμπειρίας «αποκαταστάσεων» μετά από μακρόχρονη μεταλλευτική δράση σε έναν τόπο. Πολύ περισσότερο εκφράζει το αφελές όταν μιλάει για «επαναφορά (sic) στο αρχικό περιβάλλον». Αν το έψαχνε περισσότερο ο κ. Κουϊμτζής θα ήξερε πως τέτοιες προσπάθειες δεν είναι στο καλύτερό τους παρά συγκάλυψη των ορατών αρνητικών συνεπακόλουθων της μεταλλευτικής δράσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις δε ούτε αυτό κατορθώνεται. Τα δε παραδείγματα που παραθέτει, της (του) Βάβδου και της Γερακινής είναι το λιγότερο ατυχή. Στη Γερακινή, όπου εξάλλου η κλίμακα της εξορυκτικής επέμβασης δεν συγκρίνεται ούτε στο ελάχιστο με τη σχεδιαζόμενη στην ανατολική Χαλκιδική, δεν έχουμε παρά θερμική επεξεργασία, χωρίς χημικά. Και δεν έχουμε βαθειά εξόρυξη. Το κυρίως πρόβλημα εκεί είναι η θερμική περιβαλλοντική επιβάρυνση και η έκλυση διοξειδίου του άνθρακα και σκόνης. Η αποκατάσταση του ανάγλυφου δε και η αναβλάστηση είναι σχετικά εύκολη. Στη (στον) Βάβδο το κακό έγινε, είναι μεγάλο και δεν θεραπεύτηκε. Για την περίπτωση απαιτείται ιδιαίτερη αναφορά σε αυτοτελές άρθρο, για το οποίο ας περιμένει λίγο ο κ. Κουϊμτζής. Ο ίδιος, και κάθε άλλος ενδιαφερόμενος, μπορεί εν τω μεταξύ να ανατρέξει στις δορυφορικές εικόνες της google (περιοχή αμέσως δυτικότερα της (του) Βάβδου) για να θαυμάσει μιαν επιτυχή ….«επαναφορά στην αρχική κατάσταση».

Νομίζω λοιπόν πως ο κ. Κουϊμτζής, με όλα όσα έγραψε στο άρθρο αυτό, αντί να αναδείξει την τεχνογνωσιοφοβία άλλων, ανέδειξε, μου φαίνεται, τη δική του τεχνογνωσιοθολούρα.


7 απαντήσεις στο “Τεχνογνωσιοφοβία ή Τεχνογνωσιοθολούρα; #skouries”

  1. Παρέλειψα κάτι σημαντικό νομίζω και σπεύδω να το προσθέσω εδώ για να μην αδικήσω τον κ. Κουϊμτζή:
    Ο οποίος αρχίζει το άρθρο του επαναλαμβάνοντας την πάγια θέση του πως: “είναι απαραίτητη η εξόρυξη χρυσού για την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας” και το καταλήγει δηλώνοντας πως “σε ό,τι αφορά τα οικονομικά στοιχεία της όλης σύμβασης στις Σκουριές, ως μη ειδικός, δεν μπορώ (μπορεί) να εκφέρω άποψη”.
    Τουλάχιστον υπάρχει συνοχή και συνέπεια στο κείμενό του.

  2. Κύριε ομότιμε (Δημητριάδη), αντί να κοιτάξεις να πλευρίσεις την εταιρεία και να μπείς στο λόμπι των καθηγητών υποστηρικτών της, κάθεσαι και τα βάζεις μαζί της στερώντας από τα εγγονάκια σου τα δώρα τους των Χριστουγέννων, που μόνο η πετσοκομένη σου σύνταξη δεν φτάνει για να τους τα πάρεις.
    Κοίτα κάποιους άλλους πρώην συναδέλφους σου, Κοροϊδάρα!!!

  3. πρόταση …..Άμεσα Σαραντο μια «Μήνυση κατα παντός υπεύθυνου» για την ….απωλεια της γαλαζιας σημαιας απο την πλαζ στο Στρατωνι…Ομαδική κατάθεση απο οσους εχουν «εννομο συμφερον»

  4. και αν η ελληνική νομολογία είναι διάτρητη(όπως υποψιαζόμαστε, από την εμπειρία μου στα Ορυχεία Πτολεμαιδας ) ..υπάρχουν και τα Ευρωπαϊκά φόρουμ (?π.χ. η Δ/θνης Οργάνωση που εκδίδει και καλύπτει αυτές της σημαίες) να απευθυνθούμε σε αυτούς ως παρατηρητηριο .Έχουν λόγο και συμφέρων να μας υποστηρίξουν

  5. Πολλοί θεωρούν τη διοχέτευση των ποταμίσιων νερών στη θάλασσα ως «καθαρή απώλεια» – μην παίρνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές ισορροπίες που στηρίζονται στη συγκεκριμένη διαδρομή. Όταν το Παγκόσμιο Ταμείο Φύσης (WWF) έλεγε «Το νερό πρέπει να χάνεται» (!!!), ήθελε να δείξει με αυτόν τον προβοκατόρικο τρόπο την ανάγκη της συνετής διαχείρισης…http://www.avgi.gr/article/10811/8205637/o-aisopos-kai-to-nero

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.