Επαναστάτες χωρίς ή με αιτία; #skouries


Του Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας Α.Π.Θ.

551961_443853582349423_1021186642_n

Στις 21 Δεκεμβρίου -παραμονές Χριστουγέννων- αρχίζουν στον Πολύγυρο οι δίκες των κατηγορουμένων για διάφορα αδικήματα που σχετίζονται με πράξεις διαμαρτυρίας και αντίστασης κατά της έναρξης υλοποίησης των εξορυκτικών σχεδίων της Ελληνικός Χρυσός (θυγατρικής της Καναδικής Eldorado Gold) στην περιοχή των Σκουριών.

Οι κατηγορούμενοι είναι, μέχρι τώρα, 420. Οι κατηγορίες είναι διάφορες και φτάνουν μέχρι και εκείνη της “σύστασης εγκληματικής οργάνωσης” που επισύρει βαρύτατες ποινές.

Η υπόθεση της εξόρυξης στις Σκουριές και τα γεγονότα διαμαρτυρίας και αντίστασης κατοίκων της ανατολικής Χαλκιδικής είναι γνωστή, ειδικά στους βορειοελλαδίτες -που θα πρέπει να νοιάζονται γι’ αυτήν και όχι μόνο για τη νομική της πλευρά. Οι κατηγορούμενοι ισχυρίζονται οτι ωθήθηκαν στις πράξεις τους διαβλέποντας τον κίνδυνο σοβαρής υποβάθμισης του περιβάλλοντος στην περιοχή τους εξαιτίας της καταστροφής μεγάλου τμήματος της δασοκάλυψης του όρους Κάκαβος, με τις συνέπειές που αυτή θα έχει στην υποβάθμιση της ποιότητας αν όχι στην πλήρη αχρήστευση της πλούσιας υδροφορίας του, από τα πολύ μεγάλης κλίμακας εξορυκτικά έργα εκεί και από την δημιουργία στο βουνό αυτό δύο μεγάλων φραγμάτων ύψους 150 μέτρων, πίσω από τα οποία θα αποτεθούν, επί ιδιαίτερα επικλινούς υποβάθρου, τα τέλματα των μεταλλευτικών αποβλήτων που θα προκύψουν από την όλη δραστηριότητα.

Οι διαμαρτυρίες των κατοίκων και οι πράξεις αντίστασής τους θεωρήθηκαν από τις αρχές (αστυνομικές και δικαστικές) ως παράνομες, καθότι στρεφόταν εναντίον μιας αδειοδοτημένης με σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση και Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων επένδυσης. Αυτή η ΚΥΑ και η ΕΠΟ που την συνοδεύει βασίστηκαν στα στοιχεία που η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός παρέθεσε στο αρμόδιο Υπουργείο (ΥΠΕΚΑ τότε) δια της ΜΠΕ που εξεπόνησε, περιγράφοντας με κάθε λεπτομέρεια τα επενδυτικά της σχέδια, τα κατ’ αυτήν οφέλη της επένδυσης για την εθνική οικονομία -που τα θεώρησε υπέρτερα έναντι της διαβλεπόμενης και από την ίδια υποβάθμισης του περιβάλλοντος- και παρέθεσε επίσης τα στάδια υλοποίησής των διάφορων υποέργων.

Την παραπάνω εκτίμηση της εταιρείας -περί του υποδεέστερου της διαβλεπόμενης περιβαλλοντικής ζημίας έναντι του προσδοκώμενου οικονομικού οφέλους του Δημοσίου- αμφισβήτησαν η επιτροπή περιβάλλοντος του ΑΠΘ, εξετάζοντας τα στοιχεία της ΜΠΕ, τεχνικά και οικονομικά, το τμήμα κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου, καθώς και πολλοί άλλοι σχετικοί επιστήμονες, υπήρξαν δε εξ αυτής της αμφισβήτησης και σειρά προσφυγών στο ΣτΕ, κυρίως από τους κατοίκους της περιοχής. Το ΣτΕ εν τούτοις συστηματικά απέρριπτε αυτές τις προσφυγές υιοθετώντας πλήρως και μάλιστα αντιγράφοντας στις αποφάσεις του αυτούσια τα στοιχεία και τις εκτιμήσεις της εταιρείας όπως υπήρχαν στην δική της ΜΠΕ. Η κυβερνητική δε κατεύθυνση την εποχή εκείνη συνέπεσε να είναι αναφανδόν υπέρ της εταιρείας και των σχεδίων της (“υλοποίηση της επένδυσης με κάθε κόστος” -ρήση Σαμαρά).

Σήμερα όμως έχουμε στα χέρια μας, αφού είχαν μείνει για χρόνια θαμένες και ανενεργές στα αζήτητα του υπουργείου περιβάλλοντος, τις εκθέσεις αυτοψιών (δεκατρείς συνολικά) των επιθεωρητών περιβάλλοντος που τις συνέτασσαν κατά τις περιοδικές επιθεωρήσεις στα παραγωγικά εργοτάξια της εταιρείας, από τον Οκτώβριο του 2012 μέχρι τον Αύγουστο του 2014. Σ’ αυτές διαπιστώνονται πληθώρα περιβαλλοντικών παραβάσεων από μέρους της εταιρείας, κάποιες από τις οποίες έχουν προκαλέσει σημαντική περιβαλλοντική ζημιά στο έδαφος, το υπέδαφος, τα νερά της περιοχής και το θαλάσσιο περιβάλλον της.

Το χειρότερο όμως -για την εταιρεία και για εμάς- που διαπιστώνουν οι επιθεωρητές περιβάλλοντος είναι οτι η εταιρεία στην ΜΠΕ είχε κάνει λανθασμένο χαρακτηρισμό, ή απέκρυψε όπως κρίνεται πιθανότερο από τους επιθεωρητές, την επικινδυνότητα κάποιων από τα προϊόντα της (υπαγόμενα στην οδηγία SEVESO II) που τα έστελνε και τα στέλνει σε ματαλλουργίες του εξωτερικού, διακινώντας τα οδικώς μέχρι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης όπου και φορτώνονται, όσο όμως και κάποιων αποβλήτων της που σε πολύ μεγάλες ποσότητες απορρίπτονταν σε ΧΥΤΑ και όχι σε ΧΥΤΕΑ, όπως θα έπρεπε. Στην ουσία οι επιθεωρητές κατηγορούν την εταιρεία οτι παραπλάνησε το Δημόσιο αποκρύπτοντας αυτά τα στοιχεία επικινδυνότητας με συνέπεια να μην έχουν συμπεριληφθεί στη σχετική ΚΥΑ και ΕΠΟ οι απαιτούμενοι αυστηρότεροι περιβαλλοντικοί όροι. Ταυτόχρονα όμως συνάγεται οτι κατ’ επέκταση η εταιρεία παραπλάνησε και τους δικαστές του ΣτΕ, που βασίστηκαν στην αλήθεια των ισχυρισμών της επί όλων των θεμάτων που τους ετέθησαν.

Οι εκθέσεις αυτές των επιθεωρητών περιβάλλοντος βγήκαν από τα κλειστά συρτάρια του υπουργείου περιβάλλοντος στις 16 Ιανουαρίου του 2015 και κοινοποιήθηκαν στην εταιρεία καλώντας την να αντιτάξει τα απαντητικά της επιχειρήματα επί των παραβάσεων που είχαν διαπιστωθεί στα δύο παραγωγικά της εργοτάξια. Η εταιρεία απάντησε ένα μήνα μετά (16 Φεβρουαρίου 2015) αμφισβητώντας σχεδόν όλες τις παραβάσεις για τις οποίες θεωρήθηκε υπεύθυνη. Η Διοίκηση μετά από αυτό συνέταξε δύο οριστικές πράξεις βεβαίωσης παραβάσεων (30-9-2015) όπου αντικρούονται όλα τα απαντητικά επιχειρήματα της εταιρείας.

Κάτοικοι της ανατολικής Χαλκιδικής κατέθεσαν τα πορίσματα αυτά στον εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Χαλκιδικής και αναμένουν τις ενέργειές του. Ας σημειωθεί πως η διαπιστωμένη ρύπανση του περιβάλλοντος είναι ποινικό αδίκημα.

Από όλα τα παραπάνω εγείρεται όμως και ένα πολύ σοβαρό ερώτημα, νομικό και ηθικό. Πόσο ένοχοι μπορεί να θεωρηθούν οι αντισταθέντες στην “επένδυση” εκατοντάδες κάτοικοι της ανατολικής Χαλκιδικής που πρόκειται να δικαστούν, όταν σήμερα είναι πια βεβαιωμένο οτι ο αγώνας τους δεν ήταν χωρίς αιτία και οτι επαληθεύονται αυτοί μάλλον και όχι η εταιρεία και οι δικαστές του ΣτΕ. Τελικά δηλαδή, γιατί θα είναι αδικαιολόγητος ο ισχυρισμός τους στο δικαστήριο οτι ενήργησαν κατ’ επιταγή των άρθρων 24 και 120 του Συντάγματος;

Οι κατηγορούμενοι δεν πήραν το νόμο στα χέρια τους. Υπάκουσαν σε μια υπερτερη επιταγή που είναι η προστασία του τόπου τους και της υγείας των ίδιων και των παιδιών τους. Ίσως οι πράξεις τους να μην έγιναν in lege artis, αλλά άλλη δυνατότητα δεν τους είχε απομείνει. Η πολιτεία οφείλει να επέμβει με όποιο τρόπο έχει για να αποσυρθούν ή να ελαφρυνθούν σημαντικά οι κατηγορίες που τους βαρύνουν.

Αρθρο 120: (Ακροτελεύτια διάταξη)
…….
4. H τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Eλλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία.

‘Αρθρο 24: (Προστασία του περιβάλλοντος)

**1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας.

Σ.Δ.


Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.